به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ بدون شک این پدیده می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر محیط زیست، تنوع زیستی و کیفیت هوا داشته باشد. در ادامه به بررسی علل، اثرات، و راه‌های مدیریت و پیشگیری از آتش‌سوزی‌های جنگلی می‌پردازیم. 

علل آتش‌سوزی‌های جنگلی

۱- عوامل طبیعی: آتش‌سوزی‌های جنگلی می‌توانند به صورت طبیعی ناشی از صاعقه یا حرارت شدید ایجاد شوند که در مناطق غربی خصوصاً گیلانغرب این عامل عقلاً نمود کمتری دارد. 

۲- عامل فعالیت‌های انسانی: بسیاری از آتش‌سوزی‌ها به دلیل بی‌احتیاطی و گاهاً نیتات عامدانه انسان‌ها رخ می‌دهد، مانند روشن کردن آتش در مناطق جنگلی، سیگار کشیدن و رها کردن مواد قابل اشتعال و شوربختانه در منطقه شهرستانی ما حسب شواهد ناپیدا دلایل اغلب آتش‌سوزی‌های ماه‌های اخیر که هزاران هکتار از جنگل‌ها و منابع طبیعی شهرستان گیلانغرب را به کام خود فرو برده همین عامل  است. 

۳- عامل زراعت و دامداری: برخی کشاورزان برای پاک‌سازی زمین‌ها از پسچر -جار- از آتش استفاده می‌کنند که ممکن است کنترل نشود و به آتش‌سوزی‌های گسترده تبدیل شود و دامنه آن همانند نمونه‌هایی که در شهرستان‌های، کانون آتش داشته‌ایم به مناطق بکر جنگلی کشیده و بستر چالش شود. 

اثرات آتش‌سوزی‌های جنگلی

۱- تخریب زیستگاه‌ها: در ذکر خسارت‌های غم‌بار حریق‌ها باید گفت که آتش‌سوزی به از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی و گونه‌های گیاهی و جانوری منجر می‌شود. 

بسیاری از گونه‌های کم‌یاب گیلانغرب از خرس قهوه‌ای تا افعی دم عنکبوتی می‌توانند در یک آتش‌سوزی جان خود را از دست بدهند. 

۲- آلودگی هوا: در نتیجه تغییرات سوخت و ساز، سوختن مواد گیاهی، جنگلی و طبیعی  منجر به تولید دوده و گازهای سمی می‌شود که کیفیت هوا را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند موجبات مشکلات تنفسی برای انسان‌ها و حیوانات را فراهم کند. 

۳- تغییرات اقلیمی: نتیجه آتش‌سوزی‌های اخیر منابع طبیعی  و جنگل‌ها به همین جا ختم نمی‌شود بلکه آتش‌سوزی جنگلی به انتشار کربن دی‌اکسید و دیگر گازهای گل‌خانه‌ای کمک می‌کند که تأثیرات منفی بر تغییرات اقلیمی دارند. 

مدیریت و پیشگیری

۱- آموزش و آگاهی‌رسانی: ایجاد برنامه‌های آموزشی از سوی نهادهای متولی منابع طبیعی و محیط زیست و انجمن‌های طبیعت‌دوست  برای مردم در مورد چگونگی پیشگیری از آتش‌سوزی و خطرات آن می‌تواند مؤثر باشد. 

۲- نظارت و کنترل: تیم‌های آتش‌نشانی و مأموران محیط زیست و منابع طبیعی باید به طور منظم جنگل‌ها را نظارت کنند و در صورت بروز آتش‌سوزی اقدام سریع انجام دهند، بدون شک رها کردن پایش و رصد جنگل و مراتع در فصل گرما در شهرستان همان طور که ظرف سال‌های اخیر دیده‌ایم می‌تواند بستر خسارت‌های هزاران هکتاری به عرصه‌های منابع طبیعی باشد. 

۳- ایجاد زون‌های حفاظتی: تشکیل زون‌های حفاظتی برای جلوگیری از گسترش آتش به مناطق حساس می‌تواند روشی مؤثر باشد. 

۴- استفاده از فناوری: استفاده از فناوری‌های نوین مانند پهپادها و حسگرهای محیطی برای شناسایی زودهنگام آتش‌سوزی  و همچنین ایجاد یک باند اطفا از بالگرد آب‌پاش ثابت در یکی از سه شهرستان غربی  موکداً در گیلانغرب که قربانی سال‌های اخیر آتش بوده می‌تواند مؤثر باشد. 

نتیجه‌گیری

وقوع آتش‌سوزی‌های جنگلی یک چالش جدی برای منابع طبیعی و محیط زیست هستند که اقدام مؤثر در مدیریت و پیشگیری از این پدیده می‌تواند به حفظ جنگل‌ها و تنوع زیستی کمک کند. 

در نهایت نهادهای دولتی نباید صرفاً به ظرفیت مردمی برای مهار آتش‌سوزی‌ها اکتفا کنند و در تجهیز و تدبیراندیشی برای تجهیز ارگان‌های متولی و انجمن‌های طبیعت‌دوست که در چالش و بحران‌های آتش اخیر خوب درخشیده‌اند همت بگمارند. 

از سویی همگان در هر پست و جایگاهی باید مسئولیت خود را در حفاظت از جنگل‌ها و اکوسیستم‌های طبیعی به عهده بگیرند. 

مجتبی جنگلی‌نیا؛ فعال رسانه‌ای