- گروه : فرهنگی
- شماره : 101570
حنای گردشگرمحوری در کرمانشاه رنگی ندارد؛
ریشه‌ای‌بودن سوءمدیریت در کرمانشاه برای جذب توریست
ریشه‌های سوءمدیریت در جذب توریست باعث شده کرمانشاه با وجود جاذبه‌های فراوان، به جایگاه شایسته خود در گردشگری نرسد. نبود برنامه‌ریزی، ضعف زیرساخت‌ها و تبلیغات نامناسب از موانع اصلی این مسیر هستند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ میزگردی با موضوع گردشگری در استان کرمانشاه با حضور علیرضا مرادی‌بیستونی سرپرست معاونت گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه و آئیژ عزمی عضو هیأت علمی گروه جغرافیا دانشگاه رازی در دفتر تحریریه «مرصاد»، برگزار شد.
مرصادنیوز: به نظر شما چرا با وجود این همه جاذبه، کرمانشاه هنوز نتوانسته جایگاه واقعی خود را در گردشگری کشور پیدا کند؟
عزمی: ما یک منطقه وسیع داریم که شامل طبیعت بکر، کوه‌ها، دشت‌ها و تپه‌های تاریخی است. همه می‌گویند که ما 4 هزار اثر تاریخی داریم و طبیعت چهار فصل داریم. اما مشکل اینجاست که این داشته‌ها به درستی معرفی و مدیریت نشده‌اند. در یک دوره آموزشی در ژاپن، به ما گفتند که شما این داشته‌ها را دارید، اما باید غبار را از روی آن‌ها پاک کنید و سپس در معرض نمایش بگذارید تا مخاطب جذب شود.
ما باید به این داشته‌ها افتخار کنیم، اما متأسفانه زیرساخت‌های لازم برای استفاده از آن‌ها را نداریم. مثلاً تصور کنید که فقط یک اثر تاریخی شاخص داشتیم، شاید بهتر مدیریت می‌شد. اما حالا که این‌همه جاذبه داریم، بدون برنامه‌ریزی و زیرساخت مناسب، نمی‌توانیم از آن‌ها بهره‌برداری کنیم.
یکی از چالش‌های اساسی ما دسترسی است. کرمانشاه ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق دارد، که یک فرصت عالی برای جذب گردشگران عراقی است. اما این گردشگران چطور باید وارد کرمانشاه شوند؟ از طریق هوایی که پرواز بین‌المللی نداریم. از مسیر زمینی که هزینه‌های بالایی دارد و مشکلات مرزی مانع ورود راحت گردشگران می‌شود. حتی اگر بخواهند با خودروی شخصی بیایند، امکان تردد ماشین‌های عراقی از مرز خسروی وجود ندارد.
بخشی از مشکل، نبود برنامه‌ریزی منسجم است. مثلاً در مشهد، شما به‌راحتی می‌توانید از طریق اتوبوس، قطار یا هواپیما به شهر برسید. اما در کرمانشاه، پروازها محدودند، مسیرهای ریلی کافی نیست و اتوبوس‌ها هم در ایام شلوغ سال کمیاب می‌شوند. در نتیجه، مسافران مجبور می‌شوند از ماشین شخصی استفاده کنند یا اصلاً کرمانشاه را در لیست سفرهایشان قرار ندهند.
مرصادنیوز: به نظر شما، چه اقداماتی باید انجام شود تا کرمانشاه به یک مقصد گردشگری جذاب تبدیل شود؟
مرادی‌بیستونی: اول از همه، باید یک برنامه‌ریزی جامع انجام شود که همه بخش‌ها را درگیر کند. گردشگری فقط مربوط به میراث فرهنگی نیست، بلکه حمل و نقل، هتل‌داری، خدمات شهری و حتی آموزش عمومی هم در آن نقش دارند. ما باید امکانات حمل و نقل را بهبود دهیم، هتل‌ها و اقامتگاه‌های بیشتری ایجاد کنیم و مهم‌تر از همه، نگاه مردم و مسئولان را به گردشگری تغییر دهیم. یعنی مشکل فقط زیرساخت نیست، بلکه فرهنگ‌سازی هم نیاز داریم.
