جعفری بیان داشت: مصرف چربی‌های ناسالم مانند روغن‌های حیوانی، کره، گوشت‌های پرچرب و چربی‌های ترانس موجود در غذاهای سرخ‌شده و شیرینی‌های صنعتی نیز باید به حداقل برسد. همچنین میوه‌هایی با شاخص گلیسمی بالا نظیر انگور، خرما، هندوانه، آناناس و موز نیز باید در حد امکان محدود شوند.

کارشناس تغذیه شبکه بهداشت صحنه خاطرنشان کرد: مصرف غذاهای فرآوری‌شده، شور و حاوی مواد نگهدارنده مانند کنسروها، سوسیس، کالباس، چیپس و غذاهای آماده باید محدود شود همچنین توصیه می‌شود لبنیات پرچرب یا شیرین‌شده با انواع کم‌چرب و بدون قند جایگزین شوند.

وی تأکید کرد: مادران باردار مبتلا به دیابت بارداری باید از کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار و برنج قهوه‌ای استفاده کرده و پروتئین‌های سالم نظیر ماهی، مرغ بدون پوست، تخم‌مرغ و حبوبات را در رژیم غذایی خود بگنجانند. استفاده از چربی‌های سالم مانند مغزها، روغن زیتون و روغن کنجد و همچنین مصرف فراوان فیبر موجود در میوه‌ها و سبزیجات نقش مهمی در کنترل قند خون دارد.

جعفری اذعان داشت: رژیم غذایی مادران مبتلا به دیابت بارداری باید با رژیم مادران باردار سالم متفاوت باشد، زیرا هدف اصلی در این بیماران کنترل دقیق قند خون در کنار تأمین نیازهای تغذیه‌ای مادر و جنین است.

وی در ادامه افزود: در بسیاری از موارد، اصلاح رژیم غذایی اولین گام درمانی محسوب می‌شود و طبق مطالعات، حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری تنها با رعایت رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی می‌توانند قند خون خود را کنترل کنند. در صورت ناکافی بودن این اقدامات، مصرف دارو با تجویز پزشک توصیه می‌شود.

این کارشناس تغذیه در ادامه تصریح کرد: مادرانی که سابقه خانوادگی دیابت نوع ۲ یا دیابت بارداری دارند و قصد بارداری دارند، باید قبل از بارداری از نظر قند خون غربالگری شوند و در صورت لزوم، مشاوره پزشکی دریافت کنند. رسیدن به وزن ایده‌آل پیش از بارداری، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته) از جمله توصیه‌های مهم برای این گروه است.

وی در پایان بیان داشت: در مراکز بهداشتی‌ - درمانی، خدمات مشاوره‌ای رایگان در زمینه تغذیه و برنامه غذایی مناسب برای مادران باردار مبتلا به دیابت بارداری ارائه می‌شود. رعایت اصول صحیح تغذیه و کنترل مصرف کربوهیدرات‌ها می‌تواند از نوسانات شدید قند خون، مسمومیت بارداری، زایمان زودرس، نیاز به دارودرمانی، ماکروزومی جنین و حتی عوارض متابولیکی بلندمدت برای کودک جلوگیری کند. آموزش تغذیه‌ای به‌عنوان نخستین خط دفاعی در مدیریت دیابت بارداری، زمینه‌ساز یک بارداری سالم برای مادر و جنین خواهد بود.

کنترل دیابت بارداری با آگاهی امکان‌پذیر است

مهتاب عبدلی، در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری، مادران باردار باید آزمایش تحمل گلوکز (GCT) را انجام دهند که در آن، یک ساعت پس از مصرف ۵۰ گرم گلوکز، میزان قند خون اندازه‌گیری می‌شود. اگر نتیجه این آزمایش بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، انجام آزمایش تکمیلی OGTT الزامی است. این آزمایش پس از هشت ساعت ناشتایی و مصرف ۱۰۰ گرم گلوکز انجام می‌شود و قند خون در سه مرحله (یک، دو و سه ساعت بعد) بررسی خواهد شد تا بر اساس نتایج آن، تصمیمات درمانی لازم اتخاذ شود. 

مسئول زایشگاه صحنه افزود: مادرانی که پیش از بارداری به دیابت مبتلا بوده‌اند، نباید در این مراحل گلوکز مصرف کنند و باید طبق نظر پزشک، روند تشخیص و مراقبت را طی کنند. همچنین در زنان چاق، توصیه می‌شود با تغذیه سالم، فعالیت بدنی مناسب و کاهش حدود ۷ درصد از وزن بدن، اقدام به کنترل وزن و مشاوره تغذیه‌ای دریافت کنند. 

اقدامات پیشگیرانه قبل از بارداری ضروری است

مهتاب عبدلی در ادامه عنوان کرد: زنانی که دچار تخمدان پلی‌کیستیک هستند، بهتر است چند ماه پیش از بارداری تحت نظر متخصص زنان قرار گیرند. در این شرایط، معمولاً داروی متفورمین تجویز می‌شود که ممکن است تا چند ماه نخست بارداری نیز ادامه یابد. 

وی افزود: افرادی که دچار چربی خون بالا هستند، باید پیش از بارداری با نظارت متخصص داخلی، سطح چربی خون خود را به حد مطلوب برسانند تا در زمان بارداری با مشکل جدی مواجه نشوند. 

اهمیت فرهنگ‌سازی برای بارداری در سنین مناسب

مسئول زایشگاه صحنه بر لزوم فرهنگ‌سازی ازدواج در سنین مناسب تأکید کرد و بیان داشت: ازدواج و بارداری در سنین پایین‌تر و مناسب، می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری‌ها نظیر چاقی، دیابت آشکار و فشار خون بالا جلوگیری کند و باعث تولد نوزادانی سالم‌تر و افزایش جمعیت جوان کشور شود.

دیابت بارداری؛ یک هشدار مهم اما قابل کنترل

عبدلی تصریح کرد: دیابت بارداری به معنای عدم تحمل گلوکز با شدت‌های متفاوت است که برای نخستین‌ بار در دوران بارداری بروز کرده یا تشخیص داده می‌شود. علت آن، افزایش ترشح هورمون‌های جفتی است که عملکردی متضاد با انسولین دارند و در نتیجه باعث افزایش قند خون مادر می‌شوند.

وی افزود: دیابت بارداری به دو نوع تقسیم می‌شود؛ کلاس A1 که با رژیم غذایی و ورزش کنترل شده و نیاز به انسولین ندارد و کلاس A2 که در آن، مصرف انسولین یا داروهای دیگر برای کنترل قند خون ضروری است.

مسئول زایشگاه صحنه خاطرنشان کرد: در برخی مادران، قند خون بالا در آزمایشات سه‌ ماهه اول مشاهده می‌شود که نشانه‌ای از دیابت آشکار است؛ بیماری‌ که تا زمان بارداری شناسایی نشده بوده و نیاز به مداخله درمانی دارد.

وی افزود: در سال ۱۴۰۳، در شهرستان صحنه، از مجموع ۶۶۷ زایمان ثبت‌شده، سه مورد دیابت بارداری نیازمند مصرف انسولین و سه مورد پیش‌دیابت بودند که تنها با تغذیه و ورزش کنترل شدند.

عوامل خطر و نقش حیاتی تغذیه و ورزش

عبدلی با اشاره به عوامل خطر شامل چاقی (BMI بالاتر از ۳۰)، سن بالا، سابقه خانوادگی دیابت نوع ۲، سبک زندگی کم‌تحرک، تخمدان پلی‌کیستیک، چربی خون بالا و سابقه IUFD (مرگ داخل رحمی جنین) تصریح کرد: این موارد خطر بروز دیابت بارداری را افزایش می‌دهند.

وی افزود: نقش تغذیه مناسب و ورزش روزانه در کنترل دیابت بارداری بسیار مهم است. کاهش مصرف قندهای ساده مانند نوشابه، شیرینی‌جات و آب‌میوه‌های صنعتی، به همراه مصرف پروتئین‌های سالم، سبزیجات، غلات کامل و آب به جای نوشابه، از مهم‌ترین راهکارها در مدیریت بیماری هستند.

نیاز به همراهی خانواده‌ها در مراقبت بارداری

مسئول زایشگاه صحنه تأکید کرد: علی‌رغم آموزش‌های داده‌شده در مراکز بهداشتی، متأسفانه برخی خانواده‌ها یا مادران در انجام اقدامات لازم کوتاهی می‌کنند که این امر می‌تواند منجر به عوارض جبران‌ناپذیر برای مادر و جنین شود. بنابراین، توصیه می‌شود که در جلسات مراقبت، همسر یا یکی از اعضای خانواده نیز حضور داشته باشند.

عبدلی در ادامه اذعان کرد: زنان باید پیش از بارداری برای انجام مراقبت‌ها به مراکز بهداشتی مراجعه کرده و مصرف اسید فولیک را از چند ماه قبل شروع کنند. همچنین باید وزن خود را به محدوده طبیعی رسانده، واکسیناسیون‌های لازم را انجام داده و بیماری‌های زمینه‌ای را تحت کنترل قرار دهند.

