به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ مرخصی یکی از حقوق قانونی و مهم کارگران و کارمندان است که در قانون کار جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی شده و به افراد اجازه می‌دهد در روزهای غیرتعطیل، بنا به ضرورت و برای انجام امور شخصی، بدون حضور در محل کار از این حق استفاده کنند. 

مرخصی انواع مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به مرخصی استحقاقی، استعلاجی، زایمان، بدون حقوق، ساعتی، ازدواج، فوت بستگان و مرخصی حج تمتع اشاره کرد؛ این حق برای تأمین رفاه، حفظ سلامت جسمی و روانی و ایجاد تعادل میان زندگی شخصی و شغلی در نظر گرفته شده است. 

مرخصی استحقاقی

مرخصی استحقاقی نوعی مرخصی با حقوق است که به همه کارکنان تعلق می‌گیرد. بر اساس قانون کار، هر کارگر در سال ۳۰ روز مرخصی استحقاقی معادل یک‌ماه کاری به‌علاوه چهار جمعه دریافت می‌کند؛ به‌طور میانگین ۲/۵ روز در هر ماه. 

مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجی نیز با حقوق است و در صورت بیماری یا نیاز به درمان و مراقبت پزشکی به کارمند یا کارگر تعلق می‌گیرد. این مرخصی با هدف حفظ سلامت فرد و کمک به بهبودی وی در قانون کار و تأمین اجتماعی پیش‌بینی شده است. 

مرخصی شیردهی

طبق ماده ۷۸ قانون کار، زنان شاغل در دوران شیردهی می‌توانند به‌ازای هر سه ساعت کار، نیم ساعت مرخصی برای شیردهی دریافت کنند. این مرخصی تا پایان دو سالگی کودک قابل استفاده است و به حفظ سلامت مادر و نوزاد کمک می‌کند. 

مرخصی ازدواج و فوت بستگان

بر اساس ماده ۷۳ قانون کار، کارکنان می‌توانند در صورت ازدواج یا فوت بستگان درجه‌یک (همسر، پدر، مادر یا فرزند) از سه روز مرخصی با حقوق استفاده کنند. این مرخصی مستقل از مرخصی استحقاقی است و قابل انتقال به زمان دیگر نیست. 

مرخصی زایمان

مرخصی زایمان برای زنان شاغل ۹ ماه در نظر گرفته شده و در صورت تولد دوقلو یا بیشتر تا ۱۲ ماه افزایش می‌یابد. این مرخصی با حقوق بوده و شامل حمایت‌های بیمه‌ای از سوی سازمان تأمین اجتماعی نیز می‌شود. 

بر اساس قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، امکان استفاده از ۲ ماه مرخصی در ماه‌های پایانی بارداری نیز وجود دارد. 

مردان شاغلی که همسرشان در حال زایمان است نیز می‌توانند از دو هفته مرخصی بهره‌مند شوند؛ این مرخصی برای کارکنان بخش خصوصی نیز معتبر است و در قانون مصوب سال ۱۳۹۲ به آن اشاره شده است. 

مرخصی حج

کارگران و کارمندان برای انجام فریضه حج تمتع می‌توانند یک بار در طول دوران خدمت خود از مرخصی یک‌ماهه با حقوق استفاده کنند. در صورت نداشتن ذخیره مرخصی استحقاقی، امکان استفاده از ۳۰ روز مرخصی بدون حقوق نیز وجود دارد. 

مرخصی بدون حقوق

با توافق کارگر و کارفرما، استفاده از مرخصی بدون حقوق ممکن است. مدت این مرخصی و شرایط بازگشت به کار باید در قرارداد ذکر شده و مورد توافق طرفین باشد. 

مرخصی مشاغل سخت و زیان‌آور

در مشاغل سخت و زیان‌آور، مدت مرخصی استحقاقی سالانه پنج هفته (معادل ۳۰ روز کاری) است. این امتیاز برای حفظ سلامت جسمی و روحی افراد در مشاغل پرخطر و پرفشار پیش‌بینی شده است. 

مرخصی استفاده‌نشده

مرخصی‌های استفاده‌نشده در شرایط مشخصی قابل انتقال به سال بعد یا تبدیل به وجه نقد در پایان سال هستند. در مواردی مانند بازنشستگی، فوت، تعطیلی کارگاه یا ازکارافتادگی، مطالبات مربوط به مرخصی‌های ذخیره‌شده به فرد یا وراث پرداخت می‌شود. 

مرخصی ساعتی

کارکنان می‌توانند با اجازه کارفرما، از بخشی از مرخصی استحقاقی خود به‌صورت ساعتی برای انجام امور ضروری استفاده کنند. اگر مجموع ساعات مرخصی به ۸ ساعت برسد، یک روز مرخصی تلقی می‌شود. طبق ماده ۷۰ قانون کار، این نوع مرخصی نیز جزو مرخصی استحقاقی محسوب می‌شود. 

مرخصی بین تعطیلی

برای روزهایی که میان تعطیلات رسمی قرار دارند، مرخصی خاصی پیش‌بینی نشده است. با این حال، کارمندان می‌توانند برای این ایام از مرخصی استحقاقی خود استفاده کنند. 

نکات مهم درباره مرخصی‌ها

تعیین زمان استفاده از مرخصی باید با موافقت کارفرما باشد. 

در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما درباره مرخصی، تصمیم اداره کار لازم‌الاجراست. 

کارگران در مشاغل سخت از مزایای ویژه مرخصی بهره‌مند می‌شوند. 

مرخصی‌های جمعه و تعطیلات رسمی برای کارگران روزمزد قابل پرداخت است. 

مرخصی یکی از دغدغه‌های مهم کارکنان برای رسیدگی به امور شخصی و حفظ تعادل میان زندگی شغلی و خانوادگی است. این حق قانونی نه تنها در قوانین داخلی بلکه در بسیاری از کشورهای جهان نیز مورد تأکید قرار گرفته و به‌عنوان راهکاری برای ارتقاء سلامت روانی و جسمی نیروهای انسانی شناخته می‌شود.

منبع: ایسنا

انتهای خبر/