وقتی یک گردشگر وارد شهر می‌شود، از لحظه‌ای که در فرودگاه، ایستگاه قطار یا پایانه اتوبوسرانی پیاده می‌شود، تا زمانی که در خیابان‌ها قدم می‌زند یا از مراکز خرید و اماکن تاریخی بازدید می‌کند، تجربه او باید مطلوب باشد. این یعنی رانندگان تاکسی، صاحبان مغازه‌ها، کارکنان هتل‌ها و حتی مردم عادی باید در برخورد با گردشگران آموزش ببینند و حس مهمان‌نوازی را در خود تقویت کنند.
اگر این مشکلات حل شود، کرمانشاه می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی گردشگری کشور تبدیل شود. اما اگر همین روند ادامه پیدا کند، همچنان در حاشیه باقی می‌مانیم و گردشگران به جای انتخاب کرمانشاه، شهرهای دیگر را ترجیح می‌دهند. این فرصت را نباید از دست بدهیم.
مرصادنیوز: برای اینکه کرمانشاه به یک شهر گردشگرپذیر تبدیل شود، چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
عزمی: ببینید، اولین چیزی که یک گردشگر هنگام ورود به شهر می‌بیند، وسیله حمل و نقل از جمله تاکسی‌ها هستند. اگر کیفیت خدمات تاکسیرانی بالا باشد، این می‌تواند تأثیر مثبتی بر ذهنیت مسافر بگذارد. حتی پوشش رانندگان تاکسی، رفتار آن‌ها، نحوه برخورد، لبخند زدن، همه این‌ها مهم‌اند.
وقتی یک شهر می‌خواهد گردشگری را محور توسعه خود قرار دهد، همه دستگاه‌ها باید پای کار بیایند؛ از آموزش و پرورش گرفته تا شهرداری، استانداری و سازمان حمل و نقل.
اگر می‌خواهیم شهری گردشگرپذیر داشته باشیم، باید در تمام جزئیات دقت کنیم. مثلا نباید بهترین خیابان شهر، در روزهای خاصی مانند ۲۲ بهمن به یک بازار دستفروشی بی‌نظم تبدیل شود. این اتفاق باعث می‌شود که شهر چهره‌ای نامناسب به خود بگیرد. ما آثار تاریخی ارزشمندی داریم، اما جذب گردشگر نداریم. یکی از دلایل اصلی، مشکلات دسترسی و نبود زیرساخت‌های مناسب است.
مرصادنیوز: استان کرمانشاه علاوه بر ظرفیت، اراده و انگیزه کافی برای تبدیل‌شدن به قطب گردشگری دارد؟
مرادی‌بیستونی: این سئوال خیلی کلیدی است. در حرف، همه می‌گویند که گردشگری مهم است، اما در عمل، بسیاری از فرمانداران و مسئولان حمایت لازم را ندارند. برای حل این مشکل، می‌توان یک «شورای گردشگری استان» ایجاد کرد تا هماهنگی بین بخش‌های مختلف را افزایش دهد. در استان‌های دیگر این کار انجام شده و نتیجه داده است.
مرصادنیوز: زیرساخت‌های حمل و نقل چقدر بر جذب گردشگر تأثیر دارد؟
عزمی: بسیار زیاد! مثلاً کرمانشاه فرودگاه دارد، اما شرکت هواپیمایی اختصاصی ندارد. این باعث می‌شود که برنامه‌ریزی پروازها دست کرمانشاه نباشد و گردشگران به‌راحتی به این شهر دسترسی نداشته باشند. گردشگران خارجی اغلب از هواپیما استفاده می‌کنند و اگر مسیر پروازی مناسب نباشد، به شهرهای دیگر می‌روند لذا به نوعی خلأ مدیریت یکپارچه در حوزه گردشگری داریم؛ مثلاً طاق‌بستان هنوز به ثبت جهانی نرسیده، چون مشکلات زیادی دارد. حل این موضوع نیاز به حمایت مالی و تصمیم‌گیری کلان دارد. همچنین، ما در تبلیغات گردشگری بسیار ضعیف هستیم. شما اگر پاسپورت آمریکایی را ورق بزنید، تصاویر جاذبه‌های توریستی این کشور را می‌بینید، اما در پاسپورت ایرانی، حتی یک تصویر از آثار تاریخی کرمانشاه وجود ندارد!
مرصادنیوز: یکی از ظرفیت‌های مهم گردشگری کرمانشاه، گردشگری سلامت است. آیا در این زمینه برنامه‌ریزی خاصی انجام شده؟
مرادی‌بیستونی: نه به‌صورت جدی. بسیاری از بیماران عراقی برای درمان به ایران می‌آیند، اما این روند کاملاً بدون برنامه است. افراد سودجو بیماران را به بیمارستان‌ها می‌برند و هزینه‌های کلانی دریافت می‌کنند، بدون اینکه خدمات درستی ارائه شود. استان‌های دیگر مانند تبریز، به‌صورت سازمان‌یافته روی گردشگری پزشکی کار کرده‌اند و در حال جذب بیماران خارجی هستند. ما هم اگر برنامه‌ریزی نداشته باشیم، این فرصت را از دست می‌دهیم.
مرصادنیوز: وضعیت مسیرهای دسترسی به استان چطور است؟
مرادی‌بیستونی: همچنان مشکل داریم. مثلاً از سال ۱۳۹۱ قرار بوده که اتوبان تهران - همدان - کرمانشاه تکمیل شود، اما هنوز خبری نیست. قطارهای مسافربری هم باید به‌روز شوند. قطارهایی که اخیراً از ایران به وان ترکیه راه‌اندازی شده‌اند، نمونه‌ای از ظرفیت‌های ترانزیتی هستند که می‌توانند درآمدزایی کنند. همین‌طور نیاز به اتوبوس‌های توریستی مخصوص گردشگران داریم.
مرصادنیوز: راه حل شما برای رفع این مشکلات چیست؟
عزمی: من معتقدم که کرمانشاه باید یک راهبرد مشخص برای گردشگری داشته باشد. ما منابع آبی محدودی داریم، بنابراین توسعه صنایع سنگین ممکن نیست. کشاورزی هم با چالش‌های جدی روبه‌رو است. تنها مزیتی که داریم، گردشگری است و باید به آن به‌عنوان محور توسعه استان نگاه کنیم. برای این کار، نیاز به یک اراده جمعی، برنامه‌ریزی کلان و حمایت نهادهای دولتی داریم.
مرصادنیوز: به چالش‌های گردشگری استان کرمانشاه اشاره کردید؛ یکی از مسائل مهم، کمبود موزه‌های استاندارد است. لطفاً در این مورد توضیح دهید.
عزمی: بله، ما تقریباً یک ماه پیش جلسه‌ای داشتیم که در آن تصمیم گرفتیم یک موزه در دانشگاه رازی تأسیس کنیم تا آثار و مستندات قدیمی دانشگاه را در آن نگهداری کنیم. اما مسئله این است که ما در استان کرمانشاه چند موزه واقعی به معنای استاندارد آن داریم؟ منظورم این نیست که چند وسیله کوچک یا لباس محلی را در یک سالن بگذاریم و نامش را موزه بگذاریم، بلکه موزه‌ای که از لحاظ محتوا و ساختار واقعاً نماینده فرهنگ و تاریخ استان باشد.
مرصادنیوز: با توجه به اینکه کرمانشاه از قدمتی تاریخی برخوردار است، چرا در زمینه توسعه موزه‌ها سرمایه‌گذاری مناسبی انجام نشده است؟
مرادی‌بیستونی: این دقیقاً همان نکته‌ای است که می‌خواهم به آن اشاره کنم. ما همیشه ادعای تاریخی‌بودن داریم، اما آیا واقعاً برای معرفی تاریخ و فرهنگ‌مان کاری کرده‌ایم؟ نیمی از آثار پارینه‌سنگی موزه ملی ایران متعلق به کرمانشاه و لرستان است، اما ما در خود استان نتوانسته‌ایم یک موزه درخور داشته باشیم. مسئله فقط گردشگری نیست، بلکه اعتبار فرهنگی یک ملت در میان است.
مرصادنیوز: شما اشاره کردید که باید به سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری توجه بیشتری شود. آیا زیرساخت‌های لازم برای جذب گردشگران به درستی فراهم شده است؟
عزمی: متأسفانه، هنوز با مشکلات متعددی مواجه هستیم. مثلاً در بحث حمل و نقل، ما هنوز پروازهای منظم و کافی نداریم. اگر بخواهیم هزینه سفر را کاهش دهیم، باید بسترهای لازم برای پروازهای روزانه، مسیرهای ریلی مناسب و حمل و نقل زمینی استاندارد فراهم شود.
ما بیش از ۴ هزار اثر تاریخی و ۲۰۰ نقطه جغرافیایی و طبیعی داریم، اما چقدر برای معرفی و حفاظت از این آثار برنامه‌ریزی کرده‌ایم؟ ما حتی در ساماندهی ساده‌ترین موارد، مثل بازارهای محلی و دستفروشان پارک کوهستان هم موفق نبوده‌ایم. این‌ها روی تصویر ذهنی گردشگران تأثیر می‌گذارد.
مرصادنیوز: به نظر شما برای بهبود وضعیت گردشگری استان، چه اقداماتی باید انجام شود؟
عزمی: اول از همه، باید یک شورای تخصصی گردشگری در سطح استان تشکیل شود که تمام نهادهای مرتبط در آن حضور داشته باشند. تصمیم‌گیری‌ها نباید پراکنده باشد. مثلاً در بحث گردشگری پزشکی، گردشگران عراقی به کرمانشاه می‌آیند، اما آیا ما نظارت درستی بر این روند داریم؟ نه، بیماران را بدون برنامه‌ریزی و بدون نظارت به بیمارستان‌ها می‌برند و گاهی هزینه‌های کلانی از آن‌ها دریافت می‌شود، بدون اینکه خدمات مناسبی ارائه شود. این مسئله می‌تواند چالش‌های بین‌المللی ایجاد کند.
همچنین، استان‌های رقیب مثل تبریز در جذب گردشگران پزشکی عملکرد بهتری داشته‌اند، زیرا آن‌ها برنامه‌ریزی مشخصی برای این حوزه دارند.
مرصادنیوز: چطور می‌توان سرمایه‌گذاران را جذب کرد؟
مرادی‌بیستونی: دولت به‌تنهایی توانایی سرمایه‌گذاری گسترده در گردشگری را ندارد. ما باید مشوق‌هایی برای بخش خصوصی تعریف کنیم، مثل معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات ویژه. سرمایه‌گذار زمانی وارد عمل می‌شود که مطمئن باشد بازگشت سرمایه دارد.
ما می‌توانیم از تجربه کشورهای دیگر استفاده کنیم. مثلاً در برخی کشورها، در کنار اماکن تاریخی، بازارچه‌های صنایع دستی و مجتمع‌های خدماتی ایجاد می‌کنند که هم به گردشگران خدمات ارائه دهد و هم منبع درآمدی برای شهر باشد. اما در کرمانشاه، حتی برای راه‌اندازی یک بازارچه ساده کنار جاده‌ای با مشکلات اداری مواجه هستیم.
مرصادنیوز: مهم‌ترین اولویت برای توسعه گردشگری در کرمانشاه چیست؟
عزمی: مهم‌ترین مسئله، بهبود مسیرهای دسترسی و ارائه خدمات استاندارد است. ما اگر بهترین تبلیغات را هم انجام دهیم، اما مسیرهای دسترسی نامناسب باشند، گردشگر جذب نخواهد شد.
باید خدمات رفاهی در سطحی باشد که گردشگر هنگام ورود به شهر احساس آرامش کند. مثلاً در مجموعه تفریحی طاق‌بستان، خدمات غذاخوری، لباس فرم کارکنان، نظافت محیط و کیفیت خدمات چقدر استاندارد هستند؟ آیا تجربه‌ای که به گردشگر ارائه می‌دهیم در سطحی است که او را تشویق کند مجدداً به کرمانشاه سفر کند؟ این‌ها نکاتی است که باید روی آن‌ها تمرکز کنیم.
مرادی‌بیستونی: در بخش گردشگری، هر بار به نام‌های مختلف کارگروه‌هایی تشکیل می‌شود که ریاست آن‌ها با استاندار استان است. در این جلسات، اقدامات مختلفی مورد بحث قرار می‌گیرد، مانند نصب تابلوهایی در مسیرهای گردشگری برای معرفی جاذبه‌های طبیعی و تاریخی. متأسفانه، در این زمینه مشکلاتی وجود دارد. به‌عنوان مثال، برای نصب تابلوها، نیاز به دریافت مجوز از اداره میراث فرهنگی است. این مجوزها معمولاً با محدودیت‌هایی روبرو هستند و به‌جای آنکه به جذب اسپانسرها کمک کنند، چالش‌هایی ایجاد می‌کنند. تابلوهایی که برای معرفی جاذبه‌ها نصب می‌شوند، با اندازه‌های بسیار کوچک و بدون تبلیغات مناسب، عملاً اثربخشی کمی دارند.
مشکل اصلی این است که در کرمانشاه، بسیاری از قوانین با انعطاف لازم برای توسعه گردشگری مواجه نمی‌شوند. به‌جای اینکه از ظرفیت‌های استان به‌طور مؤثر بهره‌برداری کنیم، قوانین و محدودیت‌ها مانع از پیشرفت در این حوزه می‌شوند. در استان‌های دیگر، این گونه مسائل به‌راحتی حل می‌شود و در کرمانشاه باید این نگرش تغییر کند.
در کنار این مسائل، توجه به زیرساخت‌ها بسیار حیاتی است. ما نمی‌توانیم منتظر بمانیم تا گردشگر وارد شود و سپس به فکر ایجاد زیرساخت‌ها باشیم. گردشگری و زیرساخت‌ها باید همزمان رشد کنند.
در نهایت، حتی مردم شهر کرمانشاه باید آموزش ببینند که چگونه با گردشگران رفتار کنند و از آن‌ها پذیرایی مناسبی داشته باشند. برای این کار، می‌توان از رسانه‌های مختلف مانند رادیو و تلویزیون استفاده کرد و برنامه‌هایی را برای آشنایی مردم با اصول گردشگری طراحی کرد.
همچنین، کرمانشاه به دلیل مشکلات اقتصادی، با معضل زباله‌های شهری روبرو است که تأثیر زیادی بر تصویر شهر در ذهن گردشگران می‌گذارد. برخورد نادرست با زباله‌ها، وضعیت کثیف خیابان‌ها و وجود زباله‌گردها، بر کیفیت گردشگری تأثیر منفی دارد. در حالی که در شهرهای دیگر این مشکلات به‌طور مؤثر مدیریت می‌شود.
برای جذب گردشگر، باید به مسائل زیرساختی توجه بیشتری شود. به‌عنوان مثال، در زمان تعطیلات نوروز، با تهیه و پخش کلیپ‌هایی در رسانه ملی، می‌توانیم استان کرمانشاه را به‌طور ویژه معرفی کنیم و گردشگران را برای سفر به این استان جذب کنیم. این کلیپ‌ها می‌توانند پیش از مسابقات فوتبال و رویدادهای مهم دیگر در رسانه‌های ملی پخش شوند تا توجه عمومی را جلب کنند.
در نهایت، باید به این نکته توجه داشته باشیم که برای جذب گردشگر، نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت داریم و تنها به ایام تعطیلات نوروز محدود نمی‌شویم. باید به‌طور مداوم تلاش کنیم تا گردشگری داخلی و خارجی را به استان جذب کنیم و کرمانشاه را به مقصدی جذاب تبدیل کنیم.
مرصادنیوز: درباره پیشنهادها و راهکارهای جذب گردشگر توضیح دهید.
عزمی: یکی از پیشنهادات کلیدی این است که با استفاده از تبلیغات و تولید محتوای تصویری (کلیپ‌های معرفی استان)، گردشگری را به استان جذب کنیم. با توجه به اهمیت معرفی صحیح جاذبه‌ها و تاریخچه استان، این اقدامات می‌توانند تأثیر بزرگی در افزایش تعداد گردشگران داشته باشند. همچنین، تأکید بر آموزش نیروهای محلی از جمله رانندگان تاکسی و کارکنان هتل‌ها برای فراهم کردن تجربه بهتر برای گردشگران نیز از دیگر مسائل مهمی است که باید در اولویت قرار گیرد.
مسئله زیرساخت‌ها، به ویژه در زمینه حمل و نقل، اقامتگاه‌ها و راه‌های ارتباطی نیز اهمیت دارد. برای جذب گردشگر و مدیریت صحیح حجم زیاد مسافران، نیاز به بهبود امکانات و ارائه خدمات باکیفیت داریم.
در نهایت، بهبود زیرساخت‌ها و رفع محدودیت‌ها در مسیرهای ورودی به استان، مانند کمربندی‌ها، می‌تواند به توسعه گردشگری و ارتقای وضعیت اقتصادی استان کمک کند. این مسائل نیازمند همکاری میان مقامات محلی، دولت و بخش خصوصی است تا استان کرمانشاه بتواند از پتانسیل‌های گردشگری خود بهره‌برداری کند.
مرادی‌بیستونی: در ایام اربعین بودجه‌هایی برای ترمیم زیرساخت‌ها، اصلاح جاده‌ها و نصب تیرهای چراغ‌برق اختصاص می‌یابد. این امکانات در طول مسیر به بهبود شرایط کمک می‌کند و بسیاری از مسیرها به‌طور قابل توجهی به‌روزرسانی می‌شوند. البته باید توجه کرد که همه این موارد در افزایش کیفیت سفر مؤثر است و باعث تسهیل دسترسی و رفاه زائران می‌شود.
از فرصت‌های موجود می‌توان بهره‌برداری بیشتری کرد، به‌ویژه در زمینه ایجاد مجتمع‌های بین راهی و امکانات رفاهی که برای راحتی زائران در دسترس باشد. در این زمینه، توسعه پروژه‌های کوچک مانند بازارچه‌های موقتی که محصولات محلی ارائه می‌دهند، می‌تواند به‌طور مستقیم به گردشگری منطقه کمک کند.
بخشی دیگر از این مسئله به توسعه مراکز خرید در مرزها مربوط می‌شود. به‌عنوان مثال، در فرودگاه‌ها و مراکز مرزی می‌توان بازارچه‌هایی برای فروش سوغاتی‌های محلی از کرمانشاه ایجاد کرد. این مراکز می‌توانند به‌ویژه در ایام اربعین فرصت خوبی برای فروش محصولات محلی فراهم کنند.
اما در کنار این نکات مثبت، چالش‌هایی هم وجود دارد که در داخل شهر باید به آن‌ها توجه شود. به‌طور خاص، برخی از مکان‌های گردشگری مانند طاق بستان و رستوران‌های محلی در ایام خاص، مانند شب‌های جمعه، به محیط‌هایی تبدیل می‌شوند که تنها برای گروه‌های خاصی مناسب هستند و ممکن است در این فضاها هنجارشکنی رخ دهد. این موضوع باید ساماندهی شود تا هم زائران و هم مردم محلی از این فضاها بهره‌برداری کنند.
در نهایت، نیاز به همکاری بیشتر میان نهادهای مختلف برای ساماندهی این بخش‌ها احساس می‌شود. در این راستا، اتحادیه‌ها و سازمان‌ها باید با همکاری دستگاه‌های اجرایی، به‌ویژه میراث فرهنگی، برای بهبود شرایط و توسعه گردشگری در استان گام بردارند. این اقدامات می‌تواند نه تنها برای کرمانشاه، بلکه برای همه کشور سودمند باشد و در نهایت به رشد اقتصادی و توسعه پایدار منطقه کمک کند.
مرصادنیوز: در پایان اگر نکته‌ای باقی‌مانده، بفرمائید.
عزمی: نکته مهم این است که توسعه گردشگری تنها با حرف زدن ممکن نیست. باید اقدامات عملی انجام شود، زیرساخت‌ها فراهم شود، تبلیغات صورت بگیرد و مدیریت یکپارچه‌ای در این حوزه ایجاد شود. اگر همه این موارد رعایت شود، کرمانشاه می‌تواند به یکی از قطب‌های گردشگری ایران تبدیل شود.
انتهای خبر/
