حالت تاریک
جمعه, 07 دی 1403
آیا مایل به نصب وب اپلیکیشن پایگاه اطلاع رسانی مرصاد هستید؟

بی‌آبی و زمین‌های تشنه کشاورزان قزوینی

بی‌آبی و زمین‌های تشنه کشاورزان قزوینی

اثرات نامطلوب کم‌آبی و خشکسالی‌های اخیر بر مزارع کشاورزی و باغات استان قزوین، به تدریج به چالشی اساسی برای کشاورزان تبدیل شده است.

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ دشت قزوین از نظر محصولات کشاورزی اهمیت بسیاری در تولید و اقتصاد کشور دارد به طوری که می‌تواند تولید ۱۰ درصد از محصولات کشاورزی ایران را به خود اختصاص دهد، درحالی که با شرایط حاکم تنها در زمینه تامین حدود ۴ درصد از نیازهای کشور فعال است. 

به گفته کارشناسان هواشناسی؛ قزوین چهارمین سال مواجهه با خشکسالی را سپری می‌کند؛ گرچه امسال نسبت به سال گذشته میزان بارش‌ها نرمال اعلام شده اما کاهش بارش‌ها نسبت به میانگین دوره بلندمدت، قزوین را در رده سومین استان با بیشترین کاهش بارندگی در کل کشور قرار داده است. 

برکات بخش کشاورزی از یک سو و مواجه بودن این استان با پدیده خشکسالی و افت شدید منابع آبی از سوی دیگر، ضرورت مدیریت مصرف آب در این بخش اقتصادی را بیش از پیش آشکار کرده است. 

اثرات نامطلوب کم‌آبی و خشکسالی‌های اخیر بر مزارع کشاورزی و باغات استان قزوین، به تدریج به چالشی اساسی برای کشاورزان تبدیل شده است. 

آنچه در سال‌های اخیر باعث دغدغه و نگرانی کشاورزان این منطقه شده است بحث کمبود آب برای اراضی زیر کشت و باغات میوه است که با حمایت مسئولان جهاد کشاورزی و شرکت آب منطقه‌ای استان و مدیریت صحیح و بهتر از منابع زیرزمینی می‌تواند راهگشای این مشکل باشد. 

به منظور بررسی بیشتر به گفتگو با کارشناسان متخصص در زمینه کشاورزی و آب منطقه‌ای و چند کشاورز عمده پرداختیم؛

گلایه کشاورزان و باغداران قزوینی از قطعی برق چاه‌ها


یکی از کشاورزان استان در گفتگو با خبرنگار صبح قزوین؛ ضمن گلایه از کم‌کردن دبی آب پروانه بهره‌برداری آب چاه‌های کشاورزی اظهار کرد: متأسفانه بر اساس ابلاغ وزارت نیرو سهمیه آبی که در گذشته برای پروانه‌های بهره‌برداری کشاورزان در نظر گرفته شده بود را کاهش دادند که اگر این روند ادامه یابد باغات ما نابود خواهند شد.


وی افزود: چندین سال است که آب کانال به ما اختصاص نیافته و تنها از آب چاه، باغات خود را آبیاری می‌کنیم و موضوع کم کردن دبی آب چاه‌ها مشکل بسیار بزرگی برای باغدار است چه بسا که محصول زراعی را می‌توان کم‌تر کشت کرد اما هیچ راهی برای درخت وجود ندارد.


بهرامی با اشاره به اینکه ۹۰ درصد از درختان اکنون در فصل باردهی هستند، گفت: حدود پانزده تا بیست سال برای این درختان زحمت کشیدیم و اکنون شاهد ازبین رفتن آن‌ها هستیم.


روزانه 7 ساعت قطعی برق داریم!


وی با بیان اینکه خاموشی چاه‌های کشاورزی یکی از مشکلات جدی کشاورزان و باغداران است، گفت: روزانه هفت ساعت قطعی برق داریم و از آنجایی که درختان در فصل باردهی هستند، آسیب فراوانی به کشاورزان وارد خواهد شد.


این کشاورز تصریح کرد: کم‌آبی به تدریج درخت را ضعیف و از بین خواهد برد؛ امسال با توجه به کم‌آبی های که وجود داشت محصولات باغی بسیار ریز و بی‌‌کیفیت هستند.


حسین کاکاوند نماینده باغداران و کشاورزان استان قزوین نیز در گفتگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین؛ قطعی برق را یکی از حادترین مشکلات در بخش زراعت و باغبانی عنوان کرد و گفت: در حال حاضر کشاورزان و باغداران سخت‌ترین روزهای خود را سپری می‌کنند چه بسا که همزمان با بارآوری و به ثمر رسیدن میوه‌ها با چندین ساعت قطعی برق‌ مواجه هستند.


وی افزود: کشاورزان در حوزه محصولات زراعی به ویژه گندم بسیار متضرر شدند چون موقع دان‌آب که آبیاری محصول از اهمیت زیادی برخوردار است، با قطعی برق و کم‌آبی مواجه شدیم.


نماینده باغداران و کشاورزان استان قزوین تصریح کرد: عدم تامین آب کافی در مرحله دان‌آب موجب چروکیدگی دانه گندم و در نتیجه کاهش وزن و کاهش شدید محصول می‌شود.


وی خاطرنشان کرد: قطعی بی‌برنامه‌ برق چاه‌ها موجب شد زمینی که ظرفیت تولید ۱۰ تن گندم داشت نیز تنها 5 تُن محصول به ثمر رساند و هر کشاورز در هر هکتار 5 تُن ضرر کند و حال باید دید که چه کسی پاسخگوی ضرر و‌‌ زیان کشاورزان خواهد بود؟


اجرای برنامه اصلاح الگوی کشت در سال زراعی جدید


علی ره‌انجام معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در گفتگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین؛ اظهار کرد: استان قزوین جزو مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور محسوب می‌شود که با توجه به شرایط اقلیمی جهانی و تغییرات دمایی، میزان خشکی در استان شدت پیدا کرده است.


وی افزود: استان قزوین بیشتر از 50 درصد سال‌های طول عمرش را در خشکی به سر برده به طوری که میزان بارش‌ در این استان در مقایسه با سال‌های نرمالی که حدود ۳۹۷ میلی متر برآورد شده کم‌تر بوده است.


معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین بیان کرد: کاهش بارش‌ها، محدود بودن حوزه آبریزها، حوزه آبخیز ابهر رود و احداث سد «کینه ورس» عملاً موجب شده که آبی در استان جریان نداشته باشد که بخش عمده‌ای از خسارت در حوزه آبریز شهرستان تاکستان نیز ناشی همین موضوع است.


ره انجام با اشاره به حوزه آبریز خررود تصریح کرد: با احداث سد نهب عملاً دیگر آب به پایین دست و رودخانه خررود جاری نمی‌شود و این روند نیز به نوعی موجب افزایش برداشت‌های زیرزمینی در آن مناطق شده است.


وی اذعان کرد: سد طالقان و شرایط آبیاری آن موضوعی است که متأسفانه در سال‌های اخیر باتوجه به کاهش بارش‌ها در دو استان تهران و البرز موجب سرازیر شدن آب سد طالقان برای تامین آب شرب این دو استان و در مقابل کاهش میزان سهمیه آب در شبکه دشت قزوین شده که متاسفانه خسارت زیادی به کشاورزان و زارعین استان وارد کرده است.


این مسئول اذعان کرد: در سطح استان قزوین ۲ هزار و ۷۹۰ حلقه چاه مجاز و حدود 2 برابر چاه غیرمجاز داریم که توسط افراد سودجو و افرادی که به نوعی کارشان به کشاورزی گره خورده احداث شده است.

افت 2 متری سطح آب زیرزمینی در دشت قزوین


ره انجام ادامه داد: برداشت‌های غیرمجاز و بی‌رویه موجب شده که سالانه بین یک تا دو متر افت آب در کل سطح دشت قزوین را شاهد شاهد باشیم که هر سال علاوه‌بر افزایش خشکی، کیفیت بهره‌برداری از آب زیرزمینی نیز به شدت کاهش می‌یابد.


معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین تصریح کرد: فرونشست اراضی به ویژه در شهرستان‌های تاکستان و بوئین‌زهرا از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین موضوعات مرتبط با برداشت‌های بی‌رویه و غیرمجاز آب است.


وی با اشاره به خطر وقوع ریزگردها بیان کرد: پدیده ریزگرد‌ها به ویژه در شرق قزوین و منطقه الله آباد خطر بزرگی است که علاوه‌بر قزوین، استان‌های البرز و تهران را نیز تهدید می‌کند که همه ناشی از کم‌بارشی، خشکسالی و تغییرات اقلیمی در سراسر کشور به ویژه در قزوین است.


قزوین جزو 5 استانِ خشک 


این مسئول اذعان کرد: طی چند سال اخیر قزوین در رده پنج استان خشک و کم‌بارش کشور قرار گرفته و تمام این عوامل موجب شده که کیفیت آب استحصالی و در دسترس کشاورزی و حتی شرب را از دست دهیم.


ره‌انجام افزود: با ادامه روند فعلی در سال‌های آینده قطعاً با بحران جدی آب و خشک شدن کل شبکه دشت قزوین روبه‌رو خواهیم شد تا جایی که کشاورزی و حتی سکونت برای مردم سخت‌تر می‌شود.


معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین ابراز کرد: بین ۸۰ تا ۸۳ درصد از آب‌های استحصالی استان قزوین در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که غالباً در تمام کشورها و حتی قاره اروپا که اصولاً کشت و کار به صورت دیم است؛ بیش‌ترین سهم برداشت آب و مصرف در حوزه کشاورزی است.


وی تصریح کرد: مصرف آب در بخش کشاورزی غیرقابل انکار است اما با انجام برخی اقدامات می‌توان مصرف را بهینه کرد مانند تغییر تقویم زراعی که در این صورت می‌توان تاریخ کشت برخی از محصولات را بدون هیچ گونه لطمه‌ای به تاخیر انداخت.


ره‌انجام تصریح کرد: استفاده از روش‌های نوین آبیاری، کشت ارقام پربار و کم‌آب و ارقام مقاوم به شوری آب و کم آبی، ترکیب کشت و ادوات سازگار با کم‌آبی نیز در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته و در استان هم اقدامات موفقیت‌آمیزی صورت گرفته است.


کشت محصولات جالیزی، اشتباهی بزرگ در قزوین


معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین اذعان کرد: کشت میوه‌های صیفی نظیر هندوانه و خربزه در استان اشتباه بزرگی است چه بسا که لطمه بسیار سنگینی به منابع آبی زیرزمینی وارد می‌کند.


وی تصریح کرد: کشت میوه‌های جالیزی به اندازه نیاز استان می‌تواند مفید باشد اما از آنجایی که کشت این ارقام صرفا جنبه صادراتی دارد بنده به عنوان کارشناس با این قضیه مخالف هستم.


ره انجام بیان کرد: اکنون که با محدودیت آب مواجه هستیم، می‌توانیم به جای کشت محصولات جالیزی به راحتی این محصولات را از کشورهایی که دارای آب فراوان هستند، وارد کنیم و حتی کشاورزان با کشت‌های فراسرزمینی این محصولات را به داخل کشور وارد کنند.


این مسئول اظهار کرد: خوشبختانه امسال‌ علی‌رغم نبود باران در فصل پاییز؛ بارندگی‌های پایان فصل زمستان و اوایل و طول فصل بهار بسیار کمک‌کننده بود به طوری که روند افزایش تولید به ویژه در دیمات را داشتیم اما در مزارع آبی به دلیل نوساناتی که در شبکه آبیاری سد طالقان به وجود آمد، نه تنها افزایش بلکه شاهد کاهش تولید نیز بودیم.


ره‌انجام تصریح کرد: میانگین عملکرد گندم در مزارع آبی در شهرستان‌های آبیک، البرز و شرق قزوین حدود ۶ تن در هکتار است اما متأسفانه این نوسانات این رقم را به زیر 4 تُن در هکتار رسانده که این نتیجه حاصل بی‌برنامه‌گی وزارت نیرو در قطع کردن آب سد طالقان بوده است.


معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در پایان گفت: خوشبختانه قزوین تنها استان فعال در زمینه اصلاح الگوی کشت و مدیریت بهینه تولیدات کشاورزی در کشور است که در این راستا برنامه‌ریزی‌های لازم با هماهنگی دستگاه‌های زیربط انجام شده که در سال زراعی جدید قطعا شاهد اتفاقات خوب در زمینه اصلاح الگوی کشت خواهیم بود.


در ادامه به گفتگو با معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای قزوین پرداختیم؛


کسری ۱۰۰میلیارد متر مکعبی در منابع آب استان 


سینا جمشیدی معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای قزوین در گفتگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین؛ اظهار کرد: مصرف بی‌رویه آب در دهه‌های گذشته و خشکسالی حاکم در زمان حال موجب بحرانی شدن منابع آبی شده به طوری که کسری حدود ۱۰۰میلیارد متر مکعبی نیز نتیجه مصرف بی‌رویه در این سال‌ها بوده است.


وی افزود: عدم وجود منابع تغذیه‌ای برای منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی با توجه به خشکسالی حاکم در سطح استان، موضوع کم‌آبی را بحرانی‌تر می‌کند.


معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای قزوین تصریح کرد: گرچه میزان بارندگی‌ها در سال جاری نسبت به سال گذشته افزایش داشته اما اغلب این بارش‌ها به صورت رگبارهای بعدازظهری بود که نقش موثری در تغذیه منابع آبی نداشتند.


جمشیدی ابراز کرد: با توجه به خشکسالی حاکم در استان، مدیریت مصرف نقش بسیار پررنگی پیدا خواهد کرد تا از منابع محدودی که اکنون در اختیار داریم، بتوانیم بهترین استفاده را ببریم و بحران کم‌آبی بیشتر از این تشدید نشود.


وی ادامه داد: بزرگ‌ترین مصرف‌کننده منابع آبی بخش کشاورزی است که بین ۸۰ تا ۹۰ درصد منابع آبی را به خود اختصاص داده است لذا زمانی که مصرف بالا در این بخش افزایش می‌یابد باید راهکارهای لازم جهت مدیریت و مصرف بهینه ارائه شود.


 

اهمیت رعایت الگوی کشت 


این مسئول رعایت الگوی کشت را یکی از موضوعات مهم در جهت مدیریت مصرف منابع آبی دانست و گفت: این راهکار از دهه ۵۰ به صورت قانون پیگیری شده تا باتوجه به ظرفیت و پتانسیل منابع آبی، اقتصادی و جغرافیایی محصولات کشت شوند تا علاوه بر بهره‌وری لازم بتوانیم هدررفت آب را نیز به حداقل برسانیم که خوشبختانه طی دو سال گذشته نیز این دستور ابلاغ شده است.


جمشیدی عنوان کرد: استفاده از روش‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای و آبیاری‌های بارانی، عدم کشت محصولات جالیزی به ویژه در قزوین که با بحران آب مواجه است، عدم پرداختن واحد‌های دام و طیور به کشاورزی در کنار دامداری می‌تواند نقش موثری در مدیریت مصرف آب داشته باشد.


معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای قزوین ابراز کرد: بر اساس آخرین آماربرداری؛ میزان مصرف استان ۲ میلیون متر مکعب افزایش یافته که حدود یک و نیم میلیون از آن منابع آب زیرزمینی و ۵۰۰ میلیون متر مکعب هم منابع آب‌های سطحی است.


شناسایی 1705 چاه غیرمجاز در استان قزوین 


وی بیان کرد: حدود ۶ هزار حلقه چاه مجاز با انواع مصارف صنعت، خدمات، کشاورزی و دام و طیور و حدود یک هزار و ۷۰۵ حلقه چاه غی مجاز در سطح استان داریم که حدود 2 هزار و 600 حلقه از چاه‌های غیرمجاز نیز شناسایی و پر شده‌اند.


وی افزود: از کل تعداد چاه‌های مجاز حدود ۲ هزار و ۸۰۰ حلقه صرفاً چاه کشاورزی و حدود یک هزار و ۱۸۸ حلقه نیز چاه فرم یک یعنی چاه‌های غیرمجازی هستند که بعد از بررسی در کمیسیون‌های خاص منوط به دریافت پروانه و یا صدور رای خواهند شد.


جمشیدی در خصوص صیانت از منابع آبی اذعان کرد: طی سال‌های اخیر با همکاری کارشناسان شرکت آب منطقه‌ای در صیانت از منابع آبی حدو 2 هزار و 600 حلقه چاه پر شد که حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب به آبخوان کمک کرد.


وی تشریح کرد: تمام کشاورزان و صنعتگران بر اساس میزان تعیین شده مصرف در پروانه بهره‌برداری مجاز به استفاده از آب‌های زیرزمینی هستند.


معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای قزوین با بیان اینکه ما یک بدهکاری چندین ساله به آبخوان‌های سطح استان و کشور داریم، گفت: با توجه به خشکسالی‌های اخیر میزان آبدهی از چاه‌ها کاهش یافته بر همین اساس بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های لازم در راستای اصلاح و تعدیل پروانه‌ها ابلاغ شده تا با توجه به آبدهی واقعی که چاه‌ها طی پنج سال اخیر داشتند، دبی پروانه بهره‌برداری را اصلاح کنند.


جمشیدی اذعان کرد: تاکنون حدود ۳ هزار ۷۰۰ دستگاه کنتور هوشمند روی چاه‌ها نصب شده و این فرایند همچنان ادامه دارد.


کشف و ضبط ۳۵ دستگاه غیرمجاز حفاری در استان قزوین


این مسئول تصریح کرد: برخی واحد‌های دام و طیور یا صنعت به دلایلی از نصب کنتور امتناع می‌کردند که با هماهنگی کارشناسان آب منطقه‌ای و مساعدت شورای حفظ حقوق بیت‌المال مصوبات خوبی دریافت و تمام این واحدها تا پایان سال جاری ملزم به نصب کنتور شدند.


جمشیدی گشت‌های شبانه‌روزی و کشف و ضبط ادوات حفاری غیرمجاز را از دیگر اقدامات شرکت آب منطقه‌ای در جهت صیانت از منابع آبی دانست و بیان کرد: در سه ماه گذشته ۳۵ دستگاه غیرمجاز حفاری کشف و ضبط‌ شد.


معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای قزوین با اشاره به اهمیت موضوع فرهنگ‌سازی در خصوص صیانت از منابع آبی گفت: تمام مصرف‌کنندگان در تمام بخش‌ها باید به این امر واقف شوند چون اگر بخواهیم به همین منوال ادامه دهیم خیلی زود باید شاهد یک کوچ جمعی به سمت مناطق پرآب باشیم.


وی عنوان کرد: سهم حق آبه کشاورزان استان از سد طالقان تا پایان تابستان حدود ۹۰ میلیون مترمکعب و برابر با سهمیه سال گذشته است که با توجه به برنامه‌ریزی‌ها و توافقاتی که با نمایندگان کشاورزان صورت گرفته بنا شد که این حجم از آب در سه مرحله رهاسازی و توزیع شود.


این مسئول اذعان کرد: با توجه به حجم آب، مرحله اول از ۱۵ تیرماه تا ۶ مرداده ماه با حجم ۱۳ و نیم میلیون متر مکعب رهاسازی شد و مرحله دوم نیز از ۱۶ مرداد ماه انجام می‌شود و میزان و مدت زمان رهاسازی با هماهنگی نمایندگان کشاورزان، تشکل آب‌بران و جهاد کشاورزی انجام می‌شود.


جمشیدی در خصوص گلایه کشاورزان از قطعی برق گفت: قطعی برق یک دستورالعمل کشوری و تحت نظر شرکت توزیع برق است که با توجه به ناترازی به وجود آمده در تمام بخش‌های مختلف صنعت و کشاورزی اعمال می‌شود و شرکت آب منطقه‌ای در این موضوع هیچ دخل و تصرفی ندارد.


به گزارش خبرنگار اجتماعی صبح قزوین؛ روند مصرف بی‌رویه آب در کنار مشکلات ناشی از خشکسالی سال‌های اخیر، برداشت از چاه‌های غیر مجاز و حتی اضافه برداشت از چاه‌های دارای پروانه نگران کننده است و پیدایش برخی علائم بحرانی از جمله فرونشست زمین، پیش‌روی آب شور در برخی مناطق هشدارهایی است که باید چاره‌ای به حال آن‌ شود تا دچار بحران کم آبی در دشت قزوین نباشیم.

 

منبع: صبح قزوین

 

انتهای خبر/

درباره نویسنده

لینک کوتاه خبر

نظر / پاسخ از