- گروه : اقتصادی
- شماره : 107224
فقدان صنایع تبدیلی، باغداری را درو می‌کند؛
باغداری کرمانشاه در انتظار انقلاب صنعتی
کرمانشاه با تنوع اقلیمی و ۴۵ هزار هکتار باغ، می‌تواند قطب صادرات محصولات باغی کشور شود؛ اما نبود صنایع تبدیلی و زیرساخت‌های مدرن، مانع بهره‌برداری کامل از این فرصت اقتصادی شده است.
به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ کرمانشاه، استانی که طبیعتش از دامنه‌های سرد تا مناطق نیمه‌گرمسیری امتداد دارد، بیش از آنکه صرفاً یک منطقه جغرافیایی باشد، یک فرصت استراتژیک برای توسعه باغداری کشور است؛ این تنوع اقلیمی، زمینه تولید محصولاتی با ارزش اقتصادی و قابلیت صادراتی بالا را فراهم کرده و می‌تواند مسیر رشد پایدار اقتصاد کشاورزی را هموار کند.
در شرایطی که تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آب، کشاورزی را با چالش‌های جدی مواجه کرده، کرمانشاه با اتخاذ شیوه‌های نوین آبیاری، کشت محصولات مقاوم به خشکی و مدیریت علمی باغ‌ها، قادر است نه‌تنها این بحران‌ها را پشت سر بگذارد، بلکه از آن‌ها به‌عنوان محرکی برای نوآوری و توسعه بهره ببرد.
اما باغداری بدون نگاه جامع به زنجیره ارزش، از تولید تا فرآوری و بازاریابی، نمی‌تواند به توسعه پایدار بینجامد؛ صنایع تبدیلی، سردخانه‌ها، بسته‌بندی استاندارد و شبکه‌های بازاریابی هوشمند، مکمل‌های ضروری هستند که می‌توانند درآمد و اشتغال روستایی را به‌طور چشم‌گیر افزایش دهند و استان را در بازارهای داخلی و خارجی مطرح کنند.
به این ترتیب، کرمانشاه نه‌تنها ظرفیت تأمین نیازهای داخلی کشور را دارد، بلکه می‌تواند به قطبی مهم برای صادرات محصولات باغی و نوآوری در کشاورزی تبدیل شود؛ مسیری که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، آموزش و توانمندسازی کشاورزان و سرمایه‌گذاران است تا فرصت‌های بالقوه استان به ثروت ملموس تبدیل شوند.
برنامه‌های اجرایی و نگاه مدیریتی به توسعه باغات
رحمان فیض قربانی در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: امسال توسعه یک‌هزار و ۶۰۰ هکتاری باغات در برنامه استان کرمانشاه قرار دارد که از این میزان، یک‌هزار هکتار به توسعه باغات آبی و ۶۰۰ هکتار دیگر به توسعه باغات دیم اختصاص یافته است.
وی با اشاره به وسعت کنونی باغات استان کرمانشاه، گفت: کرمانشاه هم‌اکنون دارای ۴۵ هزار هکتار باغ است و سالانه حدود ۳۴۰ هزار تن محصولات باغی در این استان تولید می‌شود که نقش مهمی در تأمین بازار داخلی و صادرات دارد.
سرمایه‌گذاری در باغات زمینه‌ساز ارزآوری
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه سرمایه‌گذاری در توسعه باغات را زمینه‌ساز ایجاد ارزش‌افزوده و ارزآوری برای استان دانست و افزود: صادرات محصولات باغی می‌تواند به‌طور قابل توجهی به اقتصاد کرمانشاه کمک کند و فرصت‌های شغلی متعددی ایجاد کند.
فیض قربانی همچنین تصریح کرد: سرمایه‌گذارانی که تمایل به فعالیت در حوزه توسعه باغات دارند، از تسهیل صدور مجوزها و معرفی به بانک‌ها برای دریافت تسهیلات ارزان‌قیمت بهره‌مند خواهند شد تا روند سرمایه‌گذاری و توسعه باغات تسهیل شود.
وی در ادامه گفت: برنامه‌های توسعه باغات استان بر پایه اصول کشاورزی سازگار با کم‌آبی تدوین شده است؛ محصولاتی مانند زیتون، انجیر و انار به‌دلیل شاخص تبخیر و تعرق پایین، بهترین سازگاری را با اقلیم نیمه‌خشک منطقه دارند.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه عنوان کرد: در حوزه ارقام گرمسیری، تمرکز ویژه‌ای بر گسترش نخلستان‌ها و به‌ویژه رقم «خرمای مجهول» وجود دارد که به‌دلیل ارزش‌افزوده بالا و قابلیت صادراتی گسترده، طی سه تا چهار سال آینده جایگاه اقتصادی مهمی پیدا خواهد کرد.
فیض قربانی استفاده از سیستم‌های باغداری متراکم و فوق متراکم را یکی از محورهای اصلی ارتقای بهره‌وری عنوان کرد و گفت: تحقیقات نشان می‌دهد این شیوه‌ها بهره‌برداری از نور، مدیریت تغذیه و کنترل آفات را تا ۳۰ درصد بهبود داده و امکان افزایش چشم‌گیر تولید در واحد سطح را فراهم می‌کنند.
وی ادامه داد: توسعه روش‌های نوین آبیاری مانند سیستم‌های قطره‌ای و تیپ، مصرف آب را تا ۴۰ درصد کاهش داده و کیفیت محصولات باغی را به‌طور محسوسی افزایش می‌دهد.
ارزش اقتصادی و نقش صنایع تبدیلی
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با اشاره به مزایای اقتصادی طرح‌ها، تصریح کرد: محصولات باغی به‌دلیل ارزش بازار بالا، بازدهی بسیار بیشتری نسبت به بسیاری از محصولات زراعی دارند و درآمد هر هکتار باغ می‌تواند تا پنج برابر بیش از کشت‌های رایج باشد.
فیض قربانی توسعه صنایع تبدیلی را مکمل اصلی رونق باغداری دانست و گفت: فرآیندهایی مانند خشک‌کردن صنعتی، تولید کنسانتره، فرآوری دانه و پوست میوه و بسته‌بندی پیشرفته، علاوه بر کاهش خام‌فروشی، امکان حضور محصولات استان در بازارهای استاندارد و صادرات‌محور را فراهم می‌کنند.
کاهش ضایعات و رونق صنایع پائین‌دست
وی کاهش ضایعات باغی را از دستاوردهای ایجاد صنایع تکمیلی دانست و بیان کرد: سالانه ۲۰ تا ۳۰ درصد محصولات باغی کشور به‌دلیل نبود صنایع تبدیلی از بین می‌رود، اما ایجاد این ظرفیت‌ها در استان می‌تواند این میزان را به شکل چشم‌گیر کاهش دهد.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه افزود: رونق صنایع پائین‌دست مانند جعبه‌سازی، سردخانه‌داری، حمل و نقل یخچال‌دار و تولید کارتن‌های مقاوم، شبکه گسترده‌ای از مشاغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده و به تقویت زنجیره ارزش و شاخص‌های اقتصادی استان کمک می‌کند.
فیض قربانی به مزایای زیست‌محیطی این طرح‌ها نیز اشاره کرد و گفت: توسعه باغات با افزایش پوشش گیاهی، کاهش فرسایش خاک، بهبود نفوذپذیری و جذب کربن درختان، اثرات تغییرات اقلیمی را در سطح منطقه تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.
باغداری بدون صنایع تبدیلی زیان‌آور است
فردین نظری در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با تأکید بر ضرورت بازنگری در الگوی توسعه باغات استان کرمانشاه، اظهار داشت: باغداری در شرایط فعلی کرمانشاه، با وجود دوره‌های خشک‌سالی و کاهش محسوس سفره‌های آب زیرزمینی، نیازمند ارزیابی دقیق اقتصادی است؛ واقعیت این است که صرفاً افزایش سطح زیرکشت نمی‌تواند به رشد اقتصادی منجر شود مگر آنکه کل زنجیره تولید به‌صورت یکپارچه و کارشناسی‌شده مدیریت شود.
وی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر بسیاری از محصولات بدون ارزیابی دقیق اقلیم و بازار کاشته شده‌اند، تصریح کرد: مشکلات امروز کشاورزان نتیجه توسعه‌های غیرکارشناسی است؛ خرد شدن اراضی، تداوم روش‌های سنتی آبیاری و نبود آمایش سرزمین موجب کاهش بهره‌وری و اتلاف منابع شده است؛ ابتدا باید مشخص کنیم کدام محصول در هر منطقه بیشترین بازدهی را دارد.
وی با بیان اینکه نمونه‌های متعدد از تولید بی‌برنامه در کشور وجود دارد، افزود: تجربه سیب در آذربایجان غربی و انباشت محصول، یا کاشت مرکبات در فارس و برنج در خوزستان نشان می‌دهد توسعه بدون توجه به ظرفیت‌های اقلیمی و صنایع تبدیلی، نتیجه‌ای جز زیان ندارد.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به توصیه‌های سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، اذعان کرد: استان کرمانشاه به‌ویژه در دامنه‌های شیب‌دار ظرفیت مناسبی برای توسعه باغات دیم‌محور مانند انجیر و انگور دارد؛ محصولاتی که آب کمتری مصرف می‌کنند و از نظر اقتصادی نیز قابل اتکا هستند.
نظری بخش مهمی از چالش‌های استان را ناشی از ضعف صنایع تبدیلی دانست و گفت: تا زمانی که توسعه باغات با ایجاد صنایع فرآوری، مهارت نیروی انسانی، زیرساخت انرژی و شناخت بازار همراه نباشد، نتیجه مطلوبی حاصل نمی‌شود؛ مدیریت ناهماهنگ منابع آب نیز مشکل جدی دیگری است.
وی با اشاره به ظرفیت‌های مرزی کرمانشاه، تأکید کرد: بازار عراق فرصت مهمی است اما تمرکز بیش از حد بر آن باعث غفلت از سایر بازارهای داخلی و خارجی شده است؛ بسیاری از محصولات استان قابلیت ورود به زنجیره ارزش ملی و منطقه‌ای را دارند.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به تجربه موفق برخی محصولات، از جمله زیتون و کاکتوس، گفت: استان هنوز صنایع تبدیلی کافی برای جلوگیری از خام‌فروشی محصولاتی مانند: گوجه‌فرنگی، ذرت، شیرین‌بیان، انجیر، سیب و گردو ظرفیت فرآوری گسترده‌ای دارند؛ از تولید رب و مربا تا میوه خشک، شیره انگور و لواشک را ندارد.
نظری تغییر سبک زندگی و افزایش تقاضا برای غذاهای سالم را فرصتی مهم دانست و افزود: میوه خشک امروز یکی از بازارهای رو به رشد است و کرمانشاه می‌تواند به قطب تولید آن تبدیل شود.
وی درباره زیرساخت‌های مورد نیاز دولت برای حمایت از صنایع تبدیلی، تصریح کرد: نخستین گام، سنجش ظرفیت بازرگانی خارجی و شناسایی فناوری‌های نوین است؛ شرکت‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات می‌توانند هزینه‌ها را کاهش و بهره‌وری را افزایش دهند.
این کارشناس مسائل اقتصادی ضرورت کشت یکپارچه و مکانیزه را نیز مورد توجه قرار داد و گفت: تا زمانی که اراضی خرد و غیرمکانیزه هستند، توسعه صنایع تبدیلی پایدار امکان‌پذیر نیست؛ یکپارچه‌سازی باعث افزایش ثروت روستایی، کاهش فقر و فراهم شدن زمینه ورود کشاورزان به زنجیره تولید می‌شود.
ظرفیت انرژی خورشیدی و جذب سرمایه‌گذاری صنعتی
نظری با انتقاد از عقب‌ماندگی استان در حوزه انرژی، افزود: کرمانشاه سالانه دست کم ۱۰۰ روز آفتابی دارد، اما سرمایه‌گذاری جدی در تولید انرژی خورشیدی نشده است؛ این انرژی می‌تواند برق موردنیاز صنایع تبدیلی را تأمین و انگیزه جذب سرمایه‌گذار را تقویت کند.
وی استقرار صنایع در نزدیک‌ترین فاصله به مزارع را یکی از اصول کشورهای توسعه‌یافته دانست و گفت: با کاهش هزینه حمل و نقل و افزایش بهره‌وری، صنایع در کنار مزارع بیشترین بازده را دارند؛ خوشبختانه توسعه شبکه حمل و نقل استان رو به بهبود است.
توانمندسازی نیروی کار و نقش استارت‌آپ‌ها در توسعه
این کارشناس مسائل اقتصادی آموزش نیروی انسانی را یکی از پایه‌های اصلی توسعه دانست و تصریح کرد: توانمندسازی نیروی کار و استفاده از استارت‌آپ‌ها می‌تواند مسیر توسعه را هموار کند؛ از سال ۱۳۹۶ تاکنون به ظرفیت‌های نوآورانه توجه کافی نشده است.
نظری ظرفیت کم‌نظیر کرمانشاه در کشت گیاهان دارویی را نیز یادآور شد و گفت: گیاهانی مانند زعفران، گل‌گاوزبان، به‌لیمو و نعناع فلفلی قابلیت فرآوری در صنایع غذایی، دارویی و نوشیدنی را دارند و بازار صادراتی مطلوبی برای آن‌ها وجود دارد.
ضعف زنجیره کامل دام و طیور و نیاز به توسعه داخلی
وی به ضعف‌های موجود در حوزه دام و طیور نیز پرداخت و افزود: نبود زنجیره کامل تولید مرغ و صنایع مرتبط باعث وابستگی به استان‌های دیگر شده است؛ ایجاد زنجیره کامل از تولید جوجه تا بسته‌بندی و صادرات، اشتغال و ارزش‌افزوده قابل توجهی ایجاد می‌کند.
این کارشناس مسائل اقتصادی تأکید کرد: اگر اقداماتی مانند توسعه انرژی خورشیدی، استقرار صنایع تبدیلی کنار مراکز تولید، آموزش نیروی کار، حمایت از استارت‌آپ‌ها، ایجاد سردخانه‌های استاندارد، توسعه کشت گیاهان دارویی و تکمیل زنجیره فرآوری محصولات انجام شود، کرمانشاه متحول می‌شود.
نظری در پایان گفت: کرمانشاه نه‌تنها توان تأمین نیاز بازار داخلی را دارد، بلکه می‌تواند با بهره‌گیری از مرز خسروی و مسیرهای ترانزیتی، به قطب صادرات محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی تبدیل شود؛ تحقق این هدف نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریتی منسجم است.
مرزهای کرمانشاه و فرصت‌های صادرات محصولات باغی
منصور صفری در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با اشاره به ظرفیت‌های کم‌نظیر استان کرمانشاه در بخش باغداری، اظهار داشت: تنوع اقلیمی گسترده استان، امکان تولید طیف وسیعی از محصولات باغی را فراهم کرده است؛ این ویژگی یک مزیت راهبردی برای پایداری تولید و تقویت اقتصاد کشاورزی به‌شمار می‌آید.
وی افزود: در کرمانشاه محصولات گرمسیری مانند خرما و مرکبات، محصولات نیمه‌گرمسیری همچون انار، انجیر و زیتون و همچنین محصولات سردسیری مانند سیب و گلابی قابلیت کشت دارند؛ این گستره اقلیمی بی‌نظیر، استان را به یکی از مستعدترین مناطق کشور برای توسعه باغات تبدیل کرده است.
گستره محصولات گرمسیری تا سردسیری
این کارشناس کشاورزی با اشاره به نقش توسعه باغات در اشتغالزایی، تصریح کرد: افزایش سطح باغات خود یک فرصت اشتغال است، اما زمانی به اشتغال پایدار تبدیل می‌شود که زنجیره کامل باغداری یعنی تولید، فرآوری، بسته‌بندی و بازاریابی به‌طور همزمان شکل بگیرد؛ توسعه این زنجیره منجر به خلق ارزش‌افزوده واقعی خواهد شد.
صفری ادامه داد: کرمانشاه با دارا بودن مرز طولانی با عراق، ظرفیت کم‌نظیری برای صادرات محصولات باغی دارد؛ ایجاد واحدهای بسته‌بندی استاندارد، سردخانه‌های کافی و شبکه بازاریابی بین‌المللی، می‌تواند حضور استان را در بازارهای منطقه‌ای به‌طور چشم‌گیری تقویت کند.
وی درباره مدیریت بحران آب، عنوان کرد: با توجه به کاهش جدی منابع آبی، حذف آبیاری ثقلی از باغات استان ضروری است؛ استفاده از سیستم‌های آبیاری کم‌فشار و تحت‌فشار، بازده آبیاری را چند برابر کرده و از هدررفت منابع جلوگیری می‌کند.
این کارشناس کشاورزی افزود: کشت محصولات مقاوم به خشکی از جمله بادام، انجیر، انگور و زعفران راهکاری علمی برای سازگاری با تغییرات اقلیمی است؛ برخی از این محصولات با یک تا دو نوبت آبیاری در سال هم محصول‌دهی مطلوب دارند و می‌توانند جایگزین مناسبی برای کشت‌های پرآب‌بر باشند.
صفری در خصوص لزوم انتخاب اصولی محل احداث باغات، تأکید کرد: توسعه باغات تصمیمی بلندمدت است و هر منطقه باید از نظر اقلیمی، خاک، شیب، دسترسی به آب و سازگاری نهال حداقل در بازه ۱۵ تا ۲۰ساله ارزیابی شود؛ انتخاب محصول نامناسب نیز می‌تواند خسارات سنگینی به کشاورزان وارد کند.
لزوم ارزیابی بلندمدت مکان‌یابی باغات
وی با اشاره به اقدامات دولت برای حمایت از توسعه باغات استان، گفت: طرح‌هایی مانند چاله‌کنی در اراضی شیب‌دار، کنترل فرسایش خاک، تأمین نهال یارانه‌ای و اجرای پروژه‌های حفاظت آب و خاک از جمله اقداماتی است که در مناطق مستعد به‌طور رایگان انجام می‌شود و نتایج مثبتی به همراه داشته است.
این کارشناس کشاورزی درباره چالش‌های حوزه صادرات نیز تصریح کرد: کمبود سردخانه یکی از مهم‌ترین مشکلات استان است؛ محصولاتی مانند سیب و گلابی باید در زمان وفور ذخیره شوند تا در دوره کمبود به بازار عرضه و قیمت‌ها کنترل شود، ضمن اینکه ظرفیت صادرات به عراق نیز فعال‌تر می‌شود.
صفری خاطرنشان کرد: اگر توسعه باغات با برنامه‌ریزی صحیح، آموزش کشاورزان و حضور سرمایه‌گذاران همراه شود، کرمانشاه می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی تولید محصولات باغی کشور تبدیل شود؛ درآمد باغداری به‌مراتب بیش از زراعت است و می‌تواند موتور محرک اقتصاد روستایی باشد.
وی در پایان گفت: توسعه باغات تنها در مناطقی باید انجام شود که از نظر اقلیمی و فنی قابلیت دارند؛ در برخی مناطق استان که هزاران هکتار باغ وجود دارد، باغداری به‌صورت یک فرهنگ و مهارت نهادینه شده است؛ توسعه باغات مدرن در چنین مناطقی می‌تواند اشتغال پایدار و درآمد قابل توجهی برای خانوارها ایجاد کند.
به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ کرمانشاه با تنوع اقلیمی گسترده و ظرفیت‌های بالقوه باغداری، فرصتی کم‌نظیر برای توسعه اقتصادی فراهم می‌کند؛ تجربه‌ها نشان می‌دهد موفقیت تنها با کشت صرف حاصل نمی‌شود و ایجاد زنجیره ارزش کامل شامل تولید، فرآوری و بازاریابی ضرورت دارد.
صنایع تبدیلی، مدیریت منابع آب و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، ستون‌های اصلی رشد پایدار در استان هستند؛ بدون برنامه‌ریزی استراتژیک و هماهنگی میان کشاورزان، سرمایه‌گذاران و نهادهای دولتی، توسعه باغداری نمی‌تواند اثرگذاری اقتصادی و اشتغال پایدار را به حداکثر برساند.
تحقق ظرفیت‌های کرمانشاه نیازمند آموزش مستمر، توانمندسازی نیروی کار و استفاده از فناوری‌های نوآورانه است؛ سرمایه‌گذاری هدفمند و سیاست‌گذاری هوشمند، مسیر تبدیل ظرفیت‌های طبیعی و انسانی استان به دارایی‌های اقتصادی ملموس و صادراتی را هموار می‌کند.
با توجه به این عوامل، کرمانشاه می‌تواند به یک قطب تولید و صادرات محصولات باغی تبدیل شود؛ همزمان، بهره‌گیری از بازارهای داخلی و منطقه‌ای، کاهش خام‌فروشی و ارتقای صنایع پائین‌دست، درآمد و اشتغال پایدار را تضمین خواهد کرد.
انتهای خبر/
لینک کوتاه خبر
نظر / پاسخ از
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نفری باشید که نظر می‌گذارید!
