به گزارش شبکه اطلاع رسانی مرصاد، پروفسور سید علیرضا موسوی* در یادداشتی نوشت: قره‌سو جان کرمانشاه سال‌هاست منتظر عملیاتی شدن وعده‌ برخورداری از ماهی‌های زیبا و موجودات نادر است که در این رود فاضلابی به دلیل بی‌تدبیری و بد عهدی‌ نسلشان منقرض و استخوانهایشان پوسیده است. مردان و زنان در کرانه شمالی و جنوبی رود موهایشان سفید و چشمانشان کم‌سو شده است ولی هنوز آنچه را باید ببینند، ندیده‌اند.

 ارمغان پیشین رودخانه‌ای منشا گرفته از سراب‌های با آب پاک و گوارا و مسافر مسیری چشم‌نواز در دشت‌های سرسبز کرمانشاه نسیمی دل‌انگیز و عطر اردیبهشتی گل‌های زیبا بود که جای خود را به بوی تعفن فاضلاب و ظاهری نازیبا از تلنبار زباله‌ها و ضایعات ساختمانی داده است.

متاسفانه ساماندهی این رودخانه همچنان به‌دلیل بی برنامگی و پیگیری‌های ناقص بلاتکلیف مانده است به‌طوری که فعالیت‌های انجام شده در دهه‌های گذشته نیز که قابل تقدیر است نیمه‌کاره رها شده است. این اقدامات نیز یا در حال تخریب است یا تخریب شده‌اند.

حفظ محیط زیست مطابق با موازین دین اسلام، آیات شریفه قرآن، احادیث مکرر و نیز به استناد ماده ۵۰قانون اساسی تاکیده شده است. پس چرا این نعمت و سرمایه طبیعی به این روز افتاده است؟  مقصر کیست؟

شاید با ادامه کرانه این رود تا بزرگراه شمشادیان از میدان امام حسین(ع) تا بلوار طاقبستان یکی از زیبا ترین ساحل‌های رودخانه با محیطی دلنشین برای همگان فراهم می‌شد.  چشم‌اندازی که در حال حاضر  متاسفانه با فروش و ساخت و ساز در این محدوده علاوه بر تصاحب کرانه رود که مالک اصلی آن قره‌سو است ما را از داشتن ساحلی زیبا و جهانی محروم کرده است.

 گسترش فروشگاه‌های فروش مصالح و مشاغلی دارای فعالیت‌های با ریخت و پاش بسیار، آلودگی بصری این محدوده را دو چندان کرده است و فقط محدوده بسیار کوچکی از این مسیر برای هنرنمایی شهرداری باقی مانده است  که آن هم آینه دق مردم کرمانشاه شده است. استخوانی در گلو که راه نفس مطالبه‌گری را بسته است. شهر بازی که بیشتر شهر آهن‌پاره‌ها و نماد ناتوانی مدیران شهری در ادوار مختلف است تا شهر شادی کودکان این مردمان شاد!!!

متاسفانه از منابع نقطه‌ای و غیر نقطه‌ای فاضلاب‌ها وارد این رودخانه می‌شوند. زه‌آبهای کشاورزی حاوی انواع باقی‌مانده سموم و کودها، سمی مهلک بر پیکر نیمه جان رودخانه هستند. در طول مسیر در محدوده کرمانشاه و حومه انواع پساب‌های صنعتی تصفیه شده یا نشده و همچنین فاضلاب شهری مناطق مختلف شهر کرمانشاه که تصفیه نشده است جان این رود را گرفته‌اند به طوری که در فصول گرم سال رودی از آب گوارا جای خود را به  کانالی از فاضلاب با بوی نامطبوع داده است.

با توجه به آرام بودن مسیر رود در مسیر کرمانشاه، ظرفیت خودپالایی آن کم است که یکی از نشانه‌های آن بوی بد رود و همچنین تشکیل ماندآبهای فراوان است. رنگ سبز و سیاه آن گواه رشد انواع جلبک‌ها و شرایط بی‌هوازی است که علاوه بر اینکه پیکره آنها بر بار آلی رود می‌افزاید می‌توانند عامل مسمومیت موجودات آبزی باشند.

هر چند مطالبه ساماندهی قره‌سو در دهه‌های‌ گذشته نتیجه بخش بوده و در بخش‌هایی از کرانه‌های رود اجرا شد اما متاسفانه با نیمه‌کاره رها شدن آن به سر منزل مقصود نرسید و ارمغان آن وضعیت کنونی رود است که به‌جای اینکه این ثروت طبیعی منبع فعالیت‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی باشد بیشتر سوهان روح و روان و تهدیدی برای سلامت مردمان این دیار است.

متاسفانه استفاده از آب این رود در پایین‌دست کرمانشاه برای آبیاری زمین‌های کشاورزی به‌خصوص سبزیجات می‌تواند باعث همه‌گیری انواع بیماری‌های منتقله از آب در شهر کرمانشاه و شهرهای اطراف شود. بیماری‌های انگلی از جمله کیست هیداتیک، اسهال و بیماری‌های پوستی در کشاورزان و مصرف کنندگان این محصولات، عارضه‌هایی که تنها نمونه‌هایی از تهدیدات جدی قره‌سو برای کرمانشاهیان است.


با توجه به اهمیت اقتصادی، زیست‌محیطی و بهداشتی این رود، بهسازی رودخانه قره‌سو باید و باید اصلی‌ترین برنامه مدیریت شهر کرمانشاه باشد چرا که این شریان حیاتی خود همه منافعش را سخاوتمندانه در اختیار ما قرار می‌داد اگر ما بی‌رحمانه مورد تهاجمش قرار نمی‌دادیم.

با توجه به صحبت‌های اخیر مدیران شهر درخصوص ساماندهی رودخانه، برای رسیدن به منافع مختلف این رودخانه توجه و تمرکز بر پیشنهادات زیر ضرورت دارد:
۱-اجرای برنامه لایروبی سالانه ( در محدوده شهر کرمانشاه) با تخصیص اعتبار سالانه به سازمان مسئول

۲-اجرای برنامه پایش مداوم  از سرچشمه تا خروجی نهایی رودخانه از شهر کرمانشاه برای جلوگیری از دفع نخاله‌های ساختمانی و زباله‌ها

۳-اجرای قوانین زیست محیطی در خصوص مراکز و صنایع آلوده کننده با اعمال جریمه‌های سنگین و بازدارنده

۴-تعیین سهم جریان حداقلی برای آب در رودخانه و جلوگیری از استفاده‌های غیر قانونی و انحراف آب

۵-تبیین جایگاه و اهمیت رودخانه کرمانشاه در بین اقشار مختلف مردم برای رعایت حق قره‌سو توسط همگان

۶-هماهنگی و انسجام در سازمان‌های مختلف کرمانشاه برای نیاز سنجی و اجرای برنامه‌های مشترک و تخصصی (سازمان امور آب، استانداری، اداره تربیت بدنی، سازمان میراث فرهنگی، شهرداری و ...)

۷-تشکیل کارگروه و دبیرخانه دائمی رودخانه قره‌سو در استانداری کرمانشاه با حضور سازمان‌های اجرایی مسئول و همچنین دانشگاه‌های استان

۸-تاسیس مرکز تحقیقات رودخانه قره‌سو برای اجرای مطالعات پایه و ثبت داده‌های مربوطه و اجرای طرح‌های توسعه‌ای

۹-توسعه حریم رودخانه

۱۰- احداث اماکن ورزشی عمومی در کنار رودخانه که باعث توسعه ورزش‌های عمومی شود ( به خصوص  استادیوم‌های کوچک دو میدانی فضای باز و پیست دوچرخه سواری و بازی‌های توپی ...)


*استاد دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه