به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ مسجد، نمادی استوار از تمدن اسلامی در طول تاريخ بوده و ارزش و اعتبار خود را ميان مسلمانان حفظ كرده است، در اين ميان، دوران صدر اسلام، درخشان‌ترين دوره در طول حيات مساجد است؛ چرا كه در آن زمان، مسجد نه صرفاً محل عبادت بلکه محل فعاليت‌های اقتصادی، اجتماعی، سياسی، قضایی و نظامی به شمار می‌آمد.

از نظر بنا و نمای فیزیکی نیز مساجد ایرانی بازتابی از هنر و معماری اصیل است، اغلب بدون امکانات امروزی به گونه‌ای ساخته شده‌اند که از نظر طراحی و تقارن در دنیا بی‌نظیرند لذا برای احیای مساجد در همه ابعاد مختلف باید کوشید که آنها به مساجد صدر اسلام نزدیک شوند.

مسجد «عبدالله بن عمر» در ریجاب از بناهای اولیه صدر اسلام 

علیرضا مرادی‌بیستونی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: استان کرمانشاه یکی از استان‌هایی است که مردمانش با ورود اسلام به آن روی آوردند و گواه این موضوع وجود مساجدی قدیمی در استان است که یکی از قدیمی‌ترین مساجد ایران در استان کرمانشاه در منطقه ریجاب با نام مسجد عبدالله بن عمر است که به سال ۷۳ هجری باز می‌گردد. 

این کارشناس پژوهشی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه افزود: مسجد عبدالله بن عمر را از نظر معماری، تکنیک‌های ساخت و فرم و شکل می‌توان جزو بناهای اولیه صدر اسلام به شمار آورد. 

مرادی‌بیستونی گفت: استان کرمانشاه در دوره‌های تاریخی مختلف و به‌دلیل قرار گرفتن در مسیر عتبات عالیات جزو استان‌هایی بوده است که از نظر مذهبی اعتقادات ویژه‌ای در آن وجود داشته و مرز خسروی از قدیمی‌ترین مرزها برای تردد زوار بوده است.

بیشتر مساجد قدیمی کرمانشاه مربوط به دوره قاجاریه است

وی ادامه داد: مساجد متعددی در دوره‌های مختلف به‌ویژه در دوره قاجاریه و زمان زمامداری دوره محمدعلی میرزا دولتشاه در استان کرمانشاه شکل گرفته است این مساجد جزو مساجد تاریخی استان محسوب می‌شوند که قدیمی‌ترین آنها مسجد جامع کرمانشاه است که دارای شبستانی بسیار زیبا است. 

مرادی‌بیستونی افزود: از دیگر مساجد این دوره عبارتند از مسجد بنکدارها، مسجد حاج ابوتراب آل آقا، مسجد دولتشاه، مسجد نواب، مسجد حاج شهبازخان و مسجد عمادالدوله که در بازار زرگرهای کرمانشاه قرار گرفته و دارای شبستان و ساعتی بسیار متفاوت است.

وی تصریح کرد: در اطراف برخی از این مساجد مثل مسجد عمادالدوله فضاها و حجره‌هایی برای آموزش طلاب دینی در نظر گرفته شده است؛ درگاه قاپیِ شاه نجف، یکی از درهای صحن امیرالمؤمنین (ع) بوده است که پس از تعویض آن را بر روی درب ورودی مسجد عمادالدوله تعبیه کردند.

مرادی‌بیستونی گفت: برخی از مساجد کرمانشاه از لحاظ کاشی‌کاری بی‌نظیر هستند و درون آنها از تزئینات بسیار زیبایی استفاده شده است علاوه بر مساجد دو تکیه قدیمی نیز در کرمانشاه وجود دارد که نقش بسیار مهمی را در مباحث مذهبی این شهر ایفا می‌کرده‌اند. 

وی خاطرنشان کرد: این تکایا عبارتند از تکیه بیگلربیگی و تکیه معاون‌الملک؛ این تکایا از نظر تزئینات و کاشی‌کاری بی‌نظیر هستند و توانسته‌اند نقش مهمی را در مباحث و مراسمات مذهبی در تاریخ شهر کرمانشاه ایفا کنند.

مرادی‌بیستونی با بیان اینکه مساجد استان کرمانشاه از دیرباز کارکردهای متفاوتی داشته‌اند، افزود: این مساجد علاوه بر داشتن کارکردهای مذهبی، مکان‌هایی برای اجتماعات و اتخاذ تصمیماتی برای محلات بوده‌اند، همان‌طور که در زمان جنگ نیز از مساجد به عنوان پایگاه‌های مقاومت استفاده می‌شد و در ایام سوگواری نیز به محل‌هایی برای عزاداری مبدل می‌شدند البته کارکرد اصلی و همیشگی آنها اقامه فریضه نماز بوده است.

این کارشناس پژوهشی میراث فرهنگی استان کرمانشاه بیان کرد: در واقع می‌توان گفت مسجد در هر محله نقش مرکز و کانون اصلی آن محله را ایفا می‌کرده که هم‌چنان نیز این‌گونه است.

وی گفت: شهر کرمانشاه شهری بسته محسوب می‌شد و در دوره قاجار ورودی‌ها و خروجی‌های مخصوص به خود را داشت در این دوره هر محله مسجد مخصوص به خود را داشته است مثلاً در محله چاله‌حسن‌خان مسجد هاشمی و مسجد بنکدارها مخصوص محلی به همین نام بوده است. 

مرادی‌بیستونی افزود: مسجد نواب نیز مختص به خیابان شهدای اشک‌تلخ است مسجد عمادالدوله نیز یکی از مساجد مختص به بازار است هر کدام از این مساجد به واسطه قرار گرفتن در محلات مختلف نقش مهمی را در جامعه و مرکزیت محله داشته‌اند.

وی خاطرنشان کرد: در سنوات پیشین مسجدی مربوط به دوره ایلخانی که در کاروانسرای ایلخانی و در مجموعه جهانی بیستون واقع شده است در اثر زلزله‌ای که در دوره تیموریان اتفاق می‌افتد تخریب می‌شود، پس از کاوش‌های انجام‌شده به دلیل محرابه‌ای که این مسجد داشته پایه‌های مسجد بیرون افتاد، این مسجد به صورت کامل بازسازی نشد ولی تا حدود یک متر و ۳۰ سانتی‌متر از فونداسیون آن احیا شد. 

خدمات‌رسانی اجتماعی يكی از كاركردهای مهم مسجد

لطف‌الله منصوری در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: در فرهنگ دینی، نام مسجد یادآور بندگی و تعظیم در پیشگاه خداوند متعال است و مسجد‌الاقصی نخستین قبله مسلمانان است که بنابر روایات، پیامبر اسلام (ص) از آنجا به معراج رفت.

این فعال اجتماعی و عضو هیأت امنای مسجد چهارمین شهید محراب شهر کرمانشاه افزود: در ایران مساجد علاوه بر مسائل دینی در تربیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم نقش‌ به‌سزایی داشته است.

وی با بیان اینکه مسجد تنها محل عبادت نیست، گفت: در دوران مبارزات انقلابی و مقاومت هشت ساله ایرانیان در دفاع از حریم کشور مساجد مهم‌ترین نقش را در بسیج سیاسی و نظامی مردم داشته‌اند. 

منصوری خاطرنشان کرد: در قرآن ۲۸ مرتبه درباره مسجد سخن گفته شده بنابراین باید با طهارت روحی و جسمی و قلبی عاری از کینه وارد این خانه امن و محل عبادت شد.

این فعال اجتماعی در ادامه با توجه به کارکرد مساجد، خاطرنشان کرد: در صدر اسلام، خدمات‌رسانی اجتماعی يكی از كاركردهای مهم مسجد بود.

وی گفت: شناسایی نيازمندان، دستگيری از آنها و جمع‌آوری كمک برای آنها، پرداخت وام، اقدامات تسهيل ازدواج زوج‏های جوان، برنامه‌ريزی برای عيادت و سركشی از بيماران، جویا شدن احوال همسایگان  از جمله مواردی است كه بسياری از مساجد نمونه كشور با پيروی از مساجد صدر اسلام، به ایفای نقش می‌پردازند.

وی در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: یکی از مشکلات جامعه امروزی ما حضور کم‌رنگ نوجوانان و جوانان در مساجد است که این موضوع نیاز به آسیب‌شناسی دارد.

مساجد سنگری برای تربیت و رشد جوانان و نوجوانان 

وی تأکید کرد: روحانیون باید با برنامه‌ وارد مساجد شوند و بتوانند نوجوانان و جوانان را جذب مسجد کنند و حتی معلمان می‌توانند بعضی کلاس‌ها را در مساجد برگزار کنند.

منصوری با اشاره به فعالیت‌های دشمنان در فضای مجازی، گفت: همان‌گونه که مساجد در سال‌های دفاع مقدس محلی برای اعزام رزمندگان به جبهه‌های حق علیه باطل بودند، امروز هم باید در جنگ فرهنگی و رسانه‌ای سنگری برای تربیت و رشد جوانان و نوجوانان باشند.

مساجد باید برنامه‌های متنوعی برای جذب جوانان داشته باشند

هادی رنجبر در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: یکی از دلایل خلوت‌بودن مساجد نسبت به گذشته ترکیب سنی هيأت امنای آنها است متأسفانه در ترکیب هیأت امنای مساجد کمتر شاهد حضور افراد جوان‌ هستیم و اعضای هیأت امنای مساجد را بیشتر ریش‌سفیدان تشکیل می‌دهند و این موضوع بر روی جذب جوانان به سمت مساجد تأثیرگذار است.

وی افزود: این هيأت امنا به دلیل اختلاف سنی نمی‌توانند به خوبی با جوانان انس و الفت گرفته و آنها را به سمت مساجد جذب کنند البته قرار نیست تمام هیئات امنا جوان باشند اما بهتر است در ترکیب آنها از جوانان نیز استفاده شود تا بتوانند با جوانان و جوانان و حتی کودکان ارتباط بهتری برقرار کنند.

مسئول کانون فرهنگی مسجد سلمان فارسی شهر کرمانشاه گفت: مساجد باید برنامه‌های متنوعی برای جوانان داشته باشند امروز جوانان را نمی‌توان تنها با برنامه‌های خاص در مساجد حفظ کرد مساجد باید برای اوقات فراغت جوانان برنامه داشته باشند.

وی ادامه داد: مساجد باید برنامه‌های جدید و به‌روزی برای ارائه به جوانان داشته باشند، این برنامه‌ها می‌توانند موجب جذب جوانان و نوجوانان به مساجد شوند پس از جذب نوجوانان و جوانان به مساجد نباید به آنها خیلی سخت گرفت باید یک سری آزادی‌های محدود به آنها داده شود تا با فضای مساجد بهتر آشنا شوند.

رنجبر گفت: باید قدم به قدم و با ریتمی آرام بر روی فرزندان ایران‌زمین کار تربیتی انجام شود تا ان‌شاءالله نتیجه مطلوب حاصل شود، برای نمونه مسجد سلمان فارسی در کرمانشاه برنامه‌های متنوعی را برای جذب نوجوانان دارد که یکی از آنها اکران فیلم در محل مسجد است این فیلم‌ها اکثراً فیلم‌های مناسبتی و جذاب برای رده سنی کودکان و نوجوانان و جوانان است که موجب جذب هرچه بیشتر آنها به سمت مساجد می‌شود.

وی تصریح کرد: همچنین در این مسجد گروه سرود برای جذب بیشتر کودکان به مسجد تشکیل شده چرا که جمع گروه سرود برای کودکان نشاط‌‌آور است و موجب اقبال آنها به سوی مسجد می‌شود در این گروه سرود، سرودهای مذهبی و انقلابی خوانده و در مراسمات و مکان‌هایی همچون برنامه‌های صدا و سیما ارائه می‌شود.

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛  مسجد محلی برای تبلیغ دین، بصیرت‌افزایی، آگاهی‌بخشی است لذا باید برنامه‌هایی متناسب با نیاز روز جامعه و جوانان در کانون‌های فرهنگی مساجد برگزار شود،

بنابراین احیای روح مسجد و کارکردهای آن و احیای وظایف بزرگی که در مقابل مساجد داریم، از گام‌های اولیه برای عمران و آبادانی مساجد است.

  انتهای خبر/