به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ فرار مالیاتی به‌عنوان یک معضل اقتصادی، تأثیرات منفی فراوانی بر اقتصاد کشورها، از جمله ایران، دارد. این پدیده موجب کاهش درآمدهای دولت، افزایش کسری بودجه، نابرابری اقتصادی و کاهش اعتماد عمومی به نظام مالیاتی می‌شود. شناسایی مشاغل و اصنافی که بیشترین سهم را در فرار مالیاتی دارند، گامی مؤثر در راستای مبارزه با این پدیده و اصلاح نظام مالیاتی است. 

نظام مالیاتی ایران سال‌هاست که با چالش‌های فراوانی مواجه است. در این گزارش، تلاش شده تا ابعاد مختلف این موضوع و عوامل مؤثر در بهبود آن مورد بررسی قرار گیرد و راهکارهای پیشنهادی ارائه شود. 

چالش‌ها و ابعاد نظام مالیاتی

نظام مالیاتی ایران که شامل مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم است، نقشی حیاتی در تأمین بودجه دولت ایفا می‌کند. اما وابستگی شدید به درآمدهای نفتی و مشکلات ساختاری، این نظام را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. 

فرار مالیاتی گسترده یکی از بزرگ‌ترین موانع در تحقق درآمدهای مالیاتی است. بخش قابل توجهی از فعالیت‌های اقتصادی در ایران از شمول مالیات خارج هستند. این امر نه تنها درآمدهای دولت را کاهش می‌دهد، بلکه باعث ایجاد نابرابری و بی‌عدالتی در نظام مالیاتی می‌شود. 

علاوه بر این، فرآیندهای پیچیده، عدم شفافیت و استفاده از روش‌های سنتی باعث کاهش کارایی نظام مالیاتی و افزایش هزینه‌های اداری می‌شود. این مسائل همچنین موجب کاهش انگیزه مؤدیان برای پرداخت مالیات می‌گردد. بی‌اعتمادی عمومی به نحوه هزینه‌کرد درآمدهای مالیاتی یکی دیگر از عواملی است که تمایل مردم به پرداخت مالیات را کاهش می‌دهد. 

در کنار این مشکلات، معافیت‌های مالیاتی غیرهدفمند و گسترده، پایه‌های مالیاتی را ضعیف کرده و زمینه را برای فرار مالیاتی فراهم می‌آورد. این معافیت‌ها اغلب بدون ارزیابی دقیق از اثرات آن‌ها اعطا می‌شوند. 

دلایل وقوع فرار مالیاتی

در خصوص دلایل فرار مالیاتی، عوامل مختلفی تأثیرگذار هستند. یکی از این عوامل، فعالیت‌های اقتصادی غیررسمی است که معمولاً از دید دولت پنهان می‌ماند. این فعالیت‌ها در بخش‌های غیرشفاف و بدون نظارت انجام می‌شوند. همچنین، فساد در سیستم مالیاتی و اداری از دیگر عوامل مهم است که زمینه را برای فرار مالیاتی فراهم می‌کند. رشوه، تبانی و سوءاستفاده از قدرت از جمله موارد فسادزا در این سیستم هستند. 

پیچیدگی قوانین و مقررات مالیاتی نیز باعث ایجاد مشکلاتی در شناسایی و پیگیری فرار مالیاتی می‌شود. تغییرات مکرر در قوانین وعدم هماهنگی میان آن‌ها، راه را برای فرار از پرداخت مالیات هموار می‌کند. 

راهکارهای مقابله با فرار مالیاتی

برای مقابله با فرار مالیاتی و بهبود نظام مالیاتی، نیاز است که اقدامات متعددی به‌صورت همزمان اجرا شوند. اصلاح نظام مالیاتی، گسترش پایه‌های مالیاتی، کاهش معافیت‌های مالیاتی غیرضروری، بهبود فرآیندهای مالیاتی و استفاده از فناوری‌های نوین مانند داده‌کاوی و هوش مصنوعی می‌تواند در شناسایی و پیشگیری از فرار مالیاتی مؤثر باشد. 

مشاغل با بالاترین ریسک فرار مالیاتی

اگرچه دسترسی به آمار دقیق در این زمینه دشوار است، اما طبق گزارش‌ها و اظهارات مسئولان، برخی مشاغل بیشتر از دیگران در معرض فرار مالیاتی قرار دارند. این مشاغل شامل پزشکان و دندان‌پزشکان به دلیل درآمدهای نقدی بالا وعدم استفاده از کارتخوان‌ها، وکلا به دلیل دریافت حق‌الوکاله‌های نقدی، مشاوران املاک با توجه به رونق بازار مسکن، طلافروشان به علت معاملات نقدی، فروشندگان خودرو به دلیل حجم بالای معاملات و رستوران‌ها و فست‌فودها با درآمدهای نقدی بالا هستند. 

گزارش‌های مالیاتی

طبق آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان امور مالیاتی، در سال گذشته بازرسی‌هایی در زمینه مبارزه با فرار مالیاتی انجام شده است. برای مثال، شناسایی شبکه فاکتورسازی صوری در سطح کشور و کشف فرار مالیاتی در بخش طلا و خودرو از جمله دستاوردهای این بازرسی‌ها بوده است. 

نتیجه‌گیری

اصلاح نظام مالیاتی و کاهش فرار مالیاتی در ایران نیازمند یک رویکرد جامع و هماهنگ است که شامل اصلاح قوانین، بهبود فرآیندها، افزایش شفافیت و مبارزه با فساد می‌شود. با اجرای این راهکارها، می‌توان به افزایش درآمدهای مالیاتی، کاهش وابستگی به نفت و ایجاد نظام مالیاتی عادلانه و کارآمد دست یافت.

منبع: مهر

انتهای خبر/