به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ هر روز، یک صفحه از کلام حق را به‌صورت متنی بخوانید. 

متن و تفسیر آیه یک سوره «فتح» به شرح زیر است:

إِنّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً: برای تو پیروزی آشکاری فراهم ساختیم! 

این جمله در زمینه منت نهادن قرار دارد. و اگر مطلب را با کلمه (ان) و نسبت دادن فتح به نون عظمت (نا) و توصیف آن به کلمه (مبین) تأکید کرده، برای این است که نسبت به این فتح عنایتی داشته که با آن منت گذارده. 

و مراد از این (فتح) به طوری که قرائن کلام هم تاءیید می‌کند، فتحی است که خدا در صلح حدیبیه نصیب رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله وسلّم) فرمود. 

و توضیح اینکه: تمامی پیشرفتهایی که در این سوره اشاره‌ای به آن‌ها دارد، از روزی شروع شده که آن جناب از مدینه به سوی مکه بیرون رفت و سرانجام مسافرتش به صلح حدیبیه منتهی گردید، مانند منت نهادن بر رسول خدا (ص) و مؤمنین، و مدح مؤمنین، و خشنودیش از بیعت ایشان، و وعده جمیلی که به ایشان داده که در دنیا به غنیمت‌های دنیایی و در آخرت به بهشت می‌رساند، و مذمت عربهای متخلف که رسول خدا (ص) خواست آنان را به سوی جنگ حرکت دهد، ولی حاضر نشدند، و مذمت مشرکین در اینکه سد راه رسول خدا و همراهیان آن جناب از داخل شدن به مکه شدند، و مذمت منافقین و تصدیق خدا رؤ یای رسول گرامیش را، و همچنین اینکه می‌فرماید: او چیزهایی می‌داند که شما نمی‌دانید، و در پس این حوادث فتحی نزدیک قرار دارد همه اینها اگر صریح نباشد نزدیک به صریح است که مربوط به خروج آن جناب از مدینه به سوی مکه که منتهی به صلح حدیبیه شد می‌باشد. 

توضیح و توجیه اینکه مقصود از فتح مبین در آیه: (انا فتحنا لک فتحا مبینا) صلح حدیبیه است

و اما اینکه این صلح فتحی مبین است که خدا به پیغمبرش روزی کرده، دقت در لحن آیات مربوط به این داستان، سرش را روشن می‌کند، چون بیرون شدن رسول خدا (ص) و مؤمنین به منظور حج خانه خدا، عملی بسیار خطرناک بود، آنقدر که امید برگشتن به مدینه عادتا محتمل نبود، و آیه (بل ظننتم ان لن ینقلب الرسول و المؤمنون الی اهلیهم ابدا) به همین معنا اشاره می‌کند؛ چون مسلمانان عده‌ای قلیل، یعنی هزار و چهار صد نفر بودند و با پای خود به طرف قریش می‌رفتند، قریشی که داغ جنگ بدر و احد و احزاب را از آنان در دل دارند، قریشی که دارای پیروانی بسیارند و نیز دارای شوکت و قوتند، و مسلمانان کجا می‌توانند حریف لشکر نیرومند مشرکین، آن هم در داخل شهر آنان باشند؟ 

و لیکن خدای سبحان مسأله را به نفع رسول خدا (ص) و مؤمنین و به ضرر مشرکین تغییر داد، به طوری که مشرکین به این مقدار راضی شدند که برای مدت ده سال صلح کنند، با اینکه مؤمنین چنین امیدی از آنان نداشتند، ولی سرانجام چنین شد، و صلح کردند که مدت ده سال جنگ نداشته باشند، و هر یک از قریش به طرف مسلمین رفت، و یا از طرف مسلمین به طرف قریش رفت، آزارش ندهند، و در امانش بدانند. و نیز رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله وسلّم) آن سال را به مدینه برگردد، و سال بعد به مکه وارد شود، و مردم مکه، شهر را برای سه روز برای ایشان خالی کنند. 

صلح حدیبیه مؤثرترین عامل برای فتح مکه در قرن هشتم هجری بود

و این سرنوشت روشنترین فتح و پیروزی است که خدا نصیب پیامبرش کرد و مؤثرترین عامل برای فتح مکه در سال هشتم هجری شد، چون جمع کثیری از مشرکین در این دو سال بین (صلح و فتح مکه) اسلام آوردند، علاوه بر این، سال بعد از صلح، یعنی سال هفتم هجری، خیبر و قرای اطرافش را هم فتح کردند، و مسلمانان شوکتی بیشتر یافتند، و دامنه اسلام وسعتی روشن یافت، و نفرات مسلمین بیشتر شد، و آوازه‌شان منتشر شد، و بلاد زیادی را اشغال کردند. آنگاه در سال هشتم رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله وسلّم) برای فتح مکه حرکت کرد، در حالی که به جای هزار و چهار صد نفر در صلح حدیبیه، ده و یا دوازده هزار نفر لشکر داشت. 

بعضی از مفسرین در باره (فتح) گفته اند: مراد از آن، فتح مکه است، و معنای (انا فتحنا لک) این است که ما برایت مقدر کرده‌ایم که مکه را بعدها فتح کنی. اما این تفسیر با قرائن آیه نمی‌سازد. 

بعضی دیگر گفته اند: مراد از این فتح، فتح خیبر است، و معنایش - بنابر اینکه سوره در هنگام مراجعت رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله وسلّم) از صلح حدیبیه به مدینه نازل شده باشد - این است که ما برایت مقدر کرده‌ایم که خیبر را فتح کنی. این تفسیر نیز همانند تفسیر قبلی است. 

بعضی دیگر گفته اند: مراد از (فتح) فتح معنوی است، که عبارت است از پیروزی بر دشمنان از نظر مستدل بودن منطق، و از نظر معجزات درخشان و آشکاری که کلمه حق به وسیله آن‌ها بر باطل غلبه کرد، و اسلام به وسیله آن‌ها بر کفر غلبه یافت. این وجه هم هر چند در جای خود حرف بی‌اشکالی است، لیکن با سیاق آیات درست در نمی‌آید.

منبع: تفسیرالمیزان

انتهای خبر/