به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در سومین حکمت از بخش «حِکَم» کتاب شریف نهج‌البلاغه، امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) سه صفت منفی را به عنوان عوامل تضعیف‌کننده کرامت انسانی و جایگاه اجتماعی معرفی می‌فرمایند.

حضرت می‌فرمایند:

«الْبُخْلُ عَارٌ، وَالْجُبْنُ مَنْقَصَةٌ، وَالْفَقْرُ يُخْرِسُ الْفَطِنَ عَنْ [حَاجَتِهِ] حُجَّتِهِ، وَالْمُقِلُّ غَرِيبٌ فِي بَلْدَتِهِ.»
ترجمه: بخل ننگ است، ترس کاستی است، و فقر زبان زیرک را از بیان حجت خود بازمی‌دارد، و تهیدست در شهر خود غریب است.

در این بیان کوتاه و ژرف، امام علی (علیه‌السلام) سه محور مهم از اخلاق اجتماعی را مطرح می‌فرمایند:

نخست آن که بخل، ننگ و رسوایی است؛ زیرا انسان بخیل، با محروم‌کردن دیگران از نعمت‌هایی که در اختیار دارد، خود را از فضیلت بخشندگی و بزرگ‌منشی محروم می‌کند. به همان اندازه که سخاوت ستودنی است، تنگ‌نظری و بخل، نکوهیده و مایه بی‌اعتباری انسان است.

دوم آن که ترس، مایه نقص و فرو‌مایگی است؛ چراکه شجاعت، از فضیلت‌های بزرگ نفسانی به شمار می‌رود و ترس، در نقطه مقابل آن قرار دارد، انسان ترسو در تصمیم و عمل دچار ضعف است و از رشد و کمال بازمی‌ماند.

سوم آن که فقر، زبان زیرک را لال می‌سازد؛ تهی‌دستی، احساس ضعف، شرم و حقارت در انسان ایجاد می‌کند و همین احساس، او را از بیان حق و دفاع از منطق و اندیشه‌اش بازمی‌دارد؛ ازاین‌رو، امام با تعبیری زیبا، فقر را به «لالی» تشبیه فرموده‌اند.

در ادامه، حضرت حقیقتی تلخ اما عمیق را بیان می‌کنند:
«وَ الْمُقِلُّ غَرِيبٌ فِي بَلْدَتِهِ.» یعنی فقیر، حتی در زادگاه خود غریب است؛ زیرا فقر، موجب بی‌توجهی و دوری مردم از انسان تهی‌دست می‌شود؛ چنان‌که گویی در میان آشنایان نیز ناشناس است.

این سخنان امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در سومین حکمت نهج‌البلاغه، تصویری روشن از واقعیت‌های اخلاقی و اجتماعی جامعه ارائه می‌دهد و بر اهمیت پرورش روحیه بخشندگی، شجاعت و حمایت از مستمندان تأکید دارد.

انتهای خبر/