به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ شهرستان اسلام‌آبادغرب در استان کرمانشاه یکی از مناطق مهم کشور در کشت چغندر قند است. با وجود افزایش تولید این محصول در سال‌های اخیر، سطح کشت آن نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.  

این کاهش ناشی از مشکلات متعددی است که کشاورزان با آن دست‌ و پنجه نرم می‌کنند؛ از جمله کاهش عیار چغندر، مشکلات حمل‌ و نقل، تأخیر در پرداخت هزینه‌ها و کمبود ماشین‌آلات مناسب برای برداشت؛ در این راستا، به تحلیل وضعیت کشت چغندر قند در این منطقه و چالش‌ها و راهکارهای مرتبط با آن پرداخته شده است.

کاهش سطح زیر کشت چغندر قند در اسلام‌آبادغرب

علی‌اکبر کاکایی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: تولید چغندر قند نسبت به سنوات قبل افزایش داشته است، اما سطح زیر کشت آن نسبت به سال گذشته ۲۵۰ هکتار کاهش یافته است.

رئیس اداره جهاد کشاورزی شهر حمیل با اشاره به حمایت‌های صورت‌ گرفته، عنوان کرد: تسهیلات دریافتی کشاورزان علاوه بر منابع کارخانه قند، از طریق جهاد کشاورزی و در قالب تسهیلات مربوط به ادواتی مانند چغندر بارکن، ردیف‌برگ‌زن و ردیف‌کار ارائه شده است.  

وی تأکید کرد: بیشتر مشکلات کشاورزان از جمله اعتراضات آن‌ها، به عیار پایین چغندر قند و تأخیر در تحویل محصول مربوط می‌شود که این عوامل از دلایل اصلی کاهش عیار چغندر هستند. از جمله برنامه‌های پیشنهادی برای بهبود کشت چغندر، می‌توان به کشت تراکم، کشت پاییزه در مناطق گرمسیری و استفاده از نوار تیپ برای آبیاری اشاره کرد.  

کاکایی در ادامه تصریح کرد: قیمت چغندر قند مانند سایر محصولات، از طریق وزارت جهاد کشاورزی تعیین می‌شود. با توجه به اینکه چغندر یکی از محصولات پرمصرف آب است، برنامه اصلاحی ما شامل کشت متراکم چغندر و بهره‌گیری از نوار تیپ برای آبیاری است. همچنین، استفاده از محصولات کم‌آب مانند کلزا که می‌تواند نیاز کشور به دانه‌های روغنی را کاهش داده و ارزآوری داشته باشد، به‌عنوان یک راهکار اساسی پیشنهاد می‌شود.  

وی در ادامه افزود: برگزاری کلاس‌های ترویجی برای کشاورزان در حوزه‌هایی مانند مبارزه با آفات و بیماری‌های چغندر، تناوب زراعی، کشت متراکم، استفاده از نوار تیپ و مدیریت بهینه منابع آب و خاک نیز در دست اقدام است. این اقدامات می‌توانند در کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری مؤثر باشند.  

رئیس اداره جهاد کشاورزی شهر حمیل در پایان گفت: چغندر به دلیل نیاز به حدود ۲۴ مرتبه آبیاری در سال، منابع آب و خاک را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین، کشت محصولات کم‌آب مانند کلزا که به بهبود ساختمان خاک و حذف آفات و بیماری‌های خاک کمک می‌کند، یکی از راهبردهای اساسی در این شهرستان است.

چغندرکاران گراوند زیر فشار مشکلات و بی‌توجهی  

میرزا احمدیان یکی از چغندرکاران روستای گراوند در بخش حمیل، در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ به مشکلات فراوان چغندرکاری اشاره کرد و اظهار داشت: چغندر قند به مراقبت و نگهداری زیادی نیاز دارد و مراحل کاشت، داشت و برداشت آن مستلزم سرمایه‌گذاری بالایی است. با این حال، بسیاری از مشکلات موجود باعث شده تا کشاورزان نتوانند بهره‌برداری مطلوبی از این محصول داشته باشند.

این کشاورز اسلام‌آباد‌غربی عنوان کرد: تنها کارخانه قند قدیمی اسلام‌آبادغرب که در شهرستان فعال است، ظرفیت تحویل به‌موقع محصول را ندارد. این مسئله باعث می‌شود چغندرهای ما مدت طولانی روی زمین بمانند و کیفیت و عیار قند آن‌ها به شدت کاهش یابد.

وی در ادامه افزود: کمبود کامیون برای حمل محصول نیز چالش دیگری است و کشاورزان مجبور هستند برای انتقال محصول به کارخانه هزینه‌های اضافی بپردازند. در نهایت، کارخانه عیار چغندر را با اعداد ۱۲، ۱۳، ۱۴ یا نهایتاً ۱۵ تعیین می‌کند که این مسئله خسارات سنگینی را به کشاورزان وارد می‌کند.

احمدیان همچنین به تأخیر در پرداخت هزینه چغندر اشاره کرد و گفت: پرداخت پول چغندر به‌موقع انجام نمی‌شود و کشاورزان ناچار هستند برای تأمین مخارج خود، محصولشان را به شکر تبدیل کنند، که در این فرآیند نیز زیان می‌بینند.

این چغندرکار روستای گراوند در پایان خاطرنشان کرد: کشاورزان برای تأمین سریع‌تر پول مجبورند ۱۰ تا ۲۰ درصد از محصول خود را با قیمت پایین به دلالان بفروشند؛ این وضعیت باعث شده است که کشاورزان با مشکلات مالی جدی مواجه شوند و عملاً به حال خود رها شوند.

کمبود حمایت‌های دولتی و مشکلات کشاورزان چغندرکار

روح‌الله حیدری، کشاورز روستای کله‌جوب، در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: شرایط آب‌ و هوایی مناسب امسال، از جمله نبود سرما و یخبندان در زمان کشت، باعث شد چغندر از نظر کمیت و کیفیت وضعیت بهتری نسبت به سال‌های گذشته داشته باشد. با این حال، ضعف در برنامه‌ریزی و زمان‌بندی تحویل محصول به کارخانه قند، مشکلات متعددی برای کشاورزان ایجاد کرده است.  

حیدری عنوان کرد: کارخانه قند اسلام‌آباد‌غرب به جای عمل به قراردادهای موجود، اولویت خود را به خرید چغندرهای آزاد و بدون قرارداد داده است. این اقدام باعث شده کشاورزانی که قرارداد دارند، مجبور شوند محصول خود را در آذرماه و دی‌ماه برداشت کنند. این تأخیر، هزینه‌های برداشت، حمل‌ و نقل و دپوی محصول را برای کشاورزان افزایش داده و مشکلات جدی به همراه دارد.  

حیدری همچنین به ضعف مدیریت در حمل‌ و نقل چغندر اشاره کرد و گفت: نبود نظارت بر حمل محصول، کامیون‌داران را به گرفتن انعام‌های سنگین و غیرمنطقی از کشاورزان واداشته است. از سوی دیگر، کارخانه قند عیار واقعی چغندر را اعلام نمی‌کند و معمولاً تمایلی به خرید محصولاتی با عیار بالا ندارد، موضوعی که زحمات کشاورزان را به هدر می‌دهد.  

وی در ادامه افزود: حمایت‌های دولتی نیز ناکافی و نامنظم است. توزیع کود شیمیایی به‌موقع انجام نمی‌شود و کشاورزان مجبور هستند آن را با قیمت آزاد تهیه کنند. در مورد بذر نیز، کشاورزان ناچار به پرداخت نیمی از هزینه به‌صورت نقدی هستند. با وجود این هزینه‌های سنگین، قیمت تعیین‌شده برای چغندر هیچ تناسبی با هزینه تولید ندارد و کشاورزان را متضرر می‌کند.  

حیدری در پایان خاطرنشان کرد: قیمت هر کیلو تفاله ۱۴ هزار تومان تعیین شده، اما کشاورزان باید محصول خود را با قیمت تنها ۳ هزار و ۹۳۰ تومان بفروشند، آن هم در شرایطی که عیار محصول به ۱۶ برسد، که تنها درصد کمی از کشاورزان به این سطح می‌رسند. این وضعیت نه‌تنها سودآوری ندارد، بلکه باعث زیان‌های جدی می‌شود و هیچ حمایت مؤثری از سوی دولت برای حل این مشکلات مشاهده نمی‌شود.

چالش‌ها و راهکارهای توسعه کشت چغندر در اسلام‌آبادغرب  

بهرام جمشیدی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: شهرستان اسلام‌آبادغرب یکی از قطب‌های اصلی کشت چغندر قند در استان کرمانشاه و کشور است. سالانه بین ۳ تا ۴ هزار هکتار زمین به کشت این محصول اختصاص می‌یابد و امسال نیز مانند سال‌های گذشته حدود ۳ هزار و ۵۰۰ هکتار زیر کشت چغندر قرار گرفت. از این میزان، ۳ هزار و ۳۰ هکتار طبق الگوی اعلام‌شده توسط سازمان جهاد کشاورزی بوده و مابقی توسط کشاورزان به‌صورت آزاد کشت شده است. با توجه به بارندگی‌های سال گذشته و کشت به‌موقع، عملکرد امسال از نظر کمی و کیفی بهتر از سال‌های گذشته بوده است و عملکرد شهرستان به‌طور میانگین بین ۵۰ تا ۵۵ تن در هکتار برآورد شده است.

رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان اسلام‌آبادغرب عنوان کرد: علاوه بر کارخانه قند اسلام‌آبادغرب، کارخانجاتی نظیر اصفهان، قزوین، همدان، دزفول و بیستون نیز از چغندر این شهرستان استفاده می‌کنند و محصولات تولیدی به این کارخانه‌ها ارسال می‌شود. با این حال، کارخانه اسلام‌آبادغرب همچنان مقصد اصلی چغندر تولیدشده در این شهرستان است.

تسهیلات و امکانات ارائه‌شده به کشاورزان  

جمشیدی درباره تسهیلات و امکانات ارائه‌شده به کشاورزان اظهار داشت: تسهیلاتی که هرساله توسط بانک سپه و از طریق کارخانه قند اسلام‌آبادغرب به چغندرکاران ارائه می‌شود، امسال نیز به بخشی از کشاورزان اختصاص یافته است، علاوه بر این، بذر چغندر، سموم و علف‌کش‌ها از طریق کارخانه قند به‌صورت مساعده در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد و هزینه آن‌ها در پایان فصل محاسبه و کسر می‌شود. ارقام چغندر نیز از نوع اصلاح‌شده و تحت نظارت مراکز تحقیقاتی کشور هستند. همچنین، کشاورزان با اداره امور آب قرارداد بسته و میزان آب موردنیاز برای هر مزرعه تعیین می‌شود. این قراردادها تحت نظر کارشناسان جهاد کشاورزی تأیید و به کارخانه قند ارسال می‌شود.

رئیس اداره جهاد کشاورزی اسلام‌آبادغرب با اشاره به مشکلات پیش‌روی کشاورزان تصریح کرد: کشت و برداشت چغندر به دلیل مکانیزه بودن، برخی چالش‌ها را برای کشاورزان ایجاد می‌کند. برداشت مکانیزه باعث می‌شود یک کشاورز در روز بتواند تا ۱۰ هکتار چغندر برداشت کند که این میزان معادل حدود ۵۰۰ تن محصول است. اما به دلیل کمبود ماشین‌آلات حمل، کشاورزان در زمان‌بندی برداشت و ارسال محصول به کارخانه دچار مشکل می‌شوند. کارخانه قند اسلام‌آبادغرب نیز ظرفیت محدودی برای ذخیره‌سازی چغندر دارد که باعث می‌شود تحویل محصول به کارخانه با تأخیر انجام شود و کشاورزان نگرانی‌های زیادی در این خصوص داشته باشند. 

وی در ادامه افزود: بارش باران در فصل برداشت نیز یکی دیگر از مشکلات است، چراکه ورود ماشین‌آلات به مزارع را دشوار می‌کند. همچنین، برخی کشاورزان به دلیل تأخیر در نوبت تحویل محصول، مجبور می‌شوند چغندر خود را کنار زمین دپو کنند که این امر کیفیت محصول را کاهش می‌دهد.

راهکارهای بهبود و توسعه کشت چغندر

جمشیدی با اشاره به اقدامات صورت‌گرفته برای رفع مشکلات کشاورزان گفت: امسال با تدابیر اتخاذشده و شرایط آب‌ و هوایی مناسب، حدود ۴۵ هزار تن چغندر توسط کارخانه‌های مهمان و حدود ۱۴۵ هزار تن توسط کارخانه قند اسلام‌آبادغرب حمل شد و تقریباً تمامی محصول برداشت‌شده به مقصد رسید. برای رفع مشکل کمبود ماشین‌آلات حمل، کارخانه قند اسلام‌آبادغرب با پیمانکارانی قرارداد بسته است که موظف هستند ماشین‌های مورد نیاز را تأمین کنند. همچنین، جلساتی با کارخانه‌های مهمان برگزار شده تا بخشی از محصول کشاورزان به این کارخانه‌ها ارسال شود و از انباشت چغندر در مزارع جلوگیری شود.

وی تصریح کرد: در زمینه بهبود روش‌های آبیاری، سازمان جهاد کشاورزی تسهیلاتی برای تجهیز مزارع به سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و بارانی ارائه می‌دهد. همچنین، دستگاه‌های برداشت مکانیزه با یارانه دولتی در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد. کشاورزان می‌توانند با استفاده از این تسهیلات و مدیریت بهینه مزارع خود، عملکرد و سودآوری بیشتری داشته باشند.

ترویج کشت جایگزین و کاهش مصرف آب  

جمشیدی با تأکید بر لزوم کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی اظهار داشت: چغندرقند یکی از محصولات پرآب‌بر است و با توجه به کمبود منابع آبی، باید به سمت کشت‌های جایگزین حرکت کنیم. زعفران یکی از محصولاتی است که می‌تواند جایگزین مناسبی برای چغندر باشد. این محصول با دو بار آبیاری در سال و درآمدی بالا، یکی از گزینه‌های مناسب برای کشاورزان است. هر هکتار زعفران می‌تواند بین ۹ تا ۱۰ کیلوگرم محصول دهد که ارزش آن در بازار داخلی و خارجی بسیار بالاست.

وی افزود: برای ترویج کشت زعفران، کلاس‌های آموزشی و جلسات ترویجی برای کشاورزان برگزار می‌شود. همچنین، کشاورزان به‌صورت رایگان به سیستم‌های آبیاری مدرن مجهز می‌شوند و عملکرد آن‌ها توسط کارشناسان کشاورزی بررسی و اطلاع‌رسانی می‌شود.

 لزوم برنامه‌ریزی و هماهنگی با کارخانه‌ها  

رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان اسلام‌آبادغرب خاطرنشان کرد: با توجه به تعداد زیاد چغندرکاران و محدودیت ظرفیت کارخانه قند اسلام‌آبادغرب، نوبت‌بندی تحویل محصول ضروری است. این نوبت‌بندی به‌صورت سالانه و تحت نظارت شورای کشاورزی شهرستان انجام می‌شود. همچنین، هماهنگی‌هایی با کارخانه‌های مهمان صورت گرفته تا بخشی از محصول کشاورزان به این کارخانه‌ها ارسال شود و از انباشت محصول جلوگیری شود.

جمشیدی در پایان گفت: توصیه ما به کشاورزان این است که به کشت‌های جایگزین مانند زعفران و گندم آبی توجه کنند و در صورت ادامه کشت چغندر، از روش‌های نوین آبیاری و ماشین‌آلات مکانیزه استفاده کنند تا ضمن کاهش هزینه‌ها، سودآوری بیشتری داشته باشند.

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با وجود افزایش تولید چغندر در شهرستان اسلام‌آبادغرب، مشکلاتی مانند کاهش سطح زیر کشت، عیار پایین محصول، محدودیت‌های حمل‌ و نقل و تأخیر در پرداخت‌ها همچنان گریبان‌گیر کشاورزان است. برای بهبود وضعیت، اقداماتی مانند برگزاری کلاس‌های آموزشی، کشت تراکم چغندر و بهره‌گیری از روش‌های نوین آبیاری در نظر گرفته شده است.  

همچنین، پیشنهادهایی نظیر کشت زعفران به‌عنوان گزینه‌ای کم‌آب‌بر و سودآور برای کشاورزان می‌تواند به بهینه‌سازی منابع آبی و کاهش مشکلات آن‌ها کمک کند. در مجموع، توجه به مسائل و رفع آن‌ها، همراه با استفاده از راهکارهای علمی و نوآورانه، می‌تواند وضعیت کشاورزی این منطقه را بهبود بخشد و پایداری تولید را تضمین کند. 

گزارش به قلم فریبا مراد‌پناه؛ فعال رسانه‌ای 

انتهای خبر/