محمد ویسی‌چمه در گفتگو با خبرنگار گروه سیاسی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با اشاره به پیشینه حقوقی مکانیسم ماشه در توافق برجام، اظهار داشت: این ساز و کار از روز نخست در متن توافق و قطعنامه ۲۲۳۱ گنجانده شده بود، هرچند نامی از آن به میان نیامده بود.

وی افزود: در متن برجام و حتی در قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل، اصطلاح «مکانیسم ماشه» یا «اسنپ‌بک» به‌طور مستقیم ذکر نشده است، همچنان که در منشور سازمان ملل متحد نیز چنین واژه‌ای وجود ندارد.

این عضو هیأت علمی حقوق بین‌الملل دانشگاه رازی گفت: با این حال، مفهومی که در ماده ۲۷ منشور آمده، همان کارکرد مکانیسم ماشه را دارد و اگر کشوری اعلام می‌کرد که طرف مقابل تعهداتش را نقض کرده است، این سازِکار به صورت خودکار فعال می‌شد.

ویسی‌چمه خاطرنشان کرد: زمانی که آمریکا به‌طور غیرقانونی از برجام خارج شد، بهترین فرصت برای ایران بود که این توافق را فسخ کند یا آن را تمام‌شده بداند. 

وی تصریح کرد: در آن مقطع نقض اساسی رخ داده بود و مطابق کنوانسیون حقوق وین ایران می‌توانست از توافق خارج شود. با وجود این، سه کشور اروپایی یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس با ارائه تعهداتی دولت ایران را قانع کردند که در برجام باقی بماند، اما در عمل نه تنها تحریم‌ها کاهش نیافت بلکه تحریم‌های ثانویه و شدیدتری اعمال شد.

رئیس انجمن حقوق بین‌الملل استان کرمانشاه گفت: کشورهای اروپایی با توجیه خصوصی بودن شرکت‌هایشان از زیر بار تعهدات برجامی شانه خالی کردند.

وی افزود: در حالی که ایران تمامی تعهدات خود را از جمله کاهش تعداد سانتریفیوژها، صادرات اورانیوم غنی‌شده و بتن‌ریزی در قلب رآکتور اراک انجام داد، طرف‌های غربی به تعهدات خود پایبند نماندند و تحریم‌ها علیه ایران گسترده‌تر شد.

ویسی‌چمه گفت: اهمیت مکانیسم ماشه در واقع تنها متوجه ایران بود، چرا که هر یک از طرف‌های مقابل می‌توانستند با ادعای نقض تعهدات توسط تهران این سازِکار را فعال کنند، حتی اگر چنین ادعایی ثابت نمی‌شد.

این تحلیل‌گر حقوق بین‌الملل گفت: در این صورت، ۶ قطعنامه تحریمی شورای امنیت که قبل از سال ۲۰۱۵ علیه ایران تصویب شده بود، به‌طور خودکار بازمی‌گشت و هیچ امکان وتویی توسط روسیه یا چین وجود نداشت.

وی افزود: روسیه و چین در ابتدا گمان داشتند که می‌توانند از حق وتو برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها استفاده کنند، اما طراحی سازِکار به گونه‌ای بود که چنین امکانی از آن‌ها سلب شد. 

ویسی‌چمه گفت: این امر نتیجه مذاکرات پشت پرده و اقناع قدرت‌های جهانی توسط آمریکا بود که در نهایت منجر به تصویب قطعنامه‌ای ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل شد.

این استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه رازی با انتقاد از تیم مذاکره‌کننده وقت ایران گفت: آن‌ها هیچ‌گاه تصور نمی‌کردند که با وجود امتیازات گسترده‌ای که داده بودند، غرب باز هم از مسیر خدعه و نیرنگ عمل کند. 

ویسی‌چمه افزود: اروپا پس از خروج آمریکا از برجام، عملاً همان سیاست‌های واشنگتن را دنبال کرد و از فرصت برای فشار بیشتر بر ایران استفاده کرد.

این استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه رازی خاطرنشان کرد: اکنون با فعال شدن مکانیسم ماشه، پازل طراحی‌شده غرب در حال تکمیل است و با وتوی قطعنامه لغو تحریم‌ها، ایران باید خود را برای بازگشت تمامی محدودیت‌ها آماده کند.

وی در ادامه گفت: مخالفت ۹ عضو شورای امنیت با رفع تحریم‌های ایران، در ظاهر اقدامی خصمانه و فشار روانی علیه ملت ایران است، اما در واقع می‌تواند همان مصداق جمله شهید سلیمانی باشد که «فرصتی در دل تهدیدهاست که در خود فرصت‌ها نیست». 

ویسی‌چمه تصریح کرد: این رویکرد غرب نشان می‌دهد که ابزار فشار اقتصادی آن‌ها بیش از آن‌که واقعیت عملی داشته باشد، ابعاد روانی دارد؛ چرا که اکنون نیز ایران تحت تحریم‌هایی چند برابر شدیدتر از مکانیسم ماشه قرار گرفته است.

وی گفت: از این منظر، اقدام اخیر اروپا و آمریکا را باید تلنگری برای بازاندیشی در ظرفیت‌های مغفول دانست؛ ظرفیتی که در پیمان‌های شرقی، همکاری‌های منطقه‌ای و فناوری‌های نوین نهفته است و می‌تواند توازن تازه‌ای در دیپلماسی ایران ایجاد کند. 

این تحلیل‌گر حقوق بین‌الملل افزود: این رخداد همچنین فرصتی است تا برای افکار عمومی روشن شود که همه راه‌های مذاکره با غرب طی شده و کوتاهی از جانب ایران نبوده است. بنابراین نباید اجازه داد مخالفان داخلی با بزرگ‌نمایی مکانیسم ماشه، فضای هراس و تسلیم‌پذیری را القا کنند.

وی گفت: در مقابل، باید با اتحاد ملی و تکیه بر قدرت درونی، به تصویری که شهید رئیسی ترسیم می‌کرد باور داشته باشیم؛ اینکه «غرب گذشته است و ما آینده‌ایم». بر این اساس، اقدام اخیر شورای امنیت نه پایان راه، بلکه آغازی است برای عبور از خسارت محض و ورود به مرحله‌ای نوین از استقلال، پیشرفت و عزت ملی.

انتهای خبر/