به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای غربی بار دیگر در صدر اخبار بین‌المللی قرار گرفته است. این مذاکرات که هدف آن رفع تحریم‌ها و حل‌ و فصل مسائل مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران است، همچنان با چالش‌ها و پیچیدگی‌های بسیاری روبه‌روست. در این میان، بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی، بار دیگر مسیر حرکت جمهوری اسلامی را مشخص کرد.

مذاکرات؛ امید یا تجربه‌ای تکراری؟

تحلیل‌گران سیاسی با نگاهی به تاریخچه تعاملات ایران و غرب، معتقدند که تجربه‌های پیشین نشان داده است که غربی‌ها به‌ویژه آمریکا، در اغلب موارد به تعهدات خود پایبند نبوده‌اند. نمونه بارز این مسئله، توافق هسته‌ای برجام بود که آمریکا به‌راحتی از آن خارج شد و حتی دولت جدید این کشور نیز علی‌رغم وعده‌های فراوان، عملاً اقدام قابل‌ توجهی در راستای احیای آن انجام نداده است.

رهبر معظم انقلاب نیز در سخنان خود بار دیگر بر این موضوع تأکید کردند که مذاکره با آمریکا راه‌حل مشکلات کشور نیست و رفع مشکلات اقتصادی کشور، بیش از آنکه به توافقات خارجی وابسته باشد، به مدیریت داخلی و تقویت زیرساخت‌های اقتصادی بستگی دارد. این تأکید نشان می‌دهد که در نگاه رهبر انقلاب، حل معضلات اقتصادی کشور در گرو اصلاح ساختارهای داخلی و تکیه بر ظرفیت‌های بومی است.

غربی‌ها از یک سو در مذاکرات هسته‌ای مدعی تعامل و حل مسئله هستند و از سوی دیگر با اعمال فشارهای اقتصادی و تحریم‌های جدید، به‌دنبال تضعیف توان ایران هستند. این راهبرد دوگانه نشان‌دهنده آن است که هدف اصلی آن‌ها نه دستیابی به یک توافق عادلانه، بلکه ایجاد محدودیت‌های راهبردی برای جمهوری اسلامی است.

ایران، اما در سال‌های اخیر نشان داده است که با افزایش سطح غنی‌سازی، توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز، و گسترش همکاری‌های اقتصادی و نظامی با کشورهای غیرغربی، همچون چین و روسیه، قادر است در برابر این فشارها ایستادگی کند. یکی از مهم‌ترین نمونه‌های این سیاست، توافق راهبردی ۲۵ ساله با چین و توسعه روابط با روسیه است که وزن اقتصادی و سیاسی ایران را در معادلات جهانی افزایش داده است.

برخی تحلیل‌گران معتقدند که هنوز امکان دستیابی به توافقی وجود دارد، اما تنها در صورتی که طرف غربی واقعاً به تعهدات خود پایبند باشد و از سیاست‌های دوگانه خود دست بردارد. ایران بارها اعلام کرده است که خطوط قرمز خود را حفظ خواهد کرد و هر توافقی باید در راستای منافع ملی کشور باشد.

همچنین، اگرچه برخی جریان‌های داخلی معتقدند که احیای برجام می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی کمک کند، اما بسیاری از اقتصاددانان تأکید دارند که مشکلات اقتصادی ایران بیش از آنکه ناشی از تحریم‌ها باشد، به مسائل ساختاری، سوءمدیریت‌های داخلی، و وابستگی بیش از حد به نفت بازمی‌گردد. این همان نکته‌ای است که رهبر انقلاب نیز در بیانات خود بر آن تأکید کردند.

در کنار این موضوع، فشارهای داخلی در غرب نیز نباید نادیده گرفته شود. سیاستمداران آمریکایی درگیر رقابت‌های داخلی و انتخابات پیش‌رو هستند و هرگونه توافقی با ایران می‌تواند تأثیر مستقیمی بر آرای آن‌ها داشته باشد. از این رو، حتی اگر مذاکرات به نقطه‌ای نزدیک به توافق هم برسد، احتمال تغییر موضع آمریکا و متحدانش در هر لحظه وجود دارد.

سخنان اخیر رهبر انقلاب نشان داد که جمهوری اسلامی نه‌تنها به‌دنبال یک توافق شکننده نیست، بلکه تلاش دارد با تمرکز بر توسعه زیرساخت‌های اقتصادی، افزایش تولید داخلی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی، مسیر رشد را ادامه دهد. این راهبرد، در صورت اجرای صحیح، می‌تواند ایران را از وابستگی به مذاکرات و تحولات بین‌المللی رها کرده و مسیر توسعه‌ای پایدار را تضمین کند.

در همین راستا، ایران به‌دنبال تقویت روابط اقتصادی با کشورهای همسایه و شرکای غیرغربی است. طرح‌هایی نظیر پیوستن به سازمان همکاری شانگهای، توسعه مناسبات تجاری با عراق، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس و افزایش صادرات غیرنفتی، همگی نشان‌دهنده رویکرد جدید ایران در عرصه اقتصادی است.

القصه مذاکرات هسته‌ای همچنان در مسیر پر پیچ‌ و خمی قرار دارد. ایران خواهان یک توافق پایدار و منصفانه است، اما تجربه‌های گذشته نشان داده که نباید به وعده‌های غربی‌ها خوش‌بین بود. آنچه در این میان اهمیت دارد، حفظ استقلال کشور، تقویت توان داخلی و کاهش وابستگی به تصمیمات خارجی است.

با این رویکرد، ایران می‌تواند بدون امتیازدهی‌های ناعادلانه، به مسیر پیشرفت خود ادامه دهد. حال باید دید که آیا غرب از سیاست‌های دوگانه خود دست خواهد کشید یا این مذاکرات نیز همچون گذشته، صرفاً ابزاری برای فشار بیشتر خواهد بود.

آنچه مسلم است، جمهوری اسلامی ایران دیگر به امیدهای واهی تکیه نخواهد کرد و مسیر آینده خود را با تکیه بر توان داخلی و شرکای واقعی خود هموار خواهد ساخت.

فریبا کرمی؛ طلبه سطح ۳ و فعال فرهنگی رسانه‌ای