به گزارش خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ سفر واژه کوچک اما پر معنا که از آغاز آفرینش همراه بشر بوده است.

از منظر اقتصادی نیز سفر یکی از سودآورترین صنایع جهان است از سیاحت و سفر در دنیای امروز و از منظر گردشگری با عنوان صنعت توریسم یاد می‌شود؛ یکی از موضوعاتی که در طول تاریخ حائز اهمیت بوده است و امروزه می‌توان به آن چهارچوب داد مبحث گردشگری مذهبی است، با استناد به روایات و بررسی‌های قرآنی سفرهای مذهبی و زیارتی موضوعی است که در دین اسلام به آن اشاره شده است زیرا گردشگری یکی از نیازهای فکری، روحی و جسمی انسان‌ها را پاسخ می‌دهد.

از آنجا که اسلام یک روش زندگی است در چندین آیه قرآن نیز با صراحت به مباحث مربوط به گردشگری اشاره شده است از آن میان می‌توان به سوره عنکبوت آیه ۲۰، سوره روم آیه ۴۲، سوره نحل آیه ۳۶، سوره نمل آیه ۶۹، سوره انعام آیه ۱۱ و سوره آل عمران آیه ۱۳۷ اشاره کرد. برخی از اهدافی که آیات قرآن در این خصوص دنبال می‌کنند عبارتند از عبرت‌آموزی، پندگیری، سپاسگزاری، خداشناسی برای آگاهی از چگونگی آفرینش، خردورزی در مسائل و آگاهی از وضعیت گذشتگان.

امروزه در این زمینه بیشتر با واژه توریسم روبرو هستیم، در دنیای امروز توریسم یک صنعت مدرن به شمار می‌آید مبحث گردشگری مذهبی یکی از قدیمی‌ترین و پررونق‌ترین گردشگری‌های طول تاریخ بوده است که تاکنون و در آینده نیز ادامه خواهد داشت گردشگری مذهبی ریشه در باورهای بشر دارد حتی دشواری‌های اقلیمی و بدی آب و هوا نیز هرگز نتوانسته است مانع گردشگری مذهبی شود، یکی از جلوه‌های سفرهای زیارتی و گردشگری مذهبی حج تمتع و عمره است هر ساله با فرا رسیدن موسم حج جهانیان به آیین حج توجه می‌کنند و مسلمانان در سراسر جهان با هر آب و هوا و شرایطی سعی می‌کنند که حج را به پا دارند و این به پا داشتن مراسم حج ریشه در باورهای دینی مذهبی و فرهنگی مسلمانان دارد. 

چند سالی است که به نوعی با یک پدیده نوظهور در موضوع گردشگری مذهبی مواجه هستیم و آن موضوع مهم پیاده‌روی اربعین است میلیون‌ها انسان مسلمان و غیر مسلمان هر ساله در این مراسم شرکت می‌کنند و به نوعی به سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) تمسک می‌جویند مراسم اربعین علاوه بر اینکه می‌تواند منافع اقتصادی کشور ما را تأمین کند مباحث فرهنگی بسیاری نیز در بر دارد که باید به آنها توجه ویژه شود کشور عزیز ما هشت سال درگیر جنگ تحمیلی و دفاع از ارزش‌های اسلامی بود امروزه به واسطه گردشگری مذهبی ایران اسلامی در حال یک تعامل فرهنگی است که نشان از گسترش فرهنگی دارد گردشگری مذهبی و وجود آستان مقدس حضرت علی ابن‌ موسی‌الرضا (ع) در ایران و عتبات عالیات در کربلا موجب ایجاد همدلی‌ها و نزدیکی فرهنگ‌ها می‌شود.

به تصدیق سازمان یونسکو و UNWTO ایران کشوری است که در حوزه گردشگری و وجود آثار متعدد قابلیت توجه دارد کشور ما در میان آثار تاریخی فرهنگی جزو ۱۰ کشور برتر جهان قرار دارد از نظر جاذبه‌های اکوتوریسمی و تنوع اقلیمی نیز جزو پنج کشور برتر جهان است بر اساس آمارهای موجود بیش از ۹ هزار مکان مذهبی در نقاط مختلف کشور وجود دارد، ۵ هزار و ۸۰۰ بقاع متبرکه با عنوان آرامگاه‌های امامزادگان در کشور ثبت شده است، یک‌هزار و ۲۰۰ بقعه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، همچنین بیش از ۳ هزار مکان مقدس در استان ثبت شده‌اند که از آن میان می‌توان به این موارد اشاره کرد: حسینیه‌ها، مساجد مدارس مذهبی، حوزه‌های علمیه، کلیساها، آتشگاه‌ها و نیایشگاه‌ها، هر کدام از این مکان‌ها می‌تواند یکی از مزایا و قابلیت‌های گردشگری مذهبی برای کشور باشد گردشگری مذهبیِ شکوفا می‌تواند بر رونق اقتصادی کشور تأثیرگذار باشد و رکود آن نیز می‌تواند اثرگذاری منفی و مبهمی را در حوزه اقتصادی و فرهنگی در پی داشته باشد. 

استان کرمانشاه از آنجا که در مسیر عتبات عالیات و زوار اربعین قرار دارد یکی از استان‌های شاخص در زمینه گردشگری مذهبی به شمار می‌آید کرمانشاه از دیرباز با عنوان دروازه کربلا شناخته می‌شده است همان‌گونه که بیستون را به دلیل موقعیت سوق‌الجیشی آن می‌توان دروازه آسیا به شمار آورد.

کارکرد سوق‌الجیشی کرمانشاه به عنوان مسیر ارتباطی ایران بین‌النهرین و نیز شرق به غرب باعث شده که این استان در طول تاریخ نقش برجسته‌ای را ایفا کند این کارکرد هنوز هم در استان کرمانشاه به صورت ویژه‌ای مشهود است و در آینده نیز ادامه خواهد داشت، کرمانشاه سال‌ها است که به عنوان جهان‌شهر خلاق خوراک و غذا شناخته می‌شود یکی از دلایل این انتخاب همین موقعیت استراتژیک کرمانشاه این است که در مسیر تردد غرب و شرق واقع شده این استان قسمتی از جاده تاریخی ابریشم است و همچنین بر سر راه جاده بزرگ خراسان قرار گرفته که عتبات عالیات را به مرقد مطهر علی ابن موسی‌الرضا (ع) متصل می‌کند. 

یکی از بزرگترین میراث‌های معنوی مردمان این دیار مهمان‌نوازی است در واقع مهمان‌نوازی یکی از توفیقات و سندهای افتخار استان کرمانشاه است، مردم کرمانشاه از قدیم‌الایام درب منازل خود را بر روی مسافران و زواری می‌گشودند که از این استان به قصد زیارت عتبات عالیات عبور می‌کردند، در واقع مردم استان از دیرباز خاک پای زوار را توتیای چشم خود می‌کرده‌اند. 

امروزه بخش بزرگی از میزبانی زائران اربعین به حوزه سیستماتیک و اداری منتقل شده است و متأسفانه استان کرمانشاه نتوانسته آن‌گونه که باید از ظرفیت‌های خود بهره‌مند شود، کرمانشاه با دارا بودن نزدیک به ۴ هزار اثر تاریخی-فرهنگی، ۵۰ منطقه نمونه گردشگری، ۱۴ روستای هدف گردشگری، چندین اثر ثبت‌شده جهانی همچون منظر جهانی بیستون و اورامانات و جهان‌شهر خلاق خوراک و غذا رویدادهای فرهنگی متعدد و آب و هوای مساعد متأسفانه می‌توان گفت تقریباً به عنوان یک مسیر گذرگاهی برای رسیدن به مکان‌های دیگر مورد تردد مسافران قرار می‌گیرد که نتوانسته است از ظرفیت‌های گردشگری خود به درستی استفاده کند.

مسئولان استان از استاندار گرفته تا مسئولان فرهنگی و مدیران دل‌سوز دستگاه‌های استان باید از ظرفیت‌های گذرگاهی و گردشگری استان به عنوان فرصتی در راستای توسعه اقتصادی مردم کرمانشاه استفاده کنند مردم شهرهای مقدس در سراسر جهان از فرصت‌ها، آثار اقتصادی و وجود مکان‌های مقدس در شهرهایشان بهره می‌برند و معیشت مردم در این شهرها همیشه از سطح مطلوبی برخوردار بوده است اما استان کرمانشاه که از لحاظ فرهنگی و مذهبی افتخار خدمتگزاری در دستگاه اباعبدالله‌الحسین (ع) را دارد نتوانسته است از فرصت‌های به وجود آمده اقتصادی استفاده کند شاید دلیل این کاستی سیاست‌گذاری غلط باشد.

قدیمی‌ترین مرزهای ایران با کشور عراق در استان کرمانشاه واقع شده است و یکی از بهترین مرزهای ایران با عراق مرز خسروی است اما هنوز تردد در آن نظیر مرز نیست، برخی نگران حجم سنگین ترافیک در شهرستان قصرشیرین هستند اما نباید نگران این موضوع بود زیرا ترافیک یک اتفاق خوب در حوزه اربعین به شمار می‌آید؛ برای رسیدن به وصال امام حسین (ع) گاهی باید سختی راه را نیز تحمل کرد کما اینکه یکی از توفیقات سفر اربعین تحمل سختی راه آن است. 

مسئولان استان باید از فرصت‌ها و ظرفیت‌های عالی موجود در کرمانشاه در زمینه‌های زیارتی و گردشگری استفاده کنند و کرمانشاه را به بهترین شکل معرفی کنند باید سعی کرد تا استان ما در مبحث مدت ماندگاری اقامت، قوی‌تر شود این موضوع شامل هتل‌ها، مسافرخانه‌ها، موکب‌ها، مدارس و حسینیه‌ها می‌شود در دوره میانه اسلامی این مکان‌ها با توجه به مناسبت‌های مختلف تغییر کاربری می‌دادند و به محلی برای اسکان تبدیل می‌شدند امروزه نیز در مناسبت‌هایی همچون سفرهای نوروزی برخی از این مکان‌ها به محلی برای اسکان مسافران تبدیل می‌شوند یکی از کارهای خوبی که می‌توان در رابطه با اربعین انجام داد این است که قبل از شروع ایام اربعین جلسات متعددی با حضور مسئولان برگزار شود و هماهنگی‌های لازم در جنبه‌های مختلف همچون جنبه‌های فرهنگی، گردشگری و اسکان برای هرچه بهتر برگزار شدن این مراسم در استان صورت پذیرد باید بتوانیم استان را به بهترین شکل معرفی کنیم تا زائران از سال بعد اقبال بیشتری نسبت به تردد از این مرز نشان دهند زیرا مرز خسروی از زیرساخت‌های مناسبی برخوردار است و می‌توان خدمات را به بهترین شکل در این مرز در اختیار زائران قرار داد امیدواریم استان کرمانشاه از منافع و فرصت‌های بسیار اقتصادی که اربعین با خود به همراه دارد بی‌نصیب نماند.

یادداشت؛ احسان احمدی‌نصر، مدرس دانشگاه

کارشناس گردشگری و فعال رسانه

انتهای پیام/