وی در ادامه افزود: پس از زایمان نیز، مادرانی که دچار دیابت بارداری بوده‌اند، باید چهار تا ۱۲ هفته پس از زایمان آزمایش OGTT را تکرار کرده و در صورت طبیعی بودن نتیجه، هر سال آزمایش قند خون ناشتا انجام دهند؛ چرا که تا ۲۰ سال پس از بارداری نیز احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ وجود دارد.

مسئول زایشگاه صحنه هشدار داد: در صورت‌ عدم کنترل مناسب دیابت بارداری، خطراتی مانند تولد زودرس، مرده‌زایی، ماکروزومی (جنین درشت)، مسمومیت بارداری، گیر افتادن شانه نوزاد در کانال زایمان و نیز افزایش خطر بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ در آینده برای مادر و کودک وجود دارد. 

اهمیت مراقبت‌های سه ماهه اول و سوم بارداری

عبدلی بیان داشت: در سه ماهه اول بارداری، غربالگری‌های ژنتیکی، آزمایشات تغذیه و ورزش روزانه در صورت نبود منع پزشکی توصیه می‌شود. در سه ماهه سوم، رشد جنین، وزن‌گیری و حجم مایع آمنیوتیک باید به‌طور مرتب با سونوگرافی پایش شود. 

وی افزود: از هفته ۳۶ به بعد، انجام تست NST (نوار قلب جنین)، سونوگرافی BPP (بررسی سلامت جنین) و چارت حرکات جنین توصیه می‌شود. در صورتی که مادر و جنین بدون عارضه باشند، ختم بارداری می‌تواند هفته۳۸ باشد، اما در صورت وجود عوارضی مانند فشار خون بالا، IUGR یا مشکلات چشمی در مادر، ختم بارداری پیش از هفته ۳۸ توصیه می‌شود. 

تجربه‌ای متفاوت از بارداری تا پس از زایمان

صدیقی، مادر مبتلا به دیابت بارداری در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: در جریان یکی از آزمایش‌های غربالگری دوران بارداری، مشخص شد که من به دیابت بارداری مبتلا هستم. طبیعی بود که نگرانی‌های زیادی به سراغم بیاید، مخصوصاً از بابت احتمال زایمان زودرس در آن دوره بی‌حالی شدیدی داشتم و بیشتر اوقات در حال استراحت بودم. با وجود همه تلاش‌ها، فرزندم سه هفته زودتر از موعد مقرر به دنیا آمد. 

وی عنوان کرد: بعد از زایمان، برای مدتی دیابت قطع شد، اما چند ماه بعد دوباره برگشت. به دلیل شیردهی و نیاز به انرژی برای مراقبت از نوزادم، مصرف آب‌میوه و شیر را زیاد کردم که به‌احتمال زیاد موجب بازگشت دیابت شد. علائم من بیشتر به‌صورت احساس ضعف و حتی حالت غش بود، به‌طوری‌که اگر کمی تأخیر در مصرف خوراکی داشتم، دچار افت شدید قند خون می‌شدم. نکته جالب اینجاست که در خانواده ما هیچ سابقه‌ای از دیابت وجود ندارد و به‌نظر می‌رسد دیابت بارداری در من ناشی از شرایط خاص بارداری بود نه عوامل ارثی. 

موفق به کنترل دیابت بارداری خود شدم

سوسن تاجی یکی دیگر از مادران باردار دیابتی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی مرصاد؛ بیان داشت: آزمایش قند خون دادم و نتایج کمی غیرعادی بود. بعد از تست دوم، دکتر تشخیص داد که دیابت بارداری دارم. اولش خیلی ترسیدم، چون نمی‌دانستم چیست و چه تأثیری روی بچه‌ام دارد. 

وی در ادامه افزود: با کمک پزشک و مشاوره تغذیه، رژیم غذایی خود را تغییر دادم. مصرف قند و کربوهیدرات را کم کردم و پیاده‌روی روزانه را شروع کردم و توانستم بدون دارو قندم رو کنترل کنم و زایمان طبیعی هم داشتم. 

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ دیابت بارداری، اگرچه نگرانی‌هایی به همراه دارد، اما با آگاهی، تشخیص به‌موقع و پیروی از توصیه‌های پزشکی، قابل کنترل و مدیریت است. مادران باید در طول بارداری ارتباط نزدیک با پزشک و تیم درمانی خود داشته باشند تا هم سلامت خودشان و هم فرزندشان تضمین شود. 

گزارش به قلم کبری پرویزی؛ فعال رسانه‌ای

انتهای خبر /