به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ مرز پرویزخان یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های تجاری بین ایران و عراق است که نقش کلیدی در تبادلات اقتصادی دو کشور ایفا می‌کند. این مرز که در شهرستان قصرشیرین استان کرمانشاه قرار دارد، یکی از پرترددترین مرزهای زمینی کشور به شمار می‌رود.

حجم بالایی از صادرات کالاهای غیرنفتی ایران از این مسیر انجام می‌شود. علاوه بر این، پرویزخان به‌عنوان یک گذرگاه حیاتی برای ترانزیت کالاهای ایرانی به اقلیم کردستان عراق و سایر نقاط منطقه شناخته می‌شود.  

با وجود اهمیت بالای این مرز، چالش‌های متعددی در مسیر بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌های آن وجود دارد. یکی از مشکلات اساسی، زیرساخت‌های ناکافی برای مدیریت تردد وسائل نقلیه و کالاها است. 

کمبود پارکینگ‌های مناسب، ازدحام خودروهای ترانزیتی و نبود یک سامانه هوشمند برای کنترل ورود و خروج کالاها باعث کُندی فرآیندهای گمرکی و افزایش هزینه‌های حمل‌ و نقل شده است. 

علاوه بر این، مسائل امنیتی، ورود غیرمجاز برخی خودروها و نبود نظارت دقیق بر ترددها از دیگر معضلاتی است که فعالان اقتصادی و رانندگان در این مرز با آن مواجه هستند.  

اهمیت استراتژیک مرز پرویزخان

مرز پرویزخان یکی از پرترددترین مرزهای ایران با عراق به شمار می‌رود و روزانه صدها کامیون حامل کالا از این گذرگاه عبور می‌کنند. از مهم‌ترین مزایای این مرز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- ارتباط مستقیم با اقلیم کردستان عراق و نزدیکی به شهرهای تجاری مهمی همچون سلیمانیه و اربیل

- سهم ۵۰ درصدی در صادرات ایران به عراق

- نقش مهم در ترانزیت کالاهای خارجی بین کشورهای منطقه

- پتانسیل ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید برای بازرگانان و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی

مشکلات و چالش‌های مرز پرویزخان

با وجود موقعیت راهبردی، این مرز با مشکلات متعددی مواجه است که بهره‌وری آن را کاهش داده است:

- ازدحام ترافیکی و کمبود پارکینگ:

کمبود فضاهای پارکینگی و مدیریت نامناسب تردد، سبب ایجاد گره‌های ترافیکی در محوطه مرزی شده و روند ترخیص کالا را با تأخیر مواجه کرده است. به گفته محمودیان، این مشکل نه‌تنها به افزایش هزینه‌های حمل‌ و نقل منجر شده بلکه نارضایتی رانندگان و تجار را نیز در پی داشته است.

- ضعف در سیستم‌های گمرکی و نظارتی:

نبود سامانه‌های دیجیتال پیشرفته برای کنترل عبور و مرور خودروها، نظارت بر تخلفات و جلوگیری از قاچاق کالا از چالش‌های جدی این مرز محسوب می‌شود. چه اینکه بر اساس تأکید رئیس منطقه آزاد قصرشیرین یکی از مهم‌ترین برنامه‌های توسعه‌ای، اجرای سامانه هوشمند مدیریت تردد است که می‌تواند سرعت و دقت نظارت‌ها را افزایش دهد.

- مسائل امنیتی و ورود غیرمجاز وسائل نقلیه:

ورود بدون کنترل برخی خودروها به محدوده گمرکی، علاوه بر ایجاد بی‌نظمی، زمینه‌ساز مشکلات امنیتی شده است. در همین راستا، طرحی برای دیوارکشی مرزی و ساماندهی عبور و مرور در دست اجرا است.

- کیفیت پایین جاده‌های ارتباطی:

زیرساخت‌های جاده‌ای فرسوده و مسیرهای ترانزیتی غیراستاندارد، موجب افزایش زمان و هزینه حمل‌ و نقل شده است. توسعه مسیرهای ترانزیتی از مهم‌ترین بخش‌های طرح توسعه‌ای منطقه آزاد محسوب می‌شود.

برنامه‌های منطقه آزاد تجاری قصرشیرین برای بهبود شرایط  

 رئیس منطقه آزاد تجاری قصرشیرین در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: در سال‌های اخیر، یکی از مهم‌ترین مشکلات در این منطقه، گره‌های ترافیکی ناشی از کمبود ظرفیت پارکینگ‌ها و نبود سامانه‌ای برای مدیریت اصولی تردد بوده است. ازدحام وسائل نقلیه و فرآیندهای سنتی کنترل عبور و مرور، علاوه بر ایجاد مشکلات جدی برای رانندگان و تجار، موجب افزایش هزینه‌های حمل‌ و نقل و تأخیر در ترخیص کالاها می‌شد.

یعقوب محمودیان افزود: برای حل این مشکلات، مسیرهای جدیدی برای خودروهای ترانزیتی در نظر گرفته شده است تا بدون ورود به محوطه اصلی، مستقیماً از مرز خارج شوند.

وی ادامه داد: در راستای ساماندهی تردد و کاهش ترافیک در محدوده پارکینگ‌های مرزی، یک طرح جامع و چندوجهی در حال اجرا است که امکان رصد ورود و خروج تمامی خودروها را به‌صورت لحظه‌ای فراهم می‌کند. این سامانه مدیریتی جدید، وابستگی به افراد خاص را کاهش داده و امکان کنترل دقیق‌تر بر تردد وسائل نقلیه را ایجاد کرده است. 

در همین راستا، رئیس منطقه آزاد تجاری قصرشیرین از اجرای یک طرح جامع برای ساماندهی وضعیت مرز پرویزخان خبر داد و گفت: این طرح شامل چندین اقدام کلیدی برای کاهش مشکلات موجود و افزایش بهره‌وری این گذرگاه مرزی خواهد بود.  

محمودیان خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده، اختصاص فضایی به مساحت ۲۵ هکتار برای پارکینگ خودروهای ترانزیتی و تجاری است که از سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. این پارکینگ با ظرفیت بالا و زیرساخت‌های مدرن، نقش کلیدی در کاهش ازدحام و مدیریت ترافیک ایفا خواهد کرد.  

وی ادامه داد: علاوه بر این، ایجاد یک تیر پارک ۱۸ هکتاری نیز در برنامه قرار دارد که امکاناتی نظیر استراحت‌گاه‌های استاندارد، تعمیرگاه‌های مجهز، پمپ بنزین، مراکز خدماتی و امور گمرکی را شامل خواهد شد. این مجموعه نه‌تنها شرایط مناسبی را برای رانندگان ترانزیتی فراهم می‌کند، بلکه موجب افزایش امنیت و تسریع فرآیندهای گمرکی نیز خواهد شد.  

دیوارکشی مرزی و اقدامات امنیتی برای کنترل عبور و مرور  

محمودیان همچنین درباره اقدامات امنیتی در محدوده مرزی گفت: یکی از مشکلات همیشگی، ورود غیرمجاز برخی وسائل نقلیه به محدوده گمرکی و مرزی بوده که باعث ایجاد بی‌نظمی و مشکلات قانونی می‌شد. به همین دلیل، دیوارکشی محدوده مرزی به طول ۹ کیلومتر در دستور کار قرار گرفته و هم‌اکنون در حال اجرا است. این اقدام می‌تواند علاوه بر جلوگیری از تردد غیرمجاز، امنیت منطقه را افزایش دهد.  

وی همچنین افزود: در کنار این طرح، مذاکراتی برای جابه‌جایی یک برجک نظامی که در مسیر توسعه زیرساخت‌های جدید قرار دارد، در حال انجام است. این اقدام با هماهنگی نهادهای مربوطه صورت می‌گیرد تا ضمن حفظ ملاحظات امنیتی، مسیر توسعه پروژه‌های زیرساختی تسهیل شود.

ارتقای شبکه راه‌های ترانزیتی و توسعه اتوبان‌های ارتباطی  

 محمودیان تصریح کرد: احداث یک اتوبان ۴۰ متری به طول ۲۵ کیلومتر در دستور کار قرار گرفته که ارتباط منطقه را با مرز خسروی تسهیل خواهد کرد. این مسیر نه‌تنها باعث کاهش ترافیک در مسیرهای موجود می‌شود، بلکه با کاهش زمان سفر، هزینه‌های حمل‌ و نقل را نیز کاهش خواهد داد.  

وی افزود: توسعه شبکه جاده‌ای، یکی از مهم‌ترین عوامل در بهبود زیرساخت‌های ترانزیتی و افزایش رقابت‌پذیری منطقه است. هرچقدر مسیرهای حمل‌ و نقل بهینه‌تر باشد، میزان رضایتمندی رانندگان و تجار نیز افزایش می‌یابد و در نهایت، منطقه آزاد تجاری قصرشیرین می‌تواند نقش پررنگ‌تری در زنجیره تأمین بین‌المللی ایفا کند.  

ایجاد منطقه لجستیکی و انبارهای ذخیره‌سازی کالاهای ترانزیتی  

محمودیان همچنین از اجرای طرح ایجاد یک منطقه لجستیکی و انبارهای بزرگ در محدوده گمرکی خبر داد و گفت: با توجه به افزایش حجم تجارت و ترانزیت کالا، نیاز به فضاهای مناسب برای ذخیره‌سازی و مدیریت کالاها بیش از پیش احساس می‌شود. 

وی ادامه داد: در همین راستا، ایجاد یک منطقه لجستیکی پیشرفته که مجهز به انبارهای استاندارد و فناوری‌های مدرن باشد، در حال پیگیری است. این منطقه می‌تواند ضمن افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی کالاهای ترانزیتی، به کاهش هزینه‌های نگهداری و تسهیل فرآیندهای ترخیص کمک کند.  

جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای توسعه زیرساخت‌ها

رئیس منطقه آزاد تجاری قصرشیرین در ادامه سخنان خود تأکید کرد: اجرای چنین پروژه‌های بزرگی بدون همکاری بخش خصوصی امکان‌پذیر نیست. خوشبختانه در ماه‌های اخیر، توافقاتی با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای اجرای پروژه‌های زیرساختی انجام شده است.  

وی در این زمینه توضیح داد: برخی از این پروژه‌ها شامل اصلاح و تسطیح تپه‌های موجود در محدوده گمرک، توسعه پارکینگ‌های صادراتی و همچنین ساخت و تجهیز سایت‌های ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی است. مشارکت بخش خصوصی در این طرح‌ها می‌تواند ضمن کاهش بار مالی بر دولت، سرعت اجرای پروژه‌ها را نیز افزایش دهد. 

تأثیرات اقتصادی و تجاری این طرح بر منطقه و کشور  

اجرای این طرح‌های زیرساختی، تأثیرات مثبت متعددی در سطح منطقه‌ای و ملی خواهد داشت. محمودیان در این خصوص گفت: یکی از مهم‌ترین نتایج این پروژه‌ها، افزایش سرعت و کیفیت فرآیندهای تجاری و ترانزیتی است که مستقیماً بر رشد اقتصادی منطقه تأثیر می‌گذارد.  

وی افزود: با تکمیل این زیرساخت‌ها، مرز مورد نظر به یکی از مهم‌ترین پایانه‌های ترانزیتی کشور تبدیل خواهد شد و ظرفیت تجارت بین‌المللی افزایش می‌یابد. این موضوع، ضمن جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید، موجب افزایش اشتغال‌زایی و بهبود وضعیت اقتصادی ساکنان منطقه نیز خواهد شد.  

چالش‌های پیش رو و راهکارهای پیشنهادی  

با وجود تمام این اقدامات، اجرای چنین پروژه‌هایی همواره با چالش‌هایی همراه است. یکی از مشکلات اصلی، تأمین بودجه و سرمایه‌گذاری کافی برای تکمیل پروژه‌ها در موعد مقرر است. همچنین، هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های مختلف از جمله گمرک، نهادهای امنیتی و وزارت راه و شهرسازی از اهمیت بالایی برخوردار است. 

محمودیان در پایان اظهار داشت: با توجه به اهمیت این پروژه‌ها، ضروری است که تمامی دستگاه‌های اجرایی و نهادهای مرتبط، همکاری لازم را داشته باشند. همچنین، برنامه‌ریزی دقیق و نظارت مستمر بر روند اجرای پروژه‌ها می‌تواند از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند و روند توسعه را تسریع بخشد.  

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با اجرای این طرح‌ها، چشم‌انداز روشنی برای آینده منطقه آزاد تجاری قصرشیرین و مسیرهای ترانزیتی کشور ترسیم شده است. انتظار می‌رود که این منطقه در سال‌های آینده به یک هاب تجاری و ترانزیتی مهم تبدیل شود که علاوه بر رونق اقتصادی، موجب تسهیل تجارت و افزایش امنیت و بهره‌وری در حمل‌ و نقل بین‌المللی خواهد شد.

گزارش به قلم امیرحسین قهرمانی

انتهای خبر/