میثم رجبی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: پُست در ایران دارای سابقه طولانی است و در گذشته به وسیله چاپارخانه انجام گرفته است و تا دوره حاکمیت ناصرالدین شاه ادامه داشته است. در این دوره میرزا تقی‌خان امیرکبیر با تأسیس چاپارخانه‌های جدید آنها را در سراسر ایران افزایش داد. 

این نویسنده و پژوهشگر کرمانشاهی افزود: در سفری که ناصرالدین شاه در سال ۱۲۹۱ هجری به اروپا داشت با دیدن صنعت پست در اروپا بعد از بازگشت یک هیأت اتریشی را برای اداره پست ایران استخدام کرد که این هیأت از سال ۱۲۹۲ شروع به فعالیت کرد و پست در ایران با سرعت بیشتری روندش را ادامه داد و به مرور از پست با پای پیاده و چاپارخانه به سمت پست به وسیله ماشین پیش رفت.

وی گفت: اولین خط تلگراف در ایران از سال ۱۲۳۰ هجری در دوره ناصرالدین شاه به‌عنوان آزمایش بین قصر گلستان و باغ لاله‌زار کشیده شد و در مدت دو سال تهران به وسیله شبکه تلگراف به رشت، تبریز، اصفهان، همدان، شیراز و مشهد وصل شد اما سابقه تلفن در ایران کمتر از تلگراف است و به دوره ناصرالدین شاه و حدود سال ۱۳۰۲ می‌رسد.

رجبی ادامه داد: ناصرالدین شاه در یادداشت‌های خود، در شرح وقایع جمادی‌الاخر سال ۱۳۰۲ به تلفنی اشاره می کند که از دستاوردهای سفر فرنگ معین‌الملک سفیر ایران در عثمانی بوده و از آن برای برقراری تماس از شمس العماره تا باغ سپه‌سالار استفاده شده است اما از سال ۱۳۲۱ به‌صورت جدی خط تلفن در تهران راه‌اندازی شد و در سال‌های بعد به مرور به دیگر شهرهای ایران رسید. 

وی خاطرنشان کرد: در شاه‌آبادغرب (اسلام آبادغرب) در دهه ۴۰ تقریبا ۱۰ خانه تلفن داشتند که به‌صورت هندلی از آن استفاده می‌کردند در آن زمان در خیابان فرمانداری  که امروزه خیابان شهرداری نام دارد کنار شهربانی و روبه‌روی سینما شهریار دو اتاقی وجود داشت که روی سر در آن تابلویی با رنگ آبی نصب شده بود: «پست، تلگراف و تلفن» در این دو اتاقی دو نفر نیز مسئول وصل کردن تلفن بودند و هر کدام از خانه‌هایی که هندلی به تلفن خود می‌زدنند در این مرکز به آن‌ها جواب داده می‌شد و شخص شماره تلفن را به آن ها می‌گفت تا شماره را بگیرند و آن‌ها هم از صاحب‌خانه می‌خواستند تلفن را قطع کند تا زمانی که شماره را گرفتند به تلفن‌خانه وصل کنند. خودشان معمولاً بعد از چند دقیقه ای زنگ می‌زدند و می‌گفتند تلفن وصل است می‌توانید با شخص مورد نظرتان صحبت کنید. افرادی که تلفن نداشتند اما به این مرکز مراجعه می‌کردند و از باجه آن تلفن می‌زدند.

این نویسنده و پژوهشگر کرمانشاهی گفت: در دهه پنجاه این دو اتاقی تخریب شد و جای آن ساختمان جدیدی برای پست، تلفن و تلگراف ساخته شد که در آن چند منشی کار می‌کردند و دارای سالن انتظار و تعدادی باجه بود. و از همه مهم‌تر تلفن‌های هندلی کنار گذاشته شد و تلفن دیجیتال جایگزین آن شد. 

اشخاص که مراجعه می‌کردند شماره را به منشی‌ها می‌دادند و چند دقیقه می‌نشستند بعد که شماره را منشی‌ها می‌گرفتند آن را به یکی از باجه‌ها وصل می‌کردند و از شخص می‌خواستند به باجه شماره فلان برود صحبت کند.

وی افزود: با ورود تلفن دیجیتال در سال ۱۳۵۲ هر خانه‌ای که تقاضا می‌داد برای او خط تلفن وصل می‌کردند و خانواده‌هایی که تلفن نداشتند همچنان از مخابرات استفاده می‌کردند برای هر تلفنی که انجام می‌گرفت بر مبنای دقیقه هزینه تماس دریافت می‌کردند اما تلگراف بر مبنای کلمه هزینه می‌گرفتند و تلگراف‌ها معمولا کوتاه بود. مثلاً: «سلام فلانی هستم و در اصفهان ساکن شدم، نگران من نباشید» و کسانی که آنجا کار می‌کردند به مراجعه‌کنندگان می‌گفتند به‌صورت مختصر حرف‌هایتان را تلگراف کنید. زمانی که به شخصی در شهر دیگر تلگراف می‌دادند تلگراف به مرکز مخابرات آن شهر می‌رفت و از طریق آدرس پستی که در تلگراف می‌آمد تلگراف را به آدرس آن خانه تحویل می‌دادند. 

رجبی بیان کرد: اما شرایط پست به این‌صورت بود که مردم نامه‌ای می‌نوشتند به مغازه‌ها مراجعه می‌کردند و طبق آن شهری که نامه ارسال می‌شد تمبر برای آن خریداری می‌کردند و نامه را داخل صندق می‌انداختند، صندوق‌هایی در سطح شهر نصب شده بود و پست‌چی‌ها هر روز آن را باز می کردند و نامه‌ها را می‌بردند. در آن زمان پست شهری بیشتر رواج داشت.

رجبی خاطرنشان کرد: مغازه‌ها تمبر را از اداره پست، تلگراف و تلفن می‌گرفتند و از قیمت تمبرها و استفاده آن‌ها برای هر مقصدی آگاه بودند. از نکات جالب توجه نوشته و تصویر تمبرها بود که دارای تبلیغات، مناسبت‌های مختلف بود و نوعی تمبر سفارشی نیز وجود داشت که در اختیار اداره پست بود و قیمت آن بیشتر بود و زودتر به مقصد می‌رسید.

وی ادامه داد: دو نوع صندوق پستی داخل شهر قرار داشت: صندوق پست و صندوق پست شهری(داخل شهر)؛ مردم از محلات شهر برای روزها و مناسبت‌های مختلف نامه تبریک برای هم می‌فرستادند و زمانی که پست‌چی به در خانه‌ای می‌رفت مردم از این اتفاق بسیار خوشحال می‌شدند و حضور او را یک ارزش و احترام برای خود می‌دانستند و گاهی مردم به خاطر خبر خوش به پست‌چی انعام می‌دادند اما در بیشتر مواقع پست‌چی‌ها قبول نمی‌کردند.

رجبی خاطرنشان کرد: پست‌چی‌ها دارای دوچرخه و موتور گازی بودند و خورجین متعلق به اداره پست داشتند و دارای لباس رسمی و کلاه آبی بودند، آن‌ها نامه‌ها را طبق پلاک خانه‌ها تحویل می‌دادند چرا که در دهه ۴۰ و ۵۰ کدپستی وجود نداشت و به مرور بعدها خانه‌ها صاحب کدپستی شدند.

انتهای خبر/