به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ شهرستان گیلانغرب مانند بسیاری از مناطق ایران، با چالش‌های زیست‌محیطی متعددی روبه‌رو است؛ از آتش‌سوزی‌های گسترده تا تخریب منابع طبیعی، نیاز به همکاری همه‌جانبه برای حفاظت از محیط زیست این منطقه بیش از پیش احساس می‌شود، در این میان، نقش انجمن‌های زیست‌محیطی مردمی به‌عنوان بازوی کمکی نهادهای دولتی، غیرقابل انکار است.

اما متاسفانه، در بسیاری از موارد، این انجمن‌ها با بی‌مهری و کم‌توجهی مسئولان روبه‌رو می‌شوند؛ این بی‌توجهی نه‌تنها مانع از فعالیت‌های موثر انجمن‌ها می‌شود، بلکه به تضعیف تلاش‌های حفاظت از محیط زیست نیز منجر می‌شود.

در شهرستان گیلانغرب، تنها انجمن زیست‌محیطی فعال،  با سابقه‌ طولانی و تجهیزاتی که خود تأمين کرده، امسال نقش به‌سزایی در مهار آتش‌سوزی‌های وسیع ایفا کرده است؛  این انجمن از سال ۸۲ تاکنون به‌عنوان یار و یاور نهادهای دولتی در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست فعالیت داشته و حتی بسیاری از وظایف این نهادها را به عهده گرفته است.

با وجود این خدمات ارزشمند، جایگاه این انجمن در جلسات مسئولان به شکل مستمر و مؤثر  خالی است، حتی این انجمن در سفر اخیر مدیرکل منابع طبیعی استان به گیلانغرب از حضور در دیدار بی‌بهره بود بدین سان این کم لطفی نشان از فقدان ارتباط مؤثر بین نهادهای دولتی و انجمن‌های مردم‌نهاد دارد.

  این رویکرد رقابتی برخی نهادها با انجمن‌های مردم‌نهاد، نه‌تنها مانع از پیشرفت کار می‌شود، بلکه به اتلاف منابع و انرژی نیز منجر می‌شود؛ در حالی که همکاری و هم‌افزایی بین این دو بخش می‌تواند به نتایج بسیار مؤثرتری  در مباحث و مسائل زیست‌محیطی  و صیانت مضاعف از عرصه‌های منابع طبیعی منجر شود.

تجربه جهانی نشان می‌دهد که شرط موفقیت حاکمیت در حفاظت از محیط زیست، همکاری نزدیک با سازمان‌های مردم نهاد است. 
این انجمن‌ها با شناخت عمیق از منطقه و ارتباط نزدیک با مردم در ایلات و طوایف و حتی روستاها، می‌توانند نقش مؤثری با بازخورد میدانی در حفاظت از محیط زیست خصوصاً عرصه صیانت از جنگل‌های بلوط در معرض تهدید، ایفا کنند.

انتقادپذیری و تعامل سازنده با انجمن‌های مردم‌نهاد، از ضروریات مدیریت موفق است مسئولان باید از نظرات و پیشنهادات این انجمن‌ها که در مجموع بازخوردی از نظرات جمعی و اجتماعی مردم است استقبال کنند و از تجربیات آن‌ها در تصمیم‌گیری‌ها استفاده کنند.

عدم توجه به ظرفیت‌های انجمن‌های زیست‌محیطی، به معنای نادیده گرفتن سرمایه‌های انسانی و اجتماعی است که بدون هیچ چشم داشتی بی‌ادعا وارد عرصه شده است. 

این انجمن‌های مردم‌نهاد با انگیزه‌های بالا و تخصص‌های متنوع، می‌توانند در حل بسیاری از مشکلات زیست‌محیطی نقش مهمی ایفا کنند.

در نگاهی عقلایی و خردمندانه  باید گفت که به حاشیه راندن انجمن‌ها، تنها به ضرر محیط‌زیست نیست، بلکه به ضرر خود نهادهای دولتی نیز خواهد بود؛ این نهادها با همکاری با انجمن‌ها می‌توانند از ظرفیت‌های مردمی بهره‌مند شوند و به اهداف خود در حفاظت از محیط زیست دست یابند.

  بی‌تعارف باید گفت که برای رفع این مشکل، نیاز به تغییر رویکرد در برخی کوته‌نظری‌ها در نهادهای دولتی است؛ این نهادها باید از نگاه رقابتی به انجمن‌ها فاصله بگیرند و به جای آن، به‌دنبال همکاری و هم‌افزایی با این انجمن‌ها باشند.

  ایجاد مکانیسم‌های مناسب برای تعامل و همکاری بین نهادهای دولتی و انجمن‌های مردم‌نهاد، از جمله برگزاری جلسات مشترک و تشکیل کمیته‌های تخصصی، می‌تواند گامی مؤثر در این راستا خصوصاً در بستر منابع طبیعی و جنگلی بحران‌زده گیلانغرب که طی سال‌های اخیر مبلای تراژدی آتش در دل جنگل‌های بلوط بوده است.

حمایت مالی و تجهیزاتی از انجمن‌های زیست‌محیطی به‌عنوان پدیده‌های مکمل خدمت در نهادهای متولی، از دیگر اقدامات ضروری برای تقویت فعالیت‌های این انجمن‌ها  و ایجاد رغبت در جوانان برای عضویت در قالب این انجمن‌ها است؛ این حمایت‌ها می‌تواند به ارتقای توانایی‌های این انجمن‌ها در انجام وظایف خود کمک کند.

توجه به جایگاه انجمن‌های زیست‌محیطی و حمایت از آن‌ها، نه‌تنها به حفاظت از محیط زیست کمک می‌کند، بلکه به تقویت مشارکت مردمی در اداره امور کشور نیز منجر می‌شود.

تجربه موفق انجمن زیست‌محیطی گیلانغرب در مهار آتش‌سوزی‌ها در کنار دیگر نهاد و طبیعت‌دوستان گیلانغرب، نشان از ظرفیت بالای این انجمن‌ها در حل مشکلات زیست‌محیطی دارد؛ این ظرفیت‌ها باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد و از آن‌ها به نحو احسن استفاده شود.

در پایان امید است با تغییر رویکرد و وسعت نظر مسئولان و ایجاد زمینه‌های مناسب برای همکاری با انجمن‌های مردم‌نهاد، شاهد پیشرفت روزافزون در حفاظت از محیط زیست شهرستان گیلانغرب و سایر مناطق کشور باشیم.

مجتبی جنگلی‌نیا؛ فعال رسانه‌ای