به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ وجود مقدس حرم‌های مطهر حضرت رضا (ع)، حضرت معصومه (س) و حضرت شاهچراغ (ع) در کشور ایران، برکات و آثار فراوانی در ابعاد مختلف دینی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی داشته است؛ در این میان، حرم حضرت شاهچراغ (ع)، امامزاده‌ای که هم پدرش امام و هم برادرش امام بوده و خواهری همچون حضرت معصومه (س) دارد، در شیراز یکی از معابد و مکان‌های مذهبی مهم به شمار می‌آید، این حرم مقدس نه‌تنها محل عبادت و نیایش است، بلکه به‌عنوان یکی از عوامل برجسته هویت فرهنگی و مذهبی در کشور شناخته می‌شود. 

به‌طور کلی، بناهای مذهبی در بسیاری از شهرهای ایران اسلامی به‌عنوان نماد و شاخص هویت ملی و مذهبی این سرزمین به شمار می‌آیند؛ در این راستا، می‌توان نقش امامزاده‌ها و حرم حضرت رضا (ع) را در تثبیت هویت و فرهنگ اسلامی تبیین کرد؛ امامزاده‌ها از دیرباز محل جذب جمعیت‌های مذهبی و تلاقی افکار و فرهنگ‌های مردم بوده‌اند و بسیاری از باورهای مذهبی در این مکان‌ها تجلی پیدا می‌کند. 

در این مکان‌های مقدس، مردم به ارادت و عبادت پرداخته و به‌دنبال آن در راستای انجام اعمال نیک و خیرخواهانه به نیت عرض ادب به محضر این بزرگواران، نظیر حرم حضرت رضا (ع)، حضرت شاهچراغ (ع) و حضرت معصومه (س)، اقدام می‌کنند؛ این اعمال خیرخواهانه شامل نذر و اطعام نیازمندان، تهیه جهیزیه برای نیازمندان و دیگر خدمات اجتماعی می‌شود که از دیرباز در آستان‌های مقدس این بزرگواران جریان داشته است. 

یکی از قدیمی‌ترین موقوفات ثبت شده در آستان مقدس حضرت معصومه (س) مربوط به سال ۷۶۰ هجری قمری است که شاه قلی سلطان موقوفاتی را برای تأمین نیازهای اجتماعی از جمله تهیه غذا و جهیزیه برای مستمندان ثبت کرده است. 

این امامزاده‌ها و حرم‌های مطهر، نه‌تنها به‌عنوان مراکز معنوی و دینی بلکه به‌عنوان کانون‌های مهم اجتماعی و فرهنگی عمل کرده و به برکت شخصیت‌های عظیم‌الشأن خود، همچون حضرت معصومه (س) و حضرت امام رضا (ع)، موجب جذب زائرانی از سراسر جهان به این اماکن مقدس می‌شوند. 

به‌طور خاص، این مکان‌ها با توجه به نقش خود در جذب توریسم مذهبی، موجب شکوفایی اقتصادی در مناطق اطراف خود می‌شوند و همزمان، به‌عنوان مراکز تجمع دل‌ها و برآورده شدن حاجات مردم، به قرب الهی نزدیک‌تر می‌سازد. 

حرم حضرت معصومه (س) در قم، به‌ویژه در دنیای امروز، مرکز علمی و مذهبی مهمی است که علمای بزرگ از سرتاسر جهان اسلام در آن گرد هم آمده و از معارف اهل‌ بیت (ع) بهره‌مند می‌شوند؛ همچنین، به برکت وجود حرم مطهر امام رضا (س) در مشهد، سالانه میلیون‌ها نفر از سرتاسر جهان برای زیارت آن حضرت (ع) به این مکان مقدس سفر می‌کنند. 

بر اساس روایات معتبر، زیارت این بزرگواران به‌ویژه امام رضا (ع)، حضرت معصومه (س) و حضرت شاهچراغ (ع) دارای آثار معنوی عظیمی است، پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «پاره‌ای از تن من در زمین خراسان دفن خواهد شد. مؤمن او را زیارت نکند، مگر آنکه خداوند بهشت را بر او واجب گرداند و آتش را بر بدنش حرام کند»، این روایت نشان‌دهنده لطف و رحمت الهی به زیارت‌کنندگان این حرم‌ها است که برکات معنوی و مادی فراوانی به همراه دارد. 

همچنین، حرم‌های مطهر این بزرگواران همواره محلی برای ایجاد ارتباطات میان مردم از اقوام و نژادهای مختلف بوده‌اند؛ این مکان‌ها نه‌تنها مکانی برای عبادت و زیارت هستند، بلکه فرصتی برای ارتقای همبستگی ملی و بین‌المللی فراهم می‌آورند؛ مردم از کشورهای مختلف با زبان‌ها و فرهنگ‌های متفاوت برای زیارت این مکان‌ها گرد هم می‌آیند و این امر به تقویت روحیه وحدت اسلامی و همدلی میان مسلمانان در سراسر دنیا می‌انجامد. 

در کنار جنبه‌های معنوی، این حرم‌ها نقش بسزایی در تقویت هنر و معماری اسلامی داشته‌اند؛ بناهای ساخته شده در اطراف این حرم‌ها، از جمله گنبدها، مناره‌ها، و حیاط‌ها، هرکدام نمادی از هنر اسلامی و شیوه‌های معماری منطبق با اصول مذهبی هستند. 

این آثار معماری نه‌تنها در کشور ایران بلکه در سایر نقاط جهان اسلام به‌عنوان نشانه‌ای از شکوه و جلال تاریخ اسلامی شناخته می‌شوند؛ نگارگری‌ها، کاشی‌کاری‌ها و طراحی‌های منحصربه‌فرد که در این حرم‌ها وجود دارد، نشان‌دهنده تلاقی هنر با دیانت و ایمان است. 

در نهایت، می‌توان گفت که حرم‌های مطهر این بزرگواران، علاوه بر نقش معنوی و مذهبی، به‌عنوان مکان‌هایی برای رشد و شکوفایی فرهنگ و علم اسلامی نیز محسوب می‌شوند؛ بسیاری از دانشمندان، فلاسفه، و متفکران بزرگ اسلامی از این مکان‌ها الهام گرفته‌اند و در راستای ارتقای معارف اسلامی، آثار علمی و فکری ارزشمندی تولید کرده‌اند؛ این پیوند میان دیانت و دانش، شکوفایی فرهنگ اسلامی را به جهانیان معرفی کرده و میراث فرهنگی غنی این سرزمین را در سراسر تاریخ تقویت کرده است. 

امید است که همه ما بتوانیم از برکات و فیوضات این بزرگواران در راستای تعالی روحانی و اجتماعی بهره‌مند شویم. 

یادداشت به قلم حجت‌السلام والمسلمین مهدی صادقی‌امین؛ مدرس حوزه علمیه کرمانشاه