به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ خشکسالی‌های متمادی که در طول چند سال گذشته با آن مواجه بوده‌ایم سبب ایجاد معضل کم‌‌آبی به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در کشور شده که در کنار مصرف بی‌رویه منابع آبی زیرزمینی باعث تشدید آن شده است که در این میان حوزه کشاورزی تأثیر مستقیمی بر این موضوع دارد.

در حوزه کشاورزی فرآیندهایی مانند توسعه آبیاری‌های نوین، اصلاح الگوی کشت، کاهش کشت محصولات پر آب‌بر، کنار گذاشتن آبیاری‌های سنتی، پلمب کردن چاه‌های غیرمجاز و کشت محصولاتی که به آب کمتری نیاز دارند می‌توانند در صرفه‌جویی و بهبود وضعیت کم‌آبی لایه‌های زیرزمینی بسیار تأثیرگذار باشند.

کشور ایران در منطقه نیمه‌خشک جهان قرار دارد، به همین خاطر جزو کشورهای پر آب محسوب نمی‌شود و در مجموع میانگین بارش‌های سالانه حدود ۲۵۰ میلیمتر است که البته این میانگین در کل کشور یکسان نیست بلکه میزان آن در نقاط مختلف کشور بسیار متفاوت است؛ لذا با توجه به این موضوع، مبحث مدیریت منابع آبی کشور به عنوان یک معضل راهبردی معرفی نشده در حالی که کارشناسان و متخصصان آب همواره در مورد اهمیت این موضوع هشدارهای جدی داده‌اند اما متأسفانه برای جلوگیری از این مشکل عزم جدی از سوی مسئولان و متولیان این امر دیده نمی‌شود. 

برای مدیریت درست و مؤثر منابع آبی کشور در قدم نخست مسئولان ملی و استانی باید متوجه اهمیت مدیریت آب شوند و در قدم بعدی مردم نسبت به این موضوع آگاهی پیدا کنند چرا که هیچ برنامه‌ای با عدم توجه مردم به نتیجه مطلوب نخواهد رسید؛ بنابراین اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی باید یکی از اولویت‌های کشور باشد و به صورت جدی توسط مسئولان و کشاورزان اجرایی شود.

استان کرمانشاه با توجه به شرایط جغرافیایی و آب و هوایی یکی از استان‌هایی است که به صورت مستقیم با مشکل کم‌آبی روبه‌رو است و از استان‌های پیش‌قدم در بحث اجرای الگوی کشت مناسب در کشور بوده که در این رابطه با چند تن از کارشناسان مربوطه به گفتگو نشسته‌ایم.

کشت محصولات پر آب‌بر در استان کرمانشاه ممنوع است 

فرهاد شریفی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: با توجه به شرایط کم‌آبی در استان کرمانشاه و اجرای الگوی کشت محصولات کم آب‌بر، کشت برنج که به عنوان کشت دوم در مناطق معتدل و سرد مثل صحنه، هرسین و کنگاور از سال یک‌هزار و ۳۹۶ شدت گرفته بود طی جلساتی در استانداری کرمانشاه در قالب کارگروه سازگاری با کم‌آبی کشت این محصول در مناطق معتدل استان ممنوع شد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه عنوان کرد: بر اساس مصوبه کارگروه سازگاری با کم‌آبی مناطق گرمسیر شامل سرپل‌ذهاب، قصرشیرین و گیلانغرب با توجه به برخورداری از سامانه گرمسیری وجود رودخانه‌های مرزی که آب آنها از کشور خارج می‌شود، با برداشت از رودخانه‌های سطحی مجاز هستیم که ۴۳۸ هکتار کشت برنج طبق الگوی کشت داشته باشیم و به غیر از این مناطق کشت برنج در تمام استان ممنوع است و کشاورزانی که توجه نکنند علاوه بر اینکه خدماتی دریافت نمی‌کنند مزارع آنها امحا و به دادستانی معرفی می‌شوند و این مصوبه مورد تایید دادستانی نیز قرار گرفته است.

شریفی با اشاره به کاهش میزان کشت پس از اعلام ممنوعیت، اذعان کرد: از سال یک‌هزار و ۳۹۷ تاکنون میزان کشت غیرمجاز بیش از ۲ هزار هکتار بوده است که در سال گذشته با توجه به اقداماتی که در این راستا صورت گرفت این کشت به ۴۷۰ هکتار رسید که بیشتر آن متعلق به مناطق گرمسیر است؛ در سال جاری برنامه کشت ۴۳۸ هکتار در مناطق گرمسیر را در دستور کار داریم اما چون هنوز گندم برداشت نشده در حال حاضر مشخص نیست که کشت در مناطق معتدل صورت خواهد گرفت یا خیر، اما قطعاً کشاورزانی هستند که کشت می‌کنند و به هشدارها توجهی ندارند لذا طبق مصوبه مزارع آنها امحا خواهد شد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه بیان کرد: طبق الگوی کشت یک‌هزار و ۷۰۰ هکتار سهمیه داریم که باید کشت ذرت علوفه‌ای صورت گیرد و مابقی محصولات نیز به عنوان کشت‌های متعارف در چهاچوب الگوی کشت و کشت‌های معمولی قرار خواهند گرفت و تنها کشتی که آب‌‌بر محسوب می‌شود کشت برنج است و هیچ محصولی از لحاظ آب‌بر بودن با کشت برنج قابل قیاس نیست.

شریفی خاطرنشان کرد: قاعدتاً در برخی از استان‌هایی که آب کافی دارند کشت برنج آزاد خواهد شد و بنا به مکاتباتی که با وزارت‌ جهاد کشاورزی انجام شده، مسئولیت کامل این موضوع در اختیار کارگروه سازگاری با کم‌آبی استان قرار گرفته است که همه ادارات عضو آن بوده و تصمیمات قطعی توسط این کارگروه گرفته می‌شود که در حال حاضر کشت برنج در بیشتر نقاط استان توسط کارگروه ممنوع اعلام شده است.

وی در پایان در خصوص روند برخورد با متخلفان، گفت: مسئولیت اصلی برخورد با متخلفان بر دوش سازمان جهاد کشاورزی و شرکت آب منطقه‌ای است که پس از تصمیم‌گیری اصلی در شورای تأمین وظیفه برخورد با متخلفان به این دو اداره داده می‌شود و نیروی انتظامی نیز از اقدام آنها پشتیبانی می‌کند؛ لذا امحا کردن محصولات غیرمجاز توسط جهاد کشاورزی و امور آب صورت می‌گیرد و در سطح شهرستان‌ها نیز اجرای مصوبات ممنوعیت کارگروه سازگاری با کم‌آبی استان بر عهده شورای تأمین شهرستان و مجریان برخورد اداره آب و جهاد کشاورزی آن شهرستان است. 

نمایندگان مجلس کشت محصولات پر آب‌بر را قانون‌مند کنند

دانیال کهریزی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: در رابطه با کشت محصولات پر آب‌بر چندین مرتبه در جاهای مختلف به جهاد کشاورزی و کشاورزان هشدار داده شده که به صورت جدی به این موضوع ورود کرده و الگوی کشت را رعایت کنند، اما متأسفانه به دلیل اینکه در این رابطه قانون مشخصی وجود ندارد نمی‌توان کشاورزان را مجبور کرد که چه چیزی را کشت کنند و چه چیزی را کشت نکنند.

عضو ﻫﯿأت ﻋﻠﻤﯽ داﻧﺸﮑﺪه کشاورزی دانشگاه رازی استان کرمانشاه عنوان کرد: وظیفه نمایندگان مجلس شورای اسلامی است که موضوع کشت محصولات پر آب‌بر را قانون‌مند کنند و تدابیر درستی در این زمینه اندیشیده شود که مشکلات این عرصه را بتوان به خوبی حل و فصل کرد و کشاورزان با برنامه‌ای درست، محصولات مورد نیاز را کشت کنند.

کهریزی اذعان کرد: با توجه به وضعیت استان کرمانشاه در رابطه با کم‌آبی، کشت برنج به هیچ عنوان برای استان به صرفه نیست و علاوه بر کشت برنج محصولاتی همچون ذرت و هندوانه نیز در کرمانشاه کشت می‌شوند که کشت آنها بر اساس الگوی کشت، نباید صورت گیرد چرا که موجب خسارات غیرقابل جبرانی به منابع آبی استان می‌شود و با توجه به اینکه ۷۰ درصد از اراضی استان دیم هستند سازمان جهاد کشاورزی باید به فکر یک الگوی کشت دیم باشد که بتواند از این اراضی با کشت محصولات کم آب‌بر استفاده کند.

کارشناس تولید و ژنتیک گیاهی در پایان خاطرنشان کرد: الگو‌های کشتی که تاکنون توسط سازمان جهاد کشاورزی معرفی شده‌ موفق نبوده‌اند، چرا که تناوب کشتی که معرفی کرده‌اند، مناسب نیست و وجود آفات، امراض و علف هرز را هم‌چنان داریم؛ لذا تناوب خوب، تناوبی است که از گیاهانی با خانواده‌های مختلف استفاده کنند و سازمان جهاد کشاورزی باید یک از الگوی کشت مناسب با وضعیت استان استفاده کند تا نتیجه مطلوبی داشته باشد.

کشاورزان استان کرمانشاه در خصوص مسئله مصرف بهینه توجیه نیستند

علی مرادی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: در راستای مدیریت و برنامه‌ریزی برای کنترل مصرف منابع آبی استان کرمانشاه، کارگروهی تحت عنوان کارگروه سازگاری با کم‌آبی با ریاست استاندار و عضویت سازمان‌های مرتبط با مصرف آب، تشکیل شده است؛ در آخرین جلسه این کارگروه که در اردیبهشت‌ماه سال جاری برگزار شد، مقرر شد که کشت‌های پر آب‌بر در استان کرمانشاه ممنوع شود و طبق ابلاغیه شرکت آب منطقه‌ای نیز کشت دوم باید صورت نگیرد.

معاون حفاظت بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه عنوان کرد: با توجه به وضعیت بارندگی استان کرمانشاه، امسال جزو سال‌های استثنایی بود که نزدیک به ۵۵۰ میلی‌متر بارندگی در سطح استان شاهد بودیم اما طبق آماری که هرساله توسط شرکت آب منطقه‌ای بررسی می‌شود در سفره‌های آب زیرزمینی استان کرمانشاه یک‌میلیارد و ۳۷۰ میلیون لیتر کسر مخزن تجمعی داریم؛ لذا افزایش بارندگی دلیلی بر مصرف بی‌رویه آب نیست و باید هم‌چنان مصرف آب‌های زیرزمینی مدیریت و حفظ شوند که در سال‌های آینده دوباره گرفتار معضل کم‌آبی نشویم.

مرادی با اشاره به حضور کشاورزان مهاجر به عنوان یکی از معضلات بخش کشاورزی استان، اذعان کرد: مسئله کشاورزان مهاجر یکی دیگر از موضوعاتی بود که در کارگروه سازگاری با کم‌آبی مورد بحث قرار گرفت و مصوبات خوبی برای جلوگیری از حضور آنها تصویب شد که در این راستا تعدادی از آنها شناسایی شدند و توسط سازمان جهاد کشاورزی و شرکت آب منطقه‌ای با آنها برخورد شده است.

معاون حفاظت بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه بیان کرد: در خصوص کشت‌های پر آب‌بر در استان کرمانشاه با توجه به شرایط نامناسبی که این استان از لحاظ کمبود آب دارد به هیچ عنوان کشت محصولات پر آب‌بر توصیه نمی‌شود و نمی‌توان گفت که هیچ محصولی نیز در استان کشت نشود چرا که در بحث امنیت غذایی کشور، نیاز به کشت برخی محصولات استراتژیک داریم و باید این محصولات را تولید کنیم و استان کرمانشاه جزو استان‌هایی است که در حوزه کشاورزی جایگاه ویژه‌ای دارد و نمی‌توان برخی کشت‌ها را به صورت کامل ممنوع کرد.

وی در ادامه افزود: با توجه به شرایط موجود نحوه مصرف، چگونگی بهره‌برداری و نوع کشت از مباحث مهمی هستند که باید مورد بررسی قرار گیرند و در این راستا توصیه می‌شود در استان کرمانشاه به سمت مصرف بهینه برویم و با کشت محصولاتی چون زعفران بهره‌وری را افزایش دهیم به گونه‌ای که کشت‌های کشاورزی با توجه به آب مصرفی، باید سود چند برابری برای استان و کشور داشته باشند.

مرادی تصریح کرد: اگر مصارف آبی بر مبنای اصول درست، قواعد مناسب و در چارچوب سیستم‌های نوین صورت گیرد و بهره‌برداری که انجام می‌شود بر اساس میزان ذخایر آبی باشد هیچ‌گونه مشکلی در این حوزه پیش نخواهد آمد، اما متأسفانه در استان کرمانشاه بسیاری از کشاورزان به دلیل عدم اطلاعات و آگاهی کافی به این مسائل توجه نمی‌کنند لذا این موضوع می‌تواند مشکلاتی زیادی در استان به دنبال داشته باشد و دستگاه‌های متولی وظیفه دارند در راستای ترویج الگوی مصرف و الگوی کشت اقدام کرده و کشاورزان را در مسائل مصرف بهینه توجیه کنند که خسارتی به ذخایر آب زیرزمینی استان وارد نشود.

نماینده مردمی پاسخگو نبود!

 پیگیری‌های خبرنگار مرصادنیوز برای برقراری ارتباط تلفنی با محمد رشیدی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم کرمانشاه در این رابطه بی‌نتیجه ماند. 

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با توجه به کاهش بارندگی‌ها و مصرف بی‌رویه آب در حوزه کشاورزی، میزان قابل توجهی از آب‌های زیرزمینی و سطحی کشور در حال کاهش هستند لذا تغییر الگوی کشت یکی از بهترین راهکار‌هایی است که می‌توان برای مقابله با هدر رفت آب استفاده کرد و باید از کشت بعضی محصولات در نقاطی که با بحران کم‌آبی مواجه هستند، جلوگیری شود.

کاهش پیدا کردن کشت محصولات پر آب‌بر و توسعه کشت محصولات کم‌ آب‌بر در کنار سایر روش‌های توسعه آبیاری نوین و هوشمندسازی و کنترل مصرف آب چاه‌ها می‌تواند راهکار مناسبی برای صرفه‌جویی آب در حوزه کشاورزی باشد.