- گروه : اجتماعی ,اجتماعی ,اجتماعی
- شماره : 4325
بحران هویت نوجوانان را دریابیم؛
همراهی خانواده حلقه مفقوده تربیت فرزندان
دوره نوجوانی یکی از دوران حساس و بحرانی است که بیش از هر زمان دیگری به همراهی و همدلی اولیای خانه و مدرسه نیاز دارد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی مرصاد؛ بر اساس تحقیقات انجام شده جامعه‌ای كه جمعیت نوجوان آن بیشتر است با آسیب‌های بیشتری مواجه خواهد شد زیرا دوران نوجوانی گذر از دوره كودكی به دوره بزرگسالی است و اگر آسیبی در دوران كودكی متوجه فرد شود دوره نوجوانی فصلی برای جبران است در این صورت در آینده با فرد بزرگسالی روبرو هستیم كه از سلامت روان كافی برخوردار است.
دوران نوجوانی دورانی است كه خطر‌پذیری و ریسك‌پذیری در آن بسیار زیاد است در این دوران عموماً رفتار‌های پر خطری وجود دارد كه خطر جراحت و مرگ و به خطر افتادن سلامت روان را به‌دنبال دارد که از جمله این رفتارها خشونت نوجوانی یا خشونت خیابانی، خشونت در مدرسه، مصرف مواد مخدر یا مصرف الكل، اختلال خوردن، خود زنی، فرار از مدرسه یا منزل، رانندگی با سرعت بالا است.
این دوران شاید آسیب‌پذیرترین زمان زندگی نوجوان باشد كه طی آن فشار روانی با انتقام‌جویی و كینه‌توزی توأم می‌شود، آنها در این سن راجع به همه چیز كنجكاو و مایل هستند هر چیزی كه آنها را به اصطلاح بی‌خیال می‌كند انتخاب کنند.
سیر اعتیاد از نظر فراوانی در كشور ما در حال افزایش است و سن شروع تجربه مصرف مواد مخدر هم در جامعه رو به كاهش است درحالی‌که در بسیاری از كشور‌ها فراوانی اعتیاد روی یک خط ثابت یا حتی رو به كاهش است اما در كشور ما نمودار رشد اعتیاد مثبت است و هر دهه نسبت به دهه قبل درصد افراد مبتلا افزایش می‌یابد كه این بسیار خطرناك است همچنین سن مصرف مواد مخدر به سمت پایین حركت می‌كند.
تحقیقات زیادی نشان داده است كه هر چه سن مصرف مواد مخدر پایین‌تر باشد عوارض مصرف مواد چه عوارض جسمانی یا عوارض روان‌شناختی بیشتر است تا جایی که در نوجوانانی كه مصرف مواد مخدر دارند یا حتی بزرگسالانی كه شروع مصرف مواد در نوجوانی و جوانی بوده تصادفات، هم تغییرات هویتی و شخصیتی و عوارض روانی و جسمانی اعتیاد شایع‌تر است.
با توجه به کاهش سن مصرف مواد مخدر و افزایش شمار مصرف‌کنندگان گفتگویی با فردین پرویزی روانشناس بالینی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌آید؛
مرصاد نیوز: چه اتفاقی افتاده است که مصرف مواد مخدر بین نوجوانان و جوانان رایج شده است؟
پرویزی: یکی از دلایل در این مورد رسانه است، رسانه‌های فراگیر، این نسل، ماهواره، اینترنت و فضای مجازی است که نوجوان و جوان ما به جای اینکه با پدر و مادرش و خانواده و هویت‌فامیلی و ملی همانند‌سازی کند با هویت هنرپیشه‌ها و سوپراستار‌ها یا سلبریتی‌ها همانند‌سازی می‌کند، درحالی‌که جوانان ما باید آگاه باشند که این رسانه‌های فراگیر برای ما یک واقعیت دروغین را خلق می‌کنند.
درگیر شدن جوانان و نوجوانان به الکل، مواد مخدر و سیگار بستگی به همانند‌سازی با این دسته از فیلم‌های سینمایی و تبلیغات کاذب این فیلم‌های سینمایی است که جوانان ما را تسخیر رسانه‌ای می‌کنند، یعنی نوجوان و جوان ما فکر می‌کنند که برای همانند‌سازی با قهرمان فیلم مثل آن هنر پیشه سیگار مصرف کنند.
پس یکی دیگر از دلایل رایج شدن مواد مخدر به خصوص در نسل جوان همانند‌سازی با هنرپیشه‌های فیلم‌های سینمایی است، این دقیقاً در مورد ماهواره و شبکه‌های ماهواره‌ای صدق می‌کند و اینجا مشخص می‌شود که چرا ما با ماهواره و شبکه‌های ماهواره‌ای مخالف هستم چون باعث می‌شود بعضی از رفتارها یا مصرف مواد مخدر بین نوجوانان و جوانان رایج شود.
مرصادنیوز: قوانین ضروری برای همراهی والدین با نوجوانان در زمینه مسائل جنسی چیست؟
پرویزی: بسیاری از والدین در مورد مسائل جنسی با نوجوان حرف نمی‌زنند، شرم از بیان این موارد باعث می‌شود بسیاری از مسائل نوجوان مبهم بماند درحالی‌که والدین باید همیشه به نوجوانان این اطمینان خاطر را بدهند كه پذیرای حرف‌های آنها هستند، نوجوان زمانی می‌تواند با والدین راحت حرف بزند كه احساس اعتماد به آنها را داشته باشد همچنین به حریم خصوصی و خلوت فرزندان احترام بگذاریم.
والدین باید به طور غیر مستقیم مراقب ارتباط فرزندشان با دیگران باشند اما قانون مهم صحبت و آموزش در مورد مسائل جنسی است که نباید به گونه‌ای باشد بدتر وی را تحریك كند.
مرصادنیوز: در مواجهه ارتباط عاطفی فرزندمان با جنس مخالف چه واكنشی نشان دهیم؟
پرویزی: این اصل مهمترین اصل در تربیت فرزندان نوجوان است، زمانی خانواده‌ای در تربیت فرزندش موفق است كه اگر فرزند نوجوانش رابطه‌ای برقرار كرد یا تمایل عاطفی به فردی داشت آن رابطه را به والدین یا یكی از آنها اطلاع بدهد، اگر نوجوان فكر كند با گفتن این مسأله سركوب می‌شود و مورد خشونت قرار می‌گیرد یا سرزنش خواهدشد، ترجیح می‌دهد كه سكوت كند و اینبه گزارش شبکه اطلاع رسانی مرصاد؛ بر اساس تحقیقات انجام شده جامعه‌ای كه جمعیت نوجوان آن بیشتر است با آسیب‌های بیشتری مواجه خواهد شد زیرا دوران نوجوانی گذر از دوره كودكی به دوره بزرگسالی است و اگر آسیبی در دوران كودكی متوجه فرد شود دوره نوجوانی فصلی برای جبران است در این صورت در آینده با فرد بزرگسالی روبرو هستیم كه از سلامت روان كافی برخوردار است.
دوران نوجوانی دورانی است كه خطر‌پذیری و ریسك‌پذیری در آن بسیار زیاد است در این دوران عموماً رفتار‌های پر خطری وجود دارد كه خطر جراحت و مرگ و به خطر افتادن سلامت روان را به‌دنبال دارد که از جمله این رفتارها خشونت نوجوانی یا خشونت خیابانی، خشونت در مدرسه، مصرف مواد مخدر یا مصرف الكل، اختلال خوردن، خود زنی، فرار از مدرسه یا منزل، رانندگی با سرعت بالا است.
این دوران شاید آسیب‌پذیرترین زمان زندگی نوجوان باشد كه طی آن فشار روانی با انتقام‌جویی و كینه‌توزی توأم می‌شود، آنها در این سن راجع به همه چیز كنجكاو و مایل هستند هر چیزی كه آنها را به اصطلاح بی‌خیال می‌كند انتخاب کنند.
سیر اعتیاد از نظر فراوانی در كشور ما در حال افزایش است و سن شروع تجربه مصرف مواد مخدر هم در جامعه رو به كاهش است درحالی‌که در بسیاری از كشور‌ها فراوانی اعتیاد روی یک خط ثابت یا حتی رو به كاهش است اما در كشور ما نمودار رشد اعتیاد مثبت است و هر دهه نسبت به دهه قبل درصد افراد مبتلا افزایش می‌یابد كه این بسیار خطرناك است همچنین سن مصرف مواد مخدر به سمت پایین حركت می‌كند.
تحقیقات زیادی نشان داده است كه هر چه سن مصرف مواد مخدر پایین‌تر باشد عوارض مصرف مواد چه عوارض جسمانی یا عوارض روان‌شناختی بیشتر است تا جایی که در نوجوانانی كه مصرف مواد مخدر دارند یا حتی بزرگسالانی كه شروع مصرف مواد در نوجوانی و جوانی بوده تصادفات، هم تغییرات هویتی و شخصیتی و عوارض روانی و جسمانی اعتیاد شایع‌تر است.
با توجه به کاهش سن مصرف مواد مخدر و افزایش شمار مصرف‌کنندگان گفتگویی با فردین پرویزی روانشناس بالینی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌آید؛
مرصاد نیوز: چه اتفاقی افتاده است که مصرف مواد مخدر بین نوجوانان و جوانان رایج شده است؟
پرویزی: یکی از دلایل در این مورد رسانه است، رسانه‌های فراگیر، این نسل، ماهواره، اینترنت و فضای مجازی است که نوجوان و جوان ما به جای اینکه با پدر و مادرش و خانواده و هویت‌فامیلی و ملی همانند‌سازی کند با هویت هنرپیشه‌ها و سوپراستار‌ها یا سلبریتی‌ها همانند‌سازی می‌کند، درحالی‌که جوانان ما باید آگاه باشند که این رسانه‌های فراگیر برای ما یک واقعیت دروغین را خلق می‌کنند.
درگیر شدن جوانان و نوجوانان به الکل، مواد مخدر و سیگار بستگی به همانند‌سازی با این دسته از فیلم‌های سینمایی و تبلیغات کاذب این فیلم‌های سینمایی است که جوانان ما را تسخیر رسانه‌ای می‌کنند، یعنی نوجوان و جوان ما فکر می‌کنند که برای همانند‌سازی با قهرمان فیلم مثل آن هنر پیشه سیگار مصرف کنند.
پس یکی دیگر از دلایل رایج شدن مواد مخدر به خصوص در نسل جوان همانند‌سازی با هنرپیشه‌های فیلم‌های سینمایی است، این دقیقاً در مورد ماهواره و شبکه‌های ماهواره‌ای صدق می‌کند و اینجا مشخص می‌شود که چرا ما با ماهواره و شبکه‌های ماهواره‌ای مخالف هستم چون باعث می‌شود بعضی از رفتارها یا مصرف مواد مخدر بین نوجوانان و جوانان رایج شود.
مرصادنیوز: قوانین ضروری برای همراهی والدین با نوجوانان در زمینه مسائل جنسی چیست؟
پرویزی: بسیاری از والدین در مورد مسائل جنسی با نوجوان حرف نمی‌زنند، شرم از بیان این موارد باعث می‌شود بسیاری از مسائل نوجوان مبهم بماند درحالی‌که والدین باید همیشه به نوجوانان این اطمینان خاطر را بدهند كه پذیرای حرف‌های آنها هستند، نوجوان زمانی می‌تواند با والدین راحت حرف بزند كه احساس اعتماد به آنها را داشته باشد همچنین به حریم خصوصی و خلوت فرزندان احترام بگذاریم.
والدین باید به طور غیر مستقیم مراقب ارتباط فرزندشان با دیگران باشند اما قانون مهم صحبت و آموزش در مورد مسائل جنسی است که نباید به گونه‌ای باشد بدتر وی را تحریك كند.
مرصادنیوز: در مواجهه ارتباط عاطفی فرزندمان با جنس مخالف چه واكنشی نشان دهیم؟
پرویزی: این اصل مهمترین اصل در تربیت فرزندان نوجوان است، زمانی خانواده‌ای در تربیت فرزندش موفق است كه اگر فرزند نوجوانش رابطه‌ای برقرار كرد یا تمایل عاطفی به فردی داشت آن رابطه را به والدین یا یكی از آنها اطلاع بدهد، اگر نوجوان فكر كند با گفتن این مسأله سركوب می‌شود و مورد خشونت قرار می‌گیرد یا سرزنش خواهدشد، ترجیح می‌دهد كه سكوت كند و این نوجوان مستعد آسیب در روابط عاطفی می‌شود و به واسطه اینكه پشتوانه تجربی و حمایتی و آموزشی ندارد احتمالاً حتی دچار سوء استفاده‌هایی هم می‌شود.
اما خانواده‌هایی هستند كه با مطلع شدن از این ارتباط شروع به سرزنش و نصحیت كردن می‌كنند و تلاش خواهندکرد كه ارتباط نوجوان را قطع كنند شاید موفق به قطع ارتباط شوند اما در گام بعدی اگر نوجوان مشكلی برایش اتفاق بیفتد یا رابطه جدیدی را تجربه كند خانواده را در جریان قرار نمی‌دهد.
اما دسته‌ای دیگر از خانواده‌ها وجود دارند كه وقتی از این رابطه خبردار می‌شوند به احساس نوجوانشان احترام می‌گذارند و وی را برای این ارتباط سرزنش نمی‌كنند، این خانواده با این كار سعی می‌كنند كه ارتباطشان را با فرزند حفظ كنند تا نوجوان بتواند مشكلات را با آنها در میان بگذارد اما والدین در عین حال نوجوان را راهنمایی می‌كنند اما راهنمایی به معنای نصحیت كردن نیست بلكه واقعیت‌های موجود را توضیح می‌دهند. اما منظور این نیست كه هر اتفاقی افتاد با آغوش باز بپذیرید.
مرصادنیوز: آرایش كردن نوجوانان و راهكار مقابله با آن چیست؟
پرویزی: یكی از دلایل حجم زیاد از مشغولیت به ظاهر، تغییراتی است كه در سن نوجوانی در ظاهر فرد رخ می‌دهد، آنها ساعت‌ها جلوی آینه خود را تماشا می‌كنند، اغلب از ظاهر خود ناراضی‌اند و به دنبال معیار‌های زیبایی و راه‌های دستیابی به آنها هستند و در مورد وزن، ظاهر و رنگ پوست و اعضای صورتشان دچار حساسیت هستند به همین دلیل به سمت آرایش كردن كه یكی از راه‌های آسان برای رسیدن به معیار‌های زیبایی است قدم بر می‌دارند.
مرصادنیوز: بهترین راه پیشگیری از خطر احتمالی خودكشی چیست؟
پرویزی: خودكشی مرگ ناشی از صدماتی است كه شخص آگاهانه به خود زده است، به این دلیل خودكشی مهمان ناخوانده‌ای نیست كه بی‌خبر وارد شود بلكه وقوع آن همیشه به دنبال یك پیش‌زمینه قبلی رخ می‌دهد، اختلالات روانی، مشكلات و بحران‌های تربیتی و انطباقی، وجود تعارض در رفتار بین فردی، درگیری با والدین یا همسالان، طرد شدن، داغدیدگی و از دست دادن، داستان‌ها و درگیر‌های عاطفی، عزت نفس پایین سوء مصرف مواد مخدر از جمله دلایل خودکشی است.
مرصادنیوز: بیدار ماندن نوجوان در طول شب همراه چه آسیب‌های را به دنبال دارد؟
پرویزی: بیدار ماندن زیاد در رختخواب امیال جنسی فرزند را بیش از هر زمان دیگری بیدار نگه می‌دارد، به همین خاطر لازم است كه فرزند شما ساعات خواب منطقی داشته باشد و اجازه ندهید بیش از حد در رختخواب بیدار باشد.
ورزش و فعالیت‌های بدنی یكی از بهترین روش‌هایی است كه می‌تواند در مدیریت نیاز‌های جنسی نوجوان كارساز باشد در واقع ورزش كردن با تقویت روحیه و افزایش احساس نشاط به فرزندتان كمك می‌كند.
مرصادنیوز: چه راه حلی وجود دارد برای اینكه جلوی شدت گرفتن میل جنسی در نوجوان را بگیریم؟
پرویزی: محدود كردن استفاده از فیلتر شكن به ساعات مشخصی، دوری از دیدن فیلم‌های مبتذل، نخواندن مطالب جنسی و تحریك كننده توسط نوجوان، نشست و برخاست با افرادی كه در این حوزه مشكل دارند از جمله مهمترین نکات است.
پوشیدن لباس‌های تنگ، تنها ماندن در اتاق در بسته، استفاده زیاد از شیرینی‌جات و تنقلات با این اقدامات میل جنسی در نوجوان شدت كمتری پیدا می‌كند و نوجوان كمتر در معرض آسیب قرار می‌گیرد.
مرصادنیوز: آسیب‌شناسی كنترل رفتار نوجوانان توسط والدین باید چگونه باشد؟
پرویزی: بعضی از والدین اعتقاد دارند باید فرزند نوجوانان را كنترل كنیم، بررسی كردن گوشی، زیرو رو كردن وسائل شخصی برای پیدا كردن یك مدرك جرم كه رفتارهایی غلط است چون نوجوانان به كنترل كردن حساس است.
كنترل كردن نوجوان یعنی قطع ارتباط با والدین پس باید به حریم شخصی نوجوان احترام بگذاریم و همیشه خود را آماده حرف‌های جدید كنیم.
مرصادنیوز: والدین در ارتباط با نوجوان خط قرمز‌ها را چگونه مشخص كنند؟
پرویزی: به جای تهدید یا نصحیت‌های مكرر، خط قرمز را مشخص كنید، محدودیت‌های خانوادگی و فرهنگی خانواده خودتان را با نوجوان در میان بگذارید، مثلاً صحبت كردن در مورد پوشش یا بحث صحبت كردن زیادی با تلفن همراه.
همچنین رفتار والدین با نوجوان پرخاشگر و عصبی حائز اهمیت است، پدر و مادر عزیزترین افراد زندگی هر شخصی هستند، اما اگر فرزندی بخواهد با پدر و مادر بد رفتاری كند و حتی روی آنها دست بلند كند این نشان می‌دهد قسمتی از مغز كه لوب پیشانی مغز است و ارتباط با مدیریت احساسات، تصمیم‌گیری، استدلال و كنترل خشم و عصبانیت در دوران نوجوانی به خوبی تنظیم نشده است.
حالا اگر با چنین اتفاقی روبرو شدیم راه حل چیست، ابتدا ارتباط بگیرید شاید باورش برایتان سخت باشد اما مغز یك نوجوان با شما متفاوت است نوجوان مشتاق عشق، تأیید و پذیرش از سمت والدین است.
تعامل و ارتباط مثبت و چهره به چهره سریع‌ترین و تأثیرگذار‌ترین راه كاهش استرس نوجوان است، اگر نوجوان شما ناراحت یا نگران است سعی كنید یك رابطه پر از آرامش و انرژی برقرار كنید، فقط نشان دهید كه وی را درك می‌كنید و كمتر در مقابل شما حالت تدافعی می‌گیرد.
مرصادنیوز: والدین باید تا چه اندازه به فرزند نوجوان استقلال بدهند؟
پرویزی: درباره مسائلی كه اتفاق می‌افتد با نوجوان صحبت كنند، پدر و مادر یك نوجوان باید خودشان را جای وی بگذارند كه چگونه فكر می‌كند این معنای درك كردن است.
بگذارند نوجوان درباره مسائل و مشكلات تصمیم بگیرد، اگر تصمیم غلط بود انتقاد نكنند بلکه فقط بپرسند چه عواملی باعث شد این تصمیم را بگیرد در واقع فقط پذیرا باشند و همراهی كنند و هر زمان كه نوجوان مسئولانه عمل كرد آزادی و استقلال بیشتری به وی بدهند.
مرصادنیوز: چرا این همه پیام‌هایی که خانواده، معلم و مدرسه و در واقع نهاد‌های رسمی و بهداشتی، درمانی آموزش می‌دهند تأثیر قطعی ندارد؟
پرویزی: دو دلیل داریم؛ یکی اینکه اگر پیامی مبتنی بر تکنیک‌های روان‌شناختی و روان‌شناسی نباشد تأثیر‌گذار نیست و ذهن ما آن پیام را دریافت نمی‌کند بنابراین بسیاری از کسانی که فیلم می‌سازند این فیلم مبتنی بر داده‌های روان‌شناسی تبلیغات است در حالی‌که در خانواده به گونه‌ای پیام داده می‌شود که خود آن پیام ضد پیام است.
مثلاً در مدارس بچه‌ها در برنامه صبحگاهی با وجود باد و سرما یا در حالی‌که خسته و خواب‌آلود هستند می‌ایستند و مدیر مدرسه برای آنها سخنرانی می‌کند یک روز راجع به مصرف مواد و یک روز راجع به آسیب شبکه‌های اجتماعی اساساً هیچ انتظاری نداریم که این پیام‌ها مثل پیام زیبا و دلنشین یک فیلم واقعیت رفتاری ایجاد کند یعنی باعث تغییر رفتار شود.
انتهای خبر/
