- گروه : فرهنگی
- شماره : 100339
شیرینی اورامی که نوستالژی شده است؛
کُته، شیرینی کُردی در معرض فراموشی
«کُته»، شیرینی سنتی و مغذی اورامانات، با ترکیبی از توت خشک، شیره توت، گردو و بنه، از خوراکی‌های محبوب و قدیمی منطقه است که با ورود شیرینی‌های صنعتی در معرض فراموشی قرار گرفته است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ شیرینی کُته ترکیبی مغذی و منحصربه‌فرد از توت خشک‌شده، شیره پخته‌شده توت، مغز گردو و مغز پسته وحشی یا همان بنه (قسقوان) است که مردم کُردنشین منطقه اورامانات از گذشته‌های دور آن را به‌عنوان نوعی شیرینی و خوراکی مقوی در زندگی روزمره خود استفاده می‌کردند.
شیرینی کُته از منطقه زیبا و دلنشین اورامانات، یکی از خوراکی‌های قدیمی و مقوی در بین خانوارها و مردم است. این شیرینی سنتی از ترکیب چندین ماده طبیعی و مغذی تهیه می‌شود که شامل: توت خشک‌شده با پایه اصلی شیرینی است و به آن طعم و شیرینی طبیعی می‌بخشد؛ شیره توت برای افزودن شیرینی طبیعی و غلیظ به مخلوط استفاده می‌شود؛ مغز خردشده گردو که به شیرینی بافت و طعمی خاص اضافه می‌کند و ارزش غذایی آن را بالا می‌برد؛ مغز و پوسته خردشده پسته وحشی (بنه) که برای افزودن عطر و طعم منحصربه‌فرد و خاصیت‌های مغذی به شیرینی استفاده می‌شود.
طرز تهیه آن به این شکل است که ابتدا پسته وحشی (بنه) و مغز گردو را با «هارن آسیاب» (یک سنگ گرد و یک سنگ صاف) خرد می‌کنند. سپس این مواد را با شیره توت پخته‌شده ترکیب کرده و به شکل خمیری درمی‌آورند. در نهایت، خمیر را به اندازه‌ها و اشکال مختلف درآورده و نگهداری می‌کنند.
این نوع شیرینی را به دلیل استفاده از مواد طبیعی و مغذی، آن به‌عنوان یک شیرینی ارگانیک و منبع انرژی بسیار مناسب و سالم می‌شناسند. این شیرینی طعمی بسیار منحصربه‌فرد دارد و مردم از چند دهه قبل تاکنون آن را برای مصارف روزانه، کارهای سخت یا سفرهای خود به همراه داشته‌اند.
این شیرینی خوش‌طعم، علیرغم طرفداران زیاد، متأسفانه امروز به دلیل ورود شیرینی‌های آماده و فراوان بازار و افزایش علاقه‌مندی نسل جدید به خوراکی‌های آماده، کم‌کم رو به فراموشی رفته و هر سال که می‌گذرد، کمتر کسی به فکر درست کردن این شیرینی مغذی و سالم طبیعی است.
جوانان امروزی میلی به مصرف شیرینی کُته ندارند
زهرا کاکایی از کهنسالان روستای دولتا در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ درباره شیرینی کُته تصریح کرد: در گذشته تمام مواد اولیه پخت شیرینی از جمله بنه، توت و گردو را آماده می‌کردیم در تابستان توت ها را چیده و خشک می‌کردیم سپس مقداری از آن را جداسازی کرده و می‌پختیم و به شیره توت تبدیل می‌کرديم سپس در فصل پائیز به کوه می‌رفتیم و بنه‌های خوب و درشت را جمع‌آوری می‌کردیم و آن‌ها را خشک و نگهداری می‌کردیم بعد زمانی که قصد درست کردن کُته را داشتیم با سنگ دایره‌ای‌شکل (هارن) بنه‌ها را خرد و به شکل خمیری در می‌آوردیم و به‌صورت جدا یا با افزودن ترکیبات توت خشک و شیره توت و گردو آن را خوش‌طعم‌تر می‌کردیم و در دورهمی‌های خانوادگی استفاده می‌کردیم، اما اکنون با گذشت زمان و پیر شدن نسل ما جوانان امروزی دیگر علاقه و میل چندانی به این شیرینی و خوراکی طبیعی ندارند و به سمت خوراکی‌های مصنوعی آماده و کم‌خاصیت بازار رفته‌اند.
کُته شیرینی سلامت‌محور
محمودی از روستای قلعه‌جه نیز در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی مرصاد؛ با اشاره به اهمیت و کاربرد این شیرینی؛ گفت: ما هر زمان که می‌خواستیم دور هم جمع می‌شدیم و کُته درست می‌کردیم به خصوص در فصل زمستان یا تابستان زمانی که مردان به کشاورزی، سقزچینی یا سفر می‌رفتند آن را در کوله‌پشتی آن‌ها می‌گذاشتیم و اغلب از آن به‌عنوان میان‌وعده‌ای خوشمزه استفاده می‌کردیم و از لحاظ سلامتی و انرژی بسیار مؤثر بود زیرا مواد آن همه طبیعی و سنتی بود.
آموزش پخت کُته ضامن فرهنگ
یعقوبی اهل روستای مله‌رش نیز در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی مرصاد؛ تصریح کرد: کُته به‌عنوان یک خوراکی سنتی و مغذی منطقه اورامانات نه‌تنها از نظر تغذیه‌ای ارزشمند است، بلکه به دلیل استفاده از مواد اولیه طبیعی محلی و بومی به حفظ و ارتقاء فرهنگ غذایی منطقه کمک شایانی می کند و جزو سوغات این منطقه نیز به حساب می‌آید و نوع تولید، تهیه و مصرف این خوراکی می‌تواند بخشی از تجربه فرهنگی و گردشگری در اورامانات باشد.
وی ادامه داد: با به‌کارگیری و حمایت از قشر جوان برای پخت این شیرینی تولید آن می‌تواند به منبع درآمدی برای خانواده‌های محروم منطقه تبدیل شود و با ایجاد کارگاه یا مغازه شیرینی‌پزی مسافرانی که به این منطقه سفر می‌کنند به سمت شیرینی خوشمزه این منطقه مایل شوند و حتی با گسترش تولید آن باعث صادرات آن به کشورهای همجوار شوند.
یعقوبی اذعان کرد: از سوی دیگر با یاد دادن تهیه کُته به نسل جوان و علاقه‌مند ساختن آن‌ها به این کار می‌توانیم ضامن حفظ فرهنگ و هنر خود و رسیدن آن به فرزندان و آیندگان شویم.
ضرورت رونق پخت شیرینی‌های سنتی
هوشنگی هم از کهنسالان منطقه کلاشی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی مرصاد؛ اذعان کرد: این خوراکی و شیرینی بیشتر اوقات در وعده‌های غذایی ما وجود داشت و جزو جدایی‌ناپذیر از سفره‌های مردم بود اکنون هم نباید اجازه دهیم به فراموشی سپرده شود و نیاز است جوانان با بهره‌گیری از تجربیات پیرمردان و پیرزنان سعی کنند به سمت غذا و خوراکی محلی متمایل شوند و دوباره پخت این شیرینی رونق پیدا کند تا سبب شود کمتر از مصنوعات غذای ناسالم استفاده کنند و سلامتی همانند گذشته به جامعه برگردد.
ثبت لحظات شیرین با پخت شیرینی کُته
رحیمی از پیشکسوتان پخت شیرینی کُته نیز در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: به شیرینی مقوی کُته به این دلیل که در اکثر مراحل با کوبیده شدن مواد اولیه آن مواد خمیری درست می‌شود کُته می‌گویند، در ایام قدیم زنان محله دور هم جمع می‌شدند و با همکاری هم این شیرینی را با شوق و علاقه زیاد درست می‌کردند اما افسوس با گذشت زمان و پیر شدن زنان دیگر دختران و زنان نسل جوان میلی به درست کردن این شیرینی ندارند.
وی ادامه داد: این موضوع باعث ناراحتی است که جوانان ما در حال فراموشی فرهنگ خود هستند و فراموشی ساخت و پخت این شیرینی به معنی این است که دیگر رسوم فرهنگی نیز به مرور فراموش خواهند شد و جای آن‌ها را فرهنگ‌های بیگانه خواهند گرفت، همان‌طور که صمیمت میان قوم و فامیل با ورود این گوشی‌ها و فاصله گرفتن از هم رفته رفته کم‌رنگ شده است، پس ما باید هرچه زودتر دست به کار شویم و اجازه ندهیم این رسم زیبا و آمیخته با روح نیاکان فراموش شود و به نوبه خود باعث شویم صمیمت دوباره در میان مردم رنگ بگیرد.
رحیمی افزود: ساخت این شیرینی کار سختی نیست و باید تلاش کنیم در دورهمی‌های خانگی شوق ساخت این شیرینی را با تعریف خاطرات شیرین خود از گذشته دوباره در میان زنان و مردان جوان زنده کنیم و با یاد دادن مراحل آن باعث شروع مجدد توجه و علاقه جوانان به آن شویم و شاهد تکرار زنده شدن تاریخ نه چندان دور و صمیمت گذشته شویم.
به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی مرصاد؛ در میان تبلیغ انواع شیرینی‌های مختلف بازار تولید شیرینی طبیعی کُته فرصتی طلایی برای عرضه عمده آن در این برهه زمانی است که با توجه به علاقه‌مند بودن افراد زیادی به این شیرینی خوشمزه و گره خوردن آن به فرهنگ نیاز است مسئولان و به خصوص میراث فرهنگی با استفاده از تجربیات کهنسالان ارزشمند به فکر ایجاد برنامه‌های آموزشی و عملی برای آشنایی دوباره جامعه با این نوع خوراکی‌های بومی - محلی کنند تا بار دیگر خانواده‌ها به سمت خوراکی‌های طبیعی متمایل شوند و استفاده بی‌رویه از محصولات صنعتی و مضر را کاهش دهند.
همچنین با راه‌اندازی کارگاه یا مغازه‌های سنتی باعث ایجاد کسب و کار برای مردم بومی منطقه و افزایش رونق گردشگری برای مناطق محروم اورامانات شوند و با آشنایی بیشتر گردشگران با این شیرینی محبوب مسبب افزایش تقاضای آن و حتی سرمایه‌گذاری برای تولید انبوه آن شود.
از سوی دیگر بازگشت تولید دوباره این نوع خوراکی‌ها در بین خانواده‌ها و مردم می‌تواند به ایجاد روابط صمیمانه خانواده‌ها نیز کمک بسیار زیادی کند به طوری که ساخت و پخت چنین شیرینی نیازمند کمک و همکاری چندین نفر با هم است و این به نوبه خود باعث افزایش دورهمی‌های خانوادگی و صمیمت و گرمی کانون خانواده‌ها می‌شود.
گزارش به قلم محمودخانی
انتهای خبر/
