به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در حکمت بیست و ششم نهج‌البلاغه آمده است که آنچه در درون انسان نهفته است، هرچند بکوشد آن را پنهان دارد، از سخنان و حالات چهره‌اش هویدا می‌شود؛ امام علی (علیه‌السلام) در این کلام می‌فرمایند:

«مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَیْئاً، إِلَّا ظَهَرَ فِی فَلَتَاتِ لِسَانِهِ وَ صَفَحَاتِ وَجْهِهِ»

هیچ‌کس چیزی را در درون پنهان نمی‌کند مگر آن‌که در سخنان بی‌تأمل و در چهره‌اش آشکار می‌شود.

این بیان کوتاه و عمیق، یکی از اصول قطعی روان‌شناسی شخصیت را بازتاب می‌دهد؛ رفتارهای انسان، خواه آگاهانه و خواه ناخودآگاه، آینه نیت‌ها و احساسات درونی اوست.

بخشی از واکنش‌ها اختیاری است؛ مانند تصمیم به گریز هنگام ترس اما نشانه‌هایی همچون تغییر رنگ صورت، لرزش اندام یا برافروختگی چهره هنگام خشم، برخاسته از لایه‌های ناپیدای وجود آدمی است و پنهان‌کردن آن آسان نیست.

انسان گاه می‌کوشد میان ظاهر و باطن خود دوگانگی ایجاد کند، اما این تلاش تنها تا زمانی موفق است که فرد هوشیار باشد؛ به محض غفلت، حقیقت درون از راه «فلتات اللسان» و حالت‌های چهره خود را آشکار می‌سازد؛ از همین ویژگی، پژوهشگران علوم رفتاری و حتی بازجویان برای فهمیدن واقعیت‌های پنهان و کشف حقیقت استفاده می‌کنند.

این اصل در آموزه‌های قرآنی نیز آمده است؛ قرآن کریم درباره منافقان می‌فرماید:
«…لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ…»؛ یعنی می‌توانی آنان را از لحن سخن‌شان بشناسی.
و درباره مؤمنان راستین بیان می‌کند:
«سیمَاهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ»؛ نورانیت درون، چهره را نیز روشن می‌سازد.

این حقیقت در ادبیات عرب و فارسی نیز بازتاب یافته است. ابن معتز شاعر عرب می‌گوید:
«تَفَقَّدْ مَساقِطَ لَحْظِ الْمُریبِ، فَإِنَّ الْعُیُونَ وُجُوهُ الْقُلُوبِ…»
یعنی: چشم‌ها صورت دل‌ها هستند.

سعدی نیز همین معنا را چنین بیان می‌کند:
«گر بگویم که مرا حال پریشانی نیست؛
رنگ رخساره نشان می‌دهد از سرّ ضمیر»

کلام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در این حکمت، نشان‌دهنده ژرفای نگاه ایشان به ساختار روانی انسان است؛ نگاهی که بر حقیقت‌جویی، صداقت و پیوند میان درون و برون انسان تأکید دارد و برای دنیای امروز نیز آموزه‌ای راهگشا به شمار می‌رود.

انتهای خبر/