عزیز مصطفایی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: سمنو که یکی از خوراک‌های سنتی و آئینی محسوب می‌شود، با گذشت بیش از ۴ هزار سال همچنان جایگاه ویژه‌ای در میان مردم ایران، به‌ویژه ساکنان کرمانشاه، دارد و هر ساله با فرارسیدن بهار به عنوان یکی از مهم‌ترین نذری‌ها طبخ می‌شود.

وی افزود: این خوراک مغذی که نماد برکت و فراوانی در سفره هفت‌سین به شمار می‌رود، نه‌تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهایی که نوروز را جشن می‌گیرند، تهیه می‌شود.

این دانش‌آموخته مردم‌شناسی و استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: مراسم پخت سمنو یکی از آئین‌های کهن ایرانی است که در سال ۱۳۸۹ به‌عنوان بخشی از میراث ناملموس کشور ثبت شد تا بیشتر معرفی و حفظ شود.

وی گفت: قدمت این سنت دیرینه به ۳ تا ۴ هزار سال پیش بازمی‌گردد و از آنجایی که در فرهنگ اسلامی نیز با هیچ محدودیتی مواجه نبوده، توانسته در میان باورهای مذهبی نیز جای خود را باز کند.

مصطفایی ادامه داد: برخی بر این باورند که سمنو در دوران باستان هدیه‌ای از سوی میترا، ایزد مهر، بوده است. به همین دلیل، در فرهنگ اسلامی نیز برخی آن را به حضرت فاطمه زهرا (س)، که نماد مهر و عطوفت در اسلام است، نسبت داده و نذر ایشان می‌دانند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از نکات جالب درباره سمنوپزان این است که این مراسم عمدتاً به دست زنان انجام می‌شود و مردان تنها در کارهای سنگین مانند جابه‌جایی دیگ‌ها کمک می‌کنند؛ پخت سمنو به باورهای مربوط به زایش در منطقه زاگرس مرتبط است. گفته می‌شود که این خوراک سنتی به نوعی نماد آفرینش است، زیرا تصور می‌شود که نطفه انسان از همین جوانه‌های گندم شکل می‌گیرد.

مصطفایی تصریح کرد: در برخی مناطق، مانند روستای «کرتویج علیا»، تفاله‌های باقی‌مانده از سمنو دور ریخته نمی‌شود. مردم این منطقه یا آن‌ها را بر ستون‌های چوبی خانه‌هایشان آویزان می‌کنند یا در مزارع پخش می‌کنند، زیرا باور دارند که این کار موجب افزایش زاد و ولد در خانواده‌ها و پرمحصول شدن زمین‌های کشاورزی می‌شود.

این دانش‌آموخته مردم‌شناسی افزود: در حالی‌که نام رایج این خوراک در زبان فارسی «سمنو» است، اما در برخی مناطق زاگرس‌نشین، به‌ویژه در کرمانشاه و منطقه دینور، واژه «سَمَنی» برای اشاره به آن استفاده می‌شود.

وی گفت: نخستین جشنواره مردمی آئین پخت سمنو در روستای «کرتویج علیا» از توابع بخش دینور، در اسفندماه سال ۱۴۰۱ برگزار شد؛ پخت سمنو در این روستا قدمتی طولانی دارد و کشاورزان از دیرباز پس از برداشت محصول، به نشانه شکرگزاری این سنت را برگزار می‌کردند.

مصطفایی خاطرنشان کرد: با پیگیری‌های انجام‌شده، سال گذشته این آئین به نام روستای کرتویج علیا در فهرست میراث ملی به ثبت رسید.

وی بیان کرد: مردم ایران هر ساله با پایان زمستان و آغاز بهار، تحویل سال جدید را جشن می‌گیرند. سمنو که از گندم و جوانه آن تهیه می‌شود، در گذشته به عنوان یک شیرینی نوروزی شناخته می‌شد، اما با گذشت زمان، با ارادت مردم به خاندان اهل بیت (ع) گره خورده است.