بیکاری یا بی‌تدبیری مسأله این است

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی مرصاد، پروفسور سید علیرضا موسوی* در یادداشتی نوشت: شاید تاکید بر این موضوع که زباله‌گردی نتیجه مدیریت غیر اصولی پسماند شهری است، چندان خوشایند مدیران شهری نباشد اما متاسفانه در فضاهای شهری به دلیل مدیریت ناقص پسماند فرصت مناسبی برای حضور زباله‌گردها فراهم شده است.

هر چند زباله‌گردی پدیده‌ای چند بعدی است اما مدیریت پسماند نقشی کلیدی در این پدیده دارد. می‌توان گفت این پدیده در تمامی شهرهای بزرگ کشور وجود دارد و به‌عنوان یک مشکل جدی بهداشتی، فرهنگی و اجتماعی همواره توان مدیریت مدیران شهری را به چالش کشیده است و در شهر کرمانشاه نیز این معضل محدود به ایام خاصی نبوده بلکه در فصول مختلف سال با شدت متفاوت وجود دارد.

استان کرمانشاه با برخورداری از منابع طبیعی فراوان، زمین‌های مرغوب، پتانسیل آبی مناسب، مراتع وسیع، جنگل‌های زیبا و کوه‌های استوار با بیش از ده‌ها سراب زیبا، ظرفیت قابل توجهی در حوزه‌های مختلف از جمله ایجاد اشتغال دارد که متاسفانه به دلیل سوء مدیریت و نبود برنامه‌ریزی مناسب این فرصت‌های ارزشمند همواره هدر رفته‌اند. معضل زباله‌گردی که خود معلول معضلی مهمتر شامل بیکاری و فقر اقتصادی است، سال‌ها است مدیران شهری، مدیران حل آن نبوده اند، هر چند شهرداری کرمانشاه در این خصوص وظیفه اصلی را دارد اما با توجه به چند بعدی بودن این پدیده همکاری همه دستگاه‌ها از جمله فرمانداری، نهادهای حمایتی، نهادهای نظارتی، نیروی انتظامی را می‌طