به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در روزگاران قدیم، حکومت آندلس اسپانیای کنونی به عنوان یکی از درخشان‌ترین تمدن‌های اسلامی و مرکز علم، هنر و فرهنگ در اروپای قرون وسطی بود.

فتح اسپانیا توسط مسلمانان، در زمان خلافت اموی و در سال ۷۱۱ پس از میلاد مسیح، زمانی که خلافت اموی لشکری ​​به رهبری طارق بن زیاد به اسپانیا فرستاد آغاز شد.

 پادشاهی ویزیگوت اسپانیا به دلیل درگیری‌های داخلی تضعیف شد و نتوانست به طور مؤثر در برابر مهاجمان مسلمان مقاومت کند. ارتش طارق به سرعت شهرهای کلیدی شبه‌ جزیره ایبریا از جمله کوردوبا، تولدو و سویا را تصرف کرد. فتح اسپانیا توسط مسلمانان اتفاقی یک‌باره نبود، بلکه چندین قرن طول کشید.

بر اساس نظر مورخان تاریخی، حوالی ۸۰۰ سال، مسلمانان بر آندلس حکومت می‌کردند و تمدن اسلامی در سراسر این کشور، طنین‌انداز بود. در اوج شکوفایی این تمدن، شهرهایی مانند قرطبه به مراکز علمی و فرهنگی جهان تبدیل شده بودند که حتی اروپای قرون وسطی در تاریکی جهل به سر می‌برد. با این حال، این تمدن درخشان به تدریج رو به افول نهاد و نهایتاً سقوط کرد.

سقوط تمدن اسلامی در اندلس پس از هشت قرن حکومت، یکی از نقاط عطف تاریخ اسلام است که عوامل متعددی در آن نقش داشتند. در میان این عوامل، توجه افراطی به دنیا و دوری از ارزش‌های اسلامی به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل این شکست تاریخی مورد تأکید قرار گرفته است.

حاکمان اندلس به‌ویژه در دوره‌های متأخر، به جای توجه به اصول اسلامی و رعایت عدالت، به ثروت‌اندوزی و عیش و نوش روی آوردند. منابع تاریخی از ساخت کاخ‌های مجلل و مراکز عیش و نوش توسط حاکمان مسلمان خبر می‌دهند. به عنوان مثال، عبدالرحمن اوسط یکی از امرای اموی اندلس کاخی به نام دارالمدنیات در قرطبه بنا نهاد که محل تجمع زنان آوازه‌خوان بود. این گونه رفتارها نه‌تنها با ارزش‌های اسلامی در تضاد بود، بلکه باعث ایجاد فاصله بین حاکمان و مردم شد و نوعی الگوپذیری برای جامعه نیز به‌دنبال داشت.

فساد اخلاقی به تدریج در جامعه اندلس نفوذ کرد. شراب‌خواری، روابط نامشروع و لهو و لعب در بین طبقات مختلف جامعه به‌ویژه نخبگان و ثروتمندان رواج یافت. برخی شاعران اندلس مانند ابن غسال به صراحت اشاره کرده‌اند که اگر گناهان مسلمانان و فرو رفتن آن‌ها در منجلاب معاصی بزرگ و کوچک نبود، هیچ‌گاه سواران مسیحی بر آن‌ها پیروز نمی‌شدند.

مسیحیان با استفاده از ضعف اخلاقی مسلمانان، به ترویج فساد در جامعه پرداختند. آن‌ها قراردادهایی با حاکمان مسلمان منعقد کردند که بر اساس آن آزادانه به ایجاد تفریحگاه‌ها و مدارس در مناطق اسلامی پرداختند. در این مدارس به فرزندان مسلمانان افکار مسیحی القا می‌شد و در تفریحگاه‌ها با استفاده از دختران زیباروی مسیحی، جوانان مسلمان را به فساد می‌کشاندند.

همین اتفاق‌های تلخ، تمدن ۸۰۰ ساله اسلامی آندلس را به انحطاط کشاند و اکنون پس از قرن‌ها، هیچ اثری از مسلمان و حکومت اسلامی نیست و فقط آثار تاریخی و مساجدی قدیمی، از آن به جای مانده است. حادثه‌ای عجیب و عبرت‌آور که می‌تواند برای مسلمانان و حاکمان آن‌ها، تجربه‌ای تلخ اما مهم تلقی شود.

یادداشت به قلم دکتر مصطفی کریمی؛ مدرس دانشگاه‌های کرمانشاه