مهدی قمیشی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ بر نقش عوامل انسانی در ایجاد و تشدید خشکسالی، به موضوعاتی همچون تغییر کاربری اراضی، توسعه نامتناسب کشاورزی و برداشت بی‌رویه از منابع آبی اشاره کرد و اظهار داشت: خشک‌سالی انسانی یا انسان‌ساخت به شرایطی اطلاق می‌شود که فعالیت‌های انسانی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث کاهش منابع آبی یا تشدید خشک‌سالی طبیعی شود.

این پژوهشگر حوزه آب و منابع طبیعی به تعریف خشک‌سالی اشاره کرد و افزود: تعریف خشک‌سالی، شامل «خشک‌سالی هواشناسی» که منظور کاهش میزان بارندگی در یک منطقه مشخص است، دوم «خشک‌سالی کشاورزی» که در آن کمبود رطوبت خاک منجر به کاهش تولیدات کشاورزی می‌شود.

وی ادامه داد: «خشک‌سالی هیدرولوژیک» افت سطح آب رودخانه‌ها و منابع زیرزمینی است و چهارم خشک‌سالی اقتصادی - اجتماعی است که عدم تعادل بین عرضه و تقاضای آب به خسارت‌های اقتصادی و اجتماعی منجر می‌شود.

قمیشی افزود: خشک‌سالی انسانی ترکیبی از این ابعاد است و فعالیت‌های انسانی مانند برداشت بیش از حد از آب‌های زیرزمینی، توسعه غیرعلمی کشاورزی و تغییرات اقلیمی، نقش کلیدی در این پدیده دارند.

برداشت بی‌رویه از منابع آبی کشور

وی به آماری از وضعیت منابع آبی زیرزمینی در ایران اشاره کرد و گفت: در بازه زمانی حدود ۱۲ سال، کشور ما ۷۴ کیلومتر مکعب از منابع آبی زیرزمینی خود را از دست داده که این رقم معادل ۱/۵ برابر ظرفیت نرمال دریاچه ارومیه است، اگر این آمار را با داده‌های ماهواره‌ای ترکیب کنیم، این عدد برای کل کشور به ۲۱۱ کیلومتر مکعب می‌رسد، این میزان برداشت بدون جبران، منابع آبی ما را در معرض خطر جدی قرار داده است.

قمیشی همچنین به بررسی خشک‌سالی انسانی در نقاط مختلف کشور پرداخت و گفت: در بسیاری از مناطق، مصرف آب زیرزمینی تا چهار برابر بیشتر از ظرفیت بازسازی طبیعی منابع است همچنین، برداشت از منابع آب سطحی به حدی رسیده که چیزی برای محیط زیست باقی نمی‌ماند، در شرایط ایده‌آل، باید حدود ۵۰ درصد آب برای محیط زیست حفظ شود، اما در ایران این تعادل به شدت برهم خورده است.

 وی در ادامه با اشاره به آینده منابع آبی کشور تأکید کرد: مدل‌سازی‌های مربوط به آینده نشان می‌دهند که در صورت ادامه روند فعلی، خشکسالی‌های انسانی به مراتب شدیدتر خواهند شد، بسیاری از مطالعات موجود تنها به بارندگی توجه می‌کنند، در حالی که سهم عوامل انسانی در این معضل نباید نادیده گرفته شود.

قمیشی در پایان خواستار تغییر نگاه به مدیریت منابع آبی شد و گفت: برای مقابله با خشک‌سالی انسانی باید سیاست‌های مصرف بهینه آب، توسعه کشاورزی پایدار و حفظ منابع طبیعی در اولویت قرار گیرد، تنها با اتخاذ این رویکردها می‌توان از تشدید بحران جلوگیری کرد.

انتهای خبر/