فرهنگ گفتگو، گمشده جامعه درگیر خشونت

محسن پناهی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با اشاره به وضعیت کنونی جامعه، نسبت به رشد نگران‌کننده آسیب‌های اجتماعی، به‌ویژه خشونت و درگیری، هشدار داد و با اشاره به موقعیت گذار جامعه ایران اظهار داشت: گذر از مراحل توسعه‌یافتگی و رویارویی با مدرنیته یکی از عوامل مهم در شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی در جوامعی چون ایران است.

رئیس اداره آموزش همگانی انتظامی استان کرمانشاه افزود: این روند موجب بروز شکاف‌های اجتماعی عمیق و ورود فناوری به همه ابعاد زندگی افراد شده و متأسفانه به افزایش خشونت در سطوح مختلف جامعه منجر شده است.

وی با تأکید بر فرهنگ مدارا و همزیستی در تاریخ ایران و به‌ویژه در فرهنگ استان کرمانشاه، ادامه داد: از دیرباز فرهنگ ایرانی با روحیه پهلوانی، مدارا و تاب‌آوری شناخته شده است اما امروز با رشد خشونت‌های اجتماعی، این ارزش‌ها با چالش مواجه شده‌اند؛ نزاع و درگیری، که خود یکی از مصادیق مهم خشونت است، به جرائم دیگری نظیر قتل، تیراندازی، طلاق و سایر آسیب‌های اجتماعی دامن می‌زند.

رئیس اداره آموزش همگانی انتظامی کرمانشاه با دسته‌بندی عوامل مؤثر در بروز خشونت، سه عامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را برشمرد و از جمله دلایل فرهنگی، ضعف در پذیرش فرهنگ شهروندی، گسترش حاشیه‌نشینی و عدم مهارت گفتگو برای حل اختلافات را مهم‌ترین موارد دانست و گفت: در بسیاری از موارد، مردم برای حل مشکلات خود به‌جای گفتگو، به درگیری و خشونت روی می‌آورند، که این امر به وقوع سایر جرائم دامن می‌زند.

پناهی ضمن اشاره به کمبود فضاهای تفریحی و فرهنگی برای جوانان و نوجوانان کرمانشاهی، این موضوع را زمینه‌ساز پرخاشگری و بروز رفتارهای خشونت‌آمیز دانست و گفت: باید هیجانات نوجوانان در مسیرهای فرهنگی و سالم هدایت شود، چرا که عدم تخلیه درست این انرژی‌ها به صورت پرخاشگری بروز می‌کند.

وی ادامه داد: مشکلاتی نظیر بی‌آبی، توهم فقر، شکاف طبقاتی و نبود رفاه اجتماعی نیز زمینه‌ساز نزاع و درگیری در سطح جامعه شده‌اند اما به باور ما، ریشه‌ای‌ترین راه‌حل این بحران‌ها در آموزش و ارتقای فرهنگ عمومی نهفته است.

پناهی، خانواده، آموزش و پرورش و رسانه‌ها را سه عامل کلیدی در کاهش آسیب‌های اجتماعی معرفی کرد و با تأکید بر اهمیت آموزش مهارت‌های اخلاقی و عاطفی گفت: آموزش‌های مرتبط با هوش هیجانی، هوش اخلاقی و مهارت‌های اجتماعی باید از سنین کودکی آغاز شود تا فرد بتواند مرز میان عمل اخلاقی و غیراخلاقی را درک کند؛ آموزش مهارت گفتگو و تعامل باعث می‌شود پاسخ زشتی را با زشتی ندهیم، و این امر به خودی خود زنجیره خشونت را قطع می‌کند.

وی با تأکید بر نقش فرهنگ و هنر در رشد اخلاق اجتماعی، افزود: ما باید جامعه را به سمت پیوند دوباره با عناصر فرهنگی و هنری سوق دهیم؛ برگزاری جشن‌ها، قصه‌خوانی، مطالعه کتاب و تقویت سنت‌های فرهنگی کمک می‌کند تا مردم به جای خشونت، راهی برای درک متقابل و زندگی مسالمت‌آمیز پیدا کنند.

پناهی همچنین به نقش ویژه نیروی انتظامی در این زمینه اشاره کرد و گفت: نیروی انتظامی کرمانشاه در کنار اقدامات مقابله‌ای با مجرمان، تمرکز جدی بر اقدامات ایجابی و آموزشی دارد، ما با راه‌اندازی مدرسه آموزش‌های پلیس، برگزاری کلاس‌های حضوری در مهدکودک‌ها، مدارس، مساجد و دانشگاه‌ها، و استفاده از بیلبوردها و تیزرهای آموزشی در فضای مجازی به دنبال ارتقاء آگاهی مردم هستیم.

وی ادامه داد: بخشی از برنامه‌های مدرسه آموزش‌های پلیس که با همکاری شهرداری و آموزش و پرورش راه‌اندازی شد، آگاهی‌بخشی در زمینه مواد مخدر، جرائم سایبری و آسیب‌های فضای مجازی است که این برنامه‌ها در راستای ارتقای احساس امنیت و کاهش خشونت طراحی شده‌اند.

پناهی همچنین درباره ایجاد کلینیک کنترل خشم که از سوی سازمان بهزیستی مطرح شده گفت:  ما در جلساتی که با سازمان بهزیستی و آموزش و پرورش داریم، به دنبال هم‌افزایی هستیم تا بتوانیم با همکاری همه نهادها، کاهش آسیب‌های اجتماعی را رقم بزنیم.

وی در پایان با اشاره به لزوم بازنگری در شیوه‌های آموزشی مدارس اظهار داشت: روش‌های آموزش سنتی دیگر پاسخگوی نیازهای امروز نیستند و مفاهیمی مانند هوش اخلاقی و اجتماعی باید وارد متون درسی شود تا دانش‌آموزان بتوانند از همان سنین ابتدایی مهارت‌های زیستی در جامعه را بیاموزند.

پناهی در پایان تأکید کرد: زمانه سختی، ما را به دو چیز نیازمند می‌کند؛ اول، دستی که مانع خشونت شود و دوم، دستی که در تاریکی امید را جستجو کند؛ فرهنگ، آموزش و همکاری جمعی، ابزارهای ما برای ساختن جامعه‌ای سالم‌تر و امن‌تر هستند.

کنترل خشم، راهکار کاهش آسیب‌های اجتماعی

بهزاد شهبازی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با اشاره به ضرورت‌های پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، بر اهمیت کنترل هیجانات و تکانه‌های رفتاری تأکید کرد و خشم را یکی از ریشه‌های اصلی بروز بسیاری از آسیب‌های فردی و اجتماعی دانست و اظهار داشت: کنترل خشم و هیجانات منفی یکی از مهم‌ترین نیازهای امروز جامعه است.

مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه افزود: اگر خشم را در هر شکل و نوعی بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که در پس بسیاری از آسیب‌های اجتماعی، از جمله خودکشی، اعتیاد، خشونت‌های خانگی، دانشجویی و حتی خشونت علیه اقشار خاص مانند سالمندان، کودکان و افراد دارای معلولیت، نوعی خشم فروخورده یا خشمی معطوف به دیگران وجود دارد که مسیر بروز مناسب پیدا نکرده است.

وی افزود: وقتی افراد نتوانند خشم خود را مدیریت کنند یا مسیری سالم برای ابراز آن نیابند، این خشم می‌تواند به شکل خودآزاری (سویی‌ساید) یا دگرآزاری (هم‌ساید) ظاهر شود و تبعات جبران‌ناپذیری برای فرد و جامعه در پی داشته باشد که در این زمینه استان و شهر کرمانشاه از نظر سطح بروز این آسیب‌ها، نیازمند ورود جدی‌تر دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط است.

شهبازی تأکید کرد: سازمان بهزیستی استان در پی ایجاد یک ساختار تخصصی برای پیشگیری و مداخله در حوزه آسیب‌های اجتماعی ناشی از خشم و پرخاشگری است؛ این طرح، ترکیبی از خدمات روان‌پزشکی، روان‌شناختی، مددکاری اجتماعی و مراقبت روانی است و بر سه سطح پیشگیری یعنی اولیه، ثانویه و ثالث تمرکز دارد.

وی درباره عملکرد طرح راه‌اندازی کلینیک کنترل خشم توضیح داد: ما قصد داریم با ایجاد کلینیک‌های تخصصی، مشابه با چرخه ارجاع در پرونده‌های طلاق، خدمات مشاوره‌ای و درمانی را برای قربانیان و عاملان خشونت فراهم کنیم، این مراکز در واقع پایگاه‌هایی خواهند بود برای شناسایی، ارجاع و توانمندسازی افرادی که یا خود خشونت‌ دیده‌اند یا به نوعی خشونت را اعمال کرده‌اند.

به گفته مدیرکل بهزیستی استان، آموزش مهارت‌های کنترل خشم و مدیریت هیجانات منفی، در کنار مشاوره و درمان‌های تخصصی، می‌تواند نقش بسزایی در افزایش ظرفیت‌های روانی، مقابله با ناکامی‌ها و کاهش رفتارهای پرخطر ایفا کند.

وی افزود: هرچقدر مردم آموزش ببینند، آگاه شوند و به مسیرهای درست هدایت شوند، پیشگیری از بروز آسیب‌های روانی و اجتماعی بهتر محقق خواهد شد.

شهبازی همچنین به اهمیت آموزش در محیط‌های مختلف اجتماعی اشاره کرد و گفت: برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی ما برای گروه‌های مختلف از جمله دانش‌آموزان، کودکان مهدکودکی، دانشجویان، کارگران و کارکنان ادارات طراحی شده‌اند تا با گسترش فرهنگ گفتگو، خودکنترلی و تاب‌آوری اجتماعی، از بروز خشونت پیشگیری شود.

وی با تأکید بر نقش بین بخشی طرح، گفت: برای اجرای موفق این طرح، نیاز به همکاری نهادهایی همچون پلیس، شهرداری، آموزش‌وپرورش، دانشگاه‌های علوم پزشکی، سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOها) و سایر دستگاه‌های اجرایی داریم که این شبکه همکاری باعث می‌شود چرخه ارجاعی مؤثر برای شناسایی، پیگیری و درمان خشونت شکل بگیرد، به نحوی که دسترسی به خدمات برای عموم مردم تسهیل شود.

شهبازی در پاسخ به وضعیت بودجه‌ای این طرح گفت: طرح به‌طور رسمی به شورای اجتماعی کشور ارائه شده است، طی جلسه‌ای که در روزهای اخیر در استانداری برگزار شد، این موضوع پیگیری شد که در صورت تصویب نهایی در شورای اجتماعی کشور و تخصیص اعتبار، فاز اجرایی آغاز خواهد شد.

وی تصریح کرد: هدف ما این است که با تشکیل این شبکه تخصصی، هم از ظرفیت‌های موجود در مراکز مشاوره‌ای بهره ببریم و هم به توسعه مراکز و خدمات در سراسر استان اقدام کنیم، سازمان بهزیستی به‌عنوان مجری اصلی این طرح عمل خواهد کرد و امیدواریم با مشارکت دیگر دستگاه‌ها، شاهد کاهش معنادار خشونت و آسیب‌های مرتبط در سطح استان باشیم.

شهبازی در پایان سخنان خود گفت: اگر بتوانیم ریشه خشم را در جامعه شناسایی و مدیریت کنیم، مطمئناً در کاهش بسیاری از آسیب‌های اجتماعی، از جمله خودکشی، اعتیاد و خشونت‌های خانوادگی موفق خواهیم بود؛ این طرح نقطه شروعی برای بازگرداندن سلامت روانی به خانواده‌ها و ارتقای سطح تاب‌آوری اجتماعی در استان کرمانشاه خواهد بود.

مراجعه بیش از ۱۴ هزار کرمانشاهی به پزشکی قانونی

بهتاش خانی‌آباد در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت در سال گذشته ۱۴ هزار و ۳۲۲ نفر شامل ۹ هزار و ۸۷۵ مرد و ۴ هزار و ۴۴۷ زن به دلیل آسیب‌های ناشی از نزاع، به مراکز پزشکی قانونی این استان مراجعه کرده‌اند؛ این در حالی است که در مدت مشابه سال ۱۴۰۲، شمار مراجعان نزاع ۱۴ هزار و ۸۸۵ نفر شامل ۱۰ هزار و ۳۲۷ مرد و ۴ هزار و ۵۵۸ زن بوده است.

مدیرکل پزشکی قانونی استان کرمانشاه با اعلام این آمار، از کاهش حدود ۵۶۳ نفری مراجعان نسبت به سال قبل خبر داد و گفت: این کاهش می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله افزایش آگاهی عمومی، اقدامات پیشگیرانه و دخالت مؤثر نهادهای انتظامی و قضائی باشد، هرچند همچنان آمار نزاع نگران‌کننده است و نیازمند توجه جدی‌تری از سوی جامعه و مسئولان است.

وی با اشاره به اهمیت نقش پزشکی قانونی در بررسی صدمات نزاع‌ها افزود: یکی از وظایف اصلی پزشکی قانونی، رسیدگی به شکایات ناشی از درگیری و ارزیابی علمی آسیب‌های وارده به مصدومان است که این امر صرفاً با ارجاع مقام قضائی امکان‌پذیر است.

خانی‌آباد با تأکید بر اینکه ظاهر خون‌آلود مصدومان تأثیری در صدور نظریه کارشناسی ندارد، گفت: برخی از مراجعه‌کنندگان گمان می‌کنند شدت خون‌ریزی یا ظاهر زخمی آن‌ها می‌تواند در رأی کارشناسی اثرگذار باشد، در حالی که مبنای ارزیابی کارشناسان ما نوع جراحت، عمق، محل و خصوصیات بالینی آن است و ظاهر آسیب آن تأثیری بر نظر نهایی ندارد.

وی ادامه داد: از این رو، توصیه می‌کنیم موضع آسیب تا حد امکان تمیز باشد تا کارشناسان بتوانند معاینه دقیق‌تری انجام دهند؛ وجود آلودگی یا خون‌ریزی زیاد ممکن است مانع تشخیص صحیح نوع و شدت صدمات شود.

مدیرکل پزشکی قانونی کرمانشاه همچنین به نکته‌ای مهم در مورد باور اشتباه برخی مراجعان اشاره کرد و گفت: در سازمان پزشکی قانونی چیزی به نام تعیین «طول درمان» وجود ندارد و آنچه در گواهی‌های ما درج می‌شود، زمان «معاینه مجدد» است و این زمان برای بررسی روند بهبودی یا تشدید صدمه در نظر گرفته می‌شود تا مشخص شود که آیا آسیب بدون عارضه التیام یافته یا منجر به نقص عضو یا التیام نامطلوب شده است.

وی تأکید کرد: هدف از تعیین زمان معاینه مجدد، حفظ حقوق مصدومان و ثبت دقیق وضعیت جسمانی آن‌ها در مراحل مختلف درمان است، این موضوع نقش مهمی در فرایند قضائی دارد و گاهی تعیین‌کننده میزان دیه یا مسئولیت کیفری طرفین درگیر خواهد بود.

خانی‌آباد خاطرنشان کرد: برای انجام معاینه و صدور نظریه در خصوص صدمات ناشی از نزاع، ارائه معرفی‌نامه رسمی از سوی مراجع قضائی یا کلانتری الزامی است.

وی افزود: مراجعه مستقیم به پزشکی قانونی بدون داشتن این معرفی‌نامه ممکن نیست و تنها در صورت صدور دستور مقام قضائی، فرآیند معاینه و تهیه گزارش قانونی آغاز خواهد شد.

مدیرکل پزشکی قانونی استان کرمانشاه با بیان اینکه آمار نزاع همچنان در سطح بالایی قرار دارد، از شهروندان خواست تا از درگیری‌های فیزیکی پرهیز کرده و در صورت بروز اختلاف، از مسیرهای قانونی برای حل‌ مسائل استفاده کنند. 

وی همچنین نقش آموزش‌های فرهنگی، افزایش تاب‌آوری اجتماعی و گسترش مهارت‌های ارتباطی را در کاهش خشونت‌های خیابانی و خانوادگی بسیار مؤثر دانست.

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در میان ویرانه‌های روابط انسانی، تنها ستون‌هایی که می‌توانند بار این جامعه‌ی زخم‌خورده را به دوش کشند، ستون آموزش، فرهنگ و همکاری میان‌نهادی هستند؛ خشم، محصول خلأ شناختی و نزاع، نتیجه‌ بی‌سوادی عاطفی است.

ما امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند آموختن و آموختنیم؛ آموختن کنترل خشم، آموختن گفتگو، آموختن همزیستی و این آموزش نه باید اشرافی و مجلل تلقی شود، نه انتخابی، بلکه ضروری و مهم است.

در این زمینه نهادهایی همچون خانواده، مدرسه، رسانه و پلیس، دیگر نباید تنها به نظاره ماجرا بنشینند بلکه باید به میانه میدان بیایند، آن هم نه با خطابه‌های شعاری، بلکه با برنامه‌هایی عملی، پیگیر، مشارکتی و مداوم، چرا که زمان، منتظر ما نخواهد ماند.

بازگشت به مسیر سلامت اجتماعی از آموزش آغاز می‌شود و امید، همچنان زنده است؛ اگر امروز، خشم را مدیریت نکنیم، در آینده، خشم ما را در خود خواهد بلعید و جامعه‌ای که نتواند خشونت را کنترل کند، دیر یا زود خود قربانی خشونت خواهد شد اما هنوز دیر نشده و لازم است توجه کنیم که راه نجات، از آموزش می‌گذرد.

انتهای خبر/