عبدالرضا باغنده در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با اشاره به ضرورت بازنگری در فرهنگ عمومی مصرف، اظهار داشت: متأسفانه در سال‌های گذشته به دلایل مختلفی از جمله سیاست‌های یارانه‌ای نادرست، مردم به استفاده بی‌رویه از منابع عادت کرده‌اند؛ ما امروز با پدیده‌ای به‌نام «مصرف‌زدگی نهادیافته» روبه‌رو هستیم؛ پدیده‌ای که در آن انرژی و منابع طبیعی، بدون درک ارزش اقتصادی و زیست‌محیطی‌شان، به راحتی مصرف می‌شوند. 

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به آمار نگران‌کننده در حوزه انرژی، افزود: ایران جزو کشورهای پرمصرف جهان در حوزه انرژی است؛ به‌عنوان مثال، سرانه مصرف برق در بخش خانگی ما چند برابر میانگین جهانی است؛ در فصل تابستان، مصرف برق خانگی به اوج خود می‌رسد و شبکه توزیع کشور را با مشکل مواجه می‌کند، در حالی که بسیاری از کشورهای پیشرفته توانسته‌اند با استفاده از ابزارهای مدیریت مصرف، الگوی صحیحی را نهادینه کنند، ما همچنان شاهد استفاده مفرط از وسائلی چون کولرهای گازی، روشنایی غیرضروری وعدم توجه به راندمان انرژی در لوازم خانگی هستیم. 

وی تصریح کرد: موضوع فقط به برق محدود نمی‌شود، در حوزه گاز نیز مصرف بسیار بالاست؛ به‌طوری که در فصول سرد، مصرف گاز خانگی ایران به‌اندازه چند کشور اروپایی است؛ این در حالی است که صنعت کشور از این وضعیت آسیب می‌بیند و دولت نیز برای تأمین منابع انرژی مجبور به واردات یا کاهش صادرات می‌شود که بر درآمد ملی تأثیرگذار است. 

باغنده در ادامه بیان کرد: موضوع آب هم به همین اندازه بحرانی است؛ کاهش ۴۰ درصدی بارندگی نسبت به سال گذشته، هشداری جدی است؛ اما بحران اصلی، الگوی غلط مصرف است؛ در حالی که منابع آبی ایران به‌شدت محدود است، همچنان در شهرها شاهد رفتارهای مصرف‌گرایانه‌ای نظیر شستشوی خودرو با آب شرب، آبیاری سنتی باغچه‌ها یا نشت گسترده در شبکه‌های فرسوده هستیم؛ در بخش کشاورزی هم آبیاری غرقابی جای خود را به روش‌های نوین نداده و همین مسئله باعث هدررفت میلیون‌ها مترمکعب آب می‌شود. 

این کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد: کشورهایی با یک‌سوم منابع آبی ایران، امروز از تکنولوژی‌های نوین مانند آبیاری قطره‌ای، تصفیه و بازچرخانی فاضلاب و هوشمندسازی شبکه‌های توزیع بهره‌مند شده‌اند، در حالی که ما هنوز برنامه جامع و الزام‌آور برای مدیریت منابع آبی نداریم. 

وی با بیان اینکه مصرف‌زدگی پیامدهای اقتصادی خطرناکی دارد، خاطرنشان کرد: افزایش هزینه‌های جاری دولت برای تأمین حامل‌های انرژی، فشار به بودجه عمومی، کسری تراز تجاری، آسیب به زیرساخت‌ها و تخریب محیط زیست، تنها بخشی از نتایج این الگوی نادرست است، این هزینه‌ها نه‌تنها بر دوش دولت، بلکه بر زندگی و آینده مردم هم سنگینی می‌کند. 

باغنده ادامه داد: وقتی منابع کشور صرف مصارف غیرضروری می‌شود، طبیعتاً بودجه‌ای برای توسعه زیرساخت‌ها، سرمایه‌گذاری در آموزش، بهداشت یا رشد پایدار باقی نمی‌ماند؛ بنابراین، تداوم این روند می‌تواند به بحران‌های امنیتی، مهاجرت گسترده، افزایش فقر و نابرابری منجر شود. 

این کارشناس مسائل اقتصادی در بخش دیگری از سخنانش به راهکارهای پیشنهادی برای اصلاح این وضعیت اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین اقدامات، فرهنگ‌سازی مستمر و هدفمند است؛ آموزش صرفه‌جویی باید از دوران مدرسه آغاز و در رسانه‌های عمومی نهادینه شود؛ در کنار آن، روحانیت، نهادهای فرهنگی و گروه‌های اجتماعی نیز باید در راستای ترویج مصرف مسئولانه، نقش فعال‌تری ایفا کنند. 

وی در ادامه به واقعی‌سازی تدریجی قیمت انرژی اشاره کرد و افزود: دولت باید یارانه‌ها را به‌تدریج هدفمند کرده و با ارائه حمایت‌های نقدی به دهک‌های پایین درآمدی، مصرف‌کنندگان پرمصرف را از دریافت یارانه خارج کند. 

باغنده، توسعه فناوری‌های کم‌مصرف را نیز از دیگر ضرورت‌های اصلاح ساختار مصرف دانست و اذعان کرد: استفاده از کنتورهای هوشمند، عایق‌کاری ساختمان‌ها، تولید لوازم خانگی کم‌مصرف داخلی و تسهیل واردات فناوری‌های نوین باید جزو اولویت‌های دولت باشد. 

این کارشناس مسائل اقتصادی قانون‌گذاری بازدارنده را نیز عاملی مؤثر دانست و گفت: برخورد قانونی با مصارف غیرضروری و جلوگیری از هدررفت منابع می‌تواند بازدارنده باشد؛ برای مثال، مصرف بیش از سقف مجاز آب یا برق باید مشمول جریمه‌های مشخص شود. 

وی بر لزوم توسعه کشاورزی نوین تأکید و خاطرنشان کرد: با حمایت‌های دولتی و آموزش بهره‌برداران، روش‌هایی همچون آبیاری قطره‌ای و بارانی باید در بخش کشاورزی فراگیر و نهادینه شود. 

باغنده در پایان گفت: امروز دیگر زمان توصیه‌های شعاری گذشته است؛ اگر اصلاح نکنیم، با بحران‌هایی روبه‌رو خواهیم شد که دیگر راه بازگشتی نخواهد بود، همه ما (مردم، دولت، نخبگان، رسانه‌ها) مسئول حفظ منابع کشور هستیم؛ صرفه‌جویی، انتخاب نیست؛ ضرورت بقا است. 

انتهای خبر/