- گروه : اقتصادی
- شماره : 8389
اندر حکایت عالِم بی‌عمل؛
مدرک‌گرایی؛ تبی که جوانان در آن می‌سوزند
مدرک‌گرایی به عنوان یک آفت و ضایعه بزرگ و همچنین فقر مهارت به معضل بیکاری دامن زده، بنابراین رفع بیکاری در گرو تغییر فرهنگ اشتغال و ترویج آموزشهای مهارتی است.
به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ امروز می‌بینیم که حجم بزرگی از بیکاران در کشور، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند و این مشکل به سبب عدم برنامه‌ریزی اصولی در آموزش عالی رخ داده است.
بدون تردید مهم‌ترین سرمایه هر سازمان و جامعه نیروی انسانی ماهر و متخصص آن است؛ در حقیقت به گفته کارشناسان شاید مهم‌ترین عامل بیکاری جوانان نداشتن یک تخصص یا مهارت است.
مدرک‌گرایی برای آموزش عالی کشور یک آفت و ضایعه بزرگ به شمار می‌رود و فقر مهارت به معضل بیکاری دامن زده است.
ششم مرداد روز ملی کارآفرینی و ترویج آموزشهای فنی و حرفه‌ای است در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جهان آموزش فنی به‌‌عنوان عنصر مکمل نظام آموزشی در نظر گرفته می‌شود.
در کشور ایران هم اهمیت مهارت‌آموزی به خوبی احساس شده و ۶ مرداد روز ملی کارآفرینی و آموزشهای فنی و حرفه‌ای نام‌گذاری شده است.
تنها فراگیری علم تئوری در دانشگاه کافی نیست
افشین غنی‌زاده در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: نسل اول دانشگاهی به یک سری کتب آموزش‌محور اختصاص داشت، در این شیوه کتبی به دانشجویان ارائه و تدریس می‌شد و افراد دروس موجود در این کتب را فرا می‌گرفتند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه افزود: پس از آن و در نسل دوم دانشگاهی پژوهش نیز به آموزش افزوده و کار پژوهشی در کنار کار آموزشی ارزش پیدا کرد، در نسل پژوهشی، پایان‌نامه‌های دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا از نمود بیشتری برخوردار شدند هرچند پژوهش‌های انجام‌شده بسیار ارزشمند بودند اما خروجی مناسبی نداشتند و تنها به صورت پایان‌نامه و مقاله در کنج کتابخانه‌ها و سایت‌های تحقیقاتی-مطالعاتی‌جمع‌آوری می‌شدند.
وی با بیان اینکه نسل سوم دانشگاهی نسل کارآفرینی بود، گفت: اهمیت این نسل در فراگیری علم برای ایجاد اشتغال بود یعنی هر شخص بر اساس رشته تحصیلی خود و یا در کنار آن باید مهارت‌هایی را نیز برای ایجاد شغل کسب می‌کرد.
غنی‌زاده تصریح کرد: در حال حاضر دنیا از نسل سوم گذر کرده و به نسل چهارم یا همان نسل فناوری وارد شده است، نسل فناوری معتقد است که یک فرد باید بتواند دانش و ایده‌های خود را پس از رساندن به مرحله عمل به فروش برساند، جامعه ایران فعلاً به طور کامل به نسل چهارم پای ننهاده است و عمدتاً در نسل سوم یا همان نسل اشتغال قرار دارد که بسیار بهتر و کارآمدتر از دو نسل پیش از خود است.
بخش صنعت در ایران فارغ‌التحصیلان نسل‌های اول و دوم را قبول نداشت
وی افزود: پیش از این نسل فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از تبحر بالایی برخوردار بودند، بخش صنعت در ایران فارغ‌التحصیلان نسل‌های اول و دوم را قبول نداشت، گاهی بعضی مسئولان صنایع ابراز می‌داشتند که برای مثال جوشکاران تجربی بسیار حرفه‌ای‌تر از افراد دارای دانش تئوری عمل می‌کنند و این موضوع تقریباً برای تمام رشته‌های تحصیلی دانشگاهی صدق می‌کرد.
غنی‌زاده بیان کرد: این موضوع باعث شد تا بین فارغ‌التحصیل‌شدن یک فرد از دانشگاه و پیداشدن یک شغل مناسب برای او فاصله زیادی وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: حتی اگر افراد فارغ‌التحصیل از نسل‌های اول و دوم دانشگاهی، به طرق مختلف وارد بازار کار می‌شدند، خروجی خوبی را از خود به نمایش نمی‌گذاشتند، این افراد مجبور می‌شدند دوره‌های مهارت‌آموزی و کار عملی را به صورت آزاد بگذرانند که این امر باعث ایجاد هزینه برای جامعه، کارفرما و نیز خود فرد می‌شد.
غنی‌زاده خاطرنشان کرد: در حال حاضر کارشناسان و حتی عموم مردم به این مطلب رسیده‌اند که تنها فراگیری علم تئوری در دانشگاه کافی نیست و باید در کنار آن مهارت‌های مرتبط و بعضاً غیر مرتبط با آن علم آموخته شود تا جوان بتواند پس از فارغ‌التحصیلی و یا حتی در حین تحصیل به کسب درآمد برای خود بپردازد.
وی تصریح کرد: امروزه جهت‌گیری دانشگاه‌ها به سمت مهارت سوق پیدا کرده است، مهارت‌آموزی در دانشگاه‌ها حتی از مبحث آموزشهای فنی و حرفه‌ای در هنرستان‌های متوسطه دوم هم برتر است، در این طرح دانشجو باید در رشته خود یکی از مشکلات جامعه را شناسایی و آن را حل کند.
غنی‌زاده افزود: در واقع دانشجو در دوره‌ای که می‌گذراند مهارت رفع یک مشکل را می‌آموزد، هم‌اکنون دانشکده‌های مهارت طراحی شده‌اند که در آن حتی کسانی که در مدرسه هستند لزوماً نباید مدرک دانشگاهی داشته باشند و اگر یک مربی باشند کفایت می‌کند در این طرح برای مثال یک جوشکار موفق و حرفه‌ای حتی اگر مدرک دانشگاهی نداشته باشد می‌تواند مهارت خود را به دانشجو بیاموزد.
وی گفت: کسی که گواهی مهارت داشته باشد فارغ از اینکه مدرک دانشگاهی داشته باشد یا خیر، چون در رشته خود مهارت عملی و تجربی کسب کرده است با نیازسنجی کارفرما، بازار کار و پیمانکار جذب می‌شود و شروع به کار می‌کند بنابراین علاوه بر کسب دانش تئوری یک دانشجو باید مهارت تخصصی لازم را نیز فرا بگیرد زیرا علم و تجربه در کنار هم باعث پیشرفت یک کشور می‌شود.
غنی‌زاده بیان کرد: به این ترتیب از مرحله مهارت نیز فراتر رفته و به سمت فناوری و تکنولوژی گام بر خواهیم در نتیجه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی علاوه بر کسب مهارت‌های لازم، به تولید فناوری نیز خواهند پرداخت و از آن کسب درآمد خواهند کرد.
بازار کار کشور خواهان تنها علم تئوریک و محفوظاتی نیست
عزیز نوری در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با بیان اینکه ششم مردادماه روز ملی مهارت یا به عبارتی روز ترویج آموزشهای فنی و حرفه‌ای در تقویم رسمی کشور است، اظهار داشت: سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای برای تبیین این روز معمولاً یک هفته برنامه‌ریزی می‌کند در هفته‌ای که با نام هفته مهارت‌آموزی و آموزشهای فنی و حرفه‌ای نام‌گذاری شده است که این سازمان همزمان با سراسر کشور در استان کرمانشاه در کنار داشتن یک برنامه‌ریزی منسجم ملی از یک برنامه‌ریزی استانی نیز برخوردار است.
وی گفت: در هر کدام از مراکز شهرستان‌های استان یک مرکز و در شهرستان کرمانشاه ۶ مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای وجود دارد که این مراکز برنامه‌های خاص خود را برای مخاطبانشان اجرایی می‌کنند؛ در این ایام مخاطبان زیادی به مراکز فنی و حرفه‌ای مراجعه می‌کنند که از مشاوره کارشناسان مستقر در این مراکز بهره‌مند می‌شوند.
مدیرکل سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای استان کرمانشاه افزود: تلاش‌هایی که در سال‌های اخیر و بهویژه طی دو سال اخیر در زمینه آموزشهای فنی و حرفه‌ای در کرمانشاه انجام شده موجب ارتقای این آموزش‌ها در سطح استان شده است.
وی خاطرنشان کرد: پیش از این کرمانشاه از لحاظ آموزشهای فنی و حرفه‌ای در رده‌های آخر کشور قرار داشت که خوشبختانه با تلاش‌های صورت‌گرفته بهویژه در سال‌های اخیر استان مابین ۹ استان برتر کشور قرار گرفته که این ارتقا تقریباً در تمام رشته‌ها و مهارت‌های فنی و حرفه‌ای بوده است.
وی تصریح کرد: اگر به دنبال فرهنگ‌سازی، رشد و توسعه مهارت هستیم تمام دستگاه‌های دولتی وغیر دولتی به ویژه صاحبان صنایع و صنوف و صاحب‌نظران عرصه کارآفرینی و مهارت‌آفرینی باید تمام تلاش و توان را در مساعدت با آموزش و پرورش داشته باشند.
وی ادامه داد: همچنین کرمانشاه در حوزه سنجش و ارزشیابی با اختلاف زیاد در کشور اول شده که کسب این مقام به علت کیفیت و بهویژه کمیت بالای سنجش و ارزشیابی در آموزشهای فنی و حرفه‌ای استان در سه ماه اول سال نسبت به کل کشور بوده است.
نوری خاطرنشان کرد: در زمینه آموزشهای فنی و حرفه‌ای در کرمانشاه بخش خصوصی بیش از بخش دولتی فعالیت دارد به این دلیل سازمان در نظر دارد تا نمایشگاه‌هایی مختص به این بخش را در استان برگزار کند، برنامه برگزاری این نمایشگاه‌ها متعاقباً اعلام خواهد شد.
وی افزود: بخش خصوصی در کرمانشاه در دو ساله اخیر در زمینه ایجاد کارگاه‌های آموزشی فعال ۱۲۰ درصد رشد داشته است، در گذشته حدود ۲۰۵ آموزشگاه فعال در زمینه آموزشهای فنی و حرفه‌ای در استان وجود داشت که امروزه بیش از ۴۰۰ آموزشگاه فعال در سطح استان وجود دارد و این رشد معنادار خود نشان‌دهنده اقبال مردم به سمت آموزشهای فنی و حرفه‌ای است.
نوری در پاسخ به این سئوال که به طور متوسط سالانه چه تعداد در دوره‌های آموزش فنی و حرفه‌ای حضور پیدا می‌کنند؟ گفت: سازمان فنی و حرفه‌ای ۱۹ گروه هدف آموزشی را برای خود ترسیم کرده که برخی از این گروه‌های هدف عبارتند از: آموزش و پرورش، دانشگاه، زندانیان، مناطق محروم، زنان بی‌سرپرست، معتادان بهبودیافته، سربازان وظیفه، زندانیان و خانواده‌های آنها.
نوری گفت: در سال گذشته میانگین عملکرد آموزشی برای این گروه‌های هدف تقریباً در تمامی رشته‌ها بالای ۱۳۰ درصد بوده از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون نیز سازمان بیش از ۱۰۰ درصد از تعهدات خود در همه حوزه‌ها را عملی کرده و به نتیجه رسانده است.
بیکاری ۳۹ درصدی فارغ‌التحصیلان استان به‌دلیل عدم مهارت
وی با توجه به اهمیت مهارت‌آموزی فارغ‌التحصیلان گفت: از ۱۰۰ درصد بیکاران استان حدود ۳۹ درصد از فارغ‌التحصیلان و دانش‌آموختگان دانشگاهی در حال حاضر بیکار هستند لذا از تمام فارغ‌التحصیلان دانشگاهی درخواست می‌شود تا برای تبدیل علم خود به مهارت به مراکز و کارگاه‌های آموزشهای فنی-حرفه‌ای روی آورند.
یک فرد عالم دارای مهارت هیچ‌گاه بیکار نمی‌ماند
نوری خاطرنشان کرد: علم تئوریک و خام در بازار کاربرد عملیاتی ندارد، با تبدیل علم به مهارت، یک فرد عالم دارای مهارت هیچ‌گاه بیکار نمی‌ماند، صنایع و اصناف در بازار کار کشور افرادی را نمی‌خواهند که تنها دارای علم تئوریک، خام و محفوظاتی هستند این افراد خود نیز پس از مدتی دچار سرخوردگی می‌شوند.
وی ادامه داد: امیدواریم این افراد هرچه زودتر به مراکز و کارگاه‌های فنی و حرفه‌ای پیشرفته استان که از اساتید و مربیان بسیار توانمندی برخوردارند، مراجعه کنند تا آموزشهای فنی و حرفه‌ای را به بهترین شکل فرا بگیرند در موضوع ارتباط با دانشگاه نیز سازمان کارگاه‌های خوبی در حوزه‌هایی همچون نانوتکنولوژی و بیوتکنولوژی ایجاد کرده است.
نوری بیان کرد: در این زمینه سازمان تفاهم‌نامه‌هایی با دانشگاه رازی و دانشگاه علوم پزشکی منعقد کرده است که در سطح کشور کم‌نظیر است، بر اساس این توافقنامه‌ها کارگاه‌های آموزش فنی و حرفه‌ای در محل دانشگاه‌ها و یا در مراکز و کارگاه‌های مرتبط با آموزش فنی و حرفه‌ای برگزار می‌شوند.
وی افزود: اساتید دانشگاه و معلمان محترم آموزش و پرورش باید به عنوان یک ضرورت به بحث فرهنگ‌سازی آموزشهای فنی و حرفه‌ای بپردازند، والدین و خانواده‌ها نیز باید فرزندان خود را به سمت فراگیری آموزشهای فنی و حرفه‌ای سوق دهند.
این مقام مسئول گفت: اگر به یک فارغ‌التحصیل دانشگاهی که به دنبال شغل می‌گردد پیشنهاد شود تا کار اپراتور را در یک مجموعه انجام دهد ممکن است برای او قابل تحمل نباشد و کار در آن پُست را نپذیرد اما هنگامی که همین فرد در کارگاه‌های آموزش فنی و حرفه‌ای دست به آچار شود، پس از آن ممکن است حتی پیشنهاد کار پشت میزنشینی را نیز رد کند زیرا در اکثر موارد درآمد کارهای فنی از درآمد کارهای پشت میز نشینی بیشتر است.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از شرکت‌ها و واحدهای صنعتی استان به دنبال کارگر، اپراتور، تکنسین فنی و ماهر می‌گردند که متأسفانه کمبود آن مشهود است، برخی افراد نیز پس از چند روز کار در مجتمع‌های صنعتی از ادامه آن منصرف می‌شوند و این بدان علت است که آموزشهای لازم را در زمینه کاری که انجام می‌دهند دریافت نکرده‌اند از این رو در انجام آن با سختی مواجه شده‌اند.
وی گفت: افراد با مراجعه به کارگاه‌های مهارت آموزی و دریافت آموزشهای حرفه‌ای از مربیان کارآمد به کار در مجموعه‌های صنعتی، خدماتی و کشاورزی مشتاق خواهند شد.
لزوم تناسب و تدوین دروس مهارتی مقطع متوسطه با نیازهای بازار کار
عنایت خان‌محمدی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: امروزه، هرگونه پیشرفت، بدون توجه به مفهوم آموزش راه به جایی نخواهد برد و هرگونه تغییر و تحول در مسائل علمی و فنی نیازمند نیروی انسانی ماهر است.
این مدرس و پژوهشگر کار و فنآوری در آموزش و پرورش کرمانشاه افزود: این نکته هم را باید سرلوحه قرار دهیم که فنآوری، آموزش و پیشرفت، مثلث پیشرفت‌ها در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را تشکیل می‌دهند.
وی گفت: همچنین در کشور ما ضرورت برنامه‌ریزی در طراحی، تدوین و توسعه آموزش فنی و حرفه‌ای در اسناد بالادستی همچون قانون اساسی، سیاست‌های کلی ابلاغی در بخش‌های اشتغال و آموزش و پرورش، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و... همواره مورد تأکید است.
خان‌محمدی ادامه داد: در این راستا توجه و همچنین تحول در نظام آموزش مدارس فنی و حرفه امری ضروری است، برای فراگیرشدن فرهنگ فنی و حرفه‌ای و مهارت‌آموزی، باید تغییراتی در سیستم آموزشی و محتوای دروس مدارس داده شود و افرادی در رأس امور قرار گیرند که علاقه‌مند به بر پایی و گسترش فعالیت‌های تولیدی بوده و شرایط مناسب را برای ظهور فرصت‌های مختلف کار و مهارت فراهم سازند.
وی افزود: همچنین آموزشهای فنی و مهارتی مدارس متوسطه ما باید به سمتی رهنمون شود که استعدادها و توانایی‌های دانش‌آموزان شناسایی و برای توانمندسازی آنها به سمت شغل مورد علاقه خود برنامه‌ریزی شود.
خان‌محمدی ادامه داد: محتوای آموزشی دروس مهارتی به گونه‌ای تعریف و تدوین شود که متناسب با نیازهای بازار کار باشد به طوری که دانش‌آموز پس از فراغت از تحصیل مستقیماً به سمت بازار کار هدایت شود.
وی گفت: از سویی دیگر در همه مراحل باید ویژگی‌های جسمانی، شخصیتی و علمی دانش‌آموز را باید مد نظر قرار داد به طوری که ضمن برخورداری از توانایی جسمی دارای ویژگی‌های شخصیتی همچون احترام، نظم و توانایی برقراری ارتباط و توانایی شناختی و ادراکی باشد.
خان‌محمدی خاطرنشان کرد: توجه به نیازسنجی در حوزه به‌کارگیری دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل امری ضروری است به گونه‌ای که جهت‌گیری‌های فنآوری، اشتغال، آینده و جهت‌گیری جمعیتی، نحوه ادامه تحصیل فارغ‌التحصیلان و نیازهای کنونی بخش صنعت، خدمات و کشاورزی کشور به عنوان پارامترهای تأثیرگذار در این نیاز سنجی مد نظر قرار گیرد.
وی گفت: آموزشهای فنی و حرفه‌ای در دوره متوسطه باید به‌صورت همزمان و اصولی نیازمند پاسخ‌گویی به جهت‌گیری‌های اشتغال، فنآوری، جمعیتی، آینده و بخش‌های مختلف صنعت، خدمات و کشاورزی باشد و به آنها نگاه سیستمی و زنجیره‌ای داشته باشد و از برقراری ارتباط بین این جهت‌گیری‌ها غافل نباشد و وزن و سهم هر کدام از این مؤلفه‌ها در برنامه‌های درسی آموزشهای فنی و حرفه‌ای را به درستی مورد توجه و مد نظر داشته باشد.
خان‌محمدی خاطرنشان کرد: همچنین در این مسیر از تجربیات موفق جهانی در حوزه آموزشهای فنی و مهارت‌ها و برنامه‌ها و تجربیات سازمان بین‌المللی آموزشهای حرفه‌ای ( IVTO) نیز استفاده شود.
به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در حالی مدرک‌گرایی در کشور ما ریشه دوانده که هنوز نظام آموزش عالی کشور راهکاری برای مهارت‌آموزی و کارآفرینی در حین تحصیل دانشجو لحاظ نکرده است.
بیکاری از مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های امروز به شمار می‌رود و عدم برخورداری جوانان جویای کار از مهارت را می‌توان از دلایل مشکل بیکاری نام برد که در این راستا آموزشهای مهارتی بسترساز اشتغال و راهکاری برای رهایی از مشکل بیکاری است.
گفتنی است؛ رفع بیکاری در گرو تغییر فرهنگ اشتغال، ترویج آموزشهای مهارتی و ترغیب جوانان به فراگیری از این آموزش‌ها است و بدون توجه به مهارت و حرفه‌‌آموزی دستیابی به اشتغال در همه عرصه‌‌ها با مشکل مواجه می‌شود و در این میان؛ تقویت مهارت آموزشهای مهارتی راهکاری مهم برای دستیابی به شغل است که باید بیش از پیش ترویج شود.
انتهای خبر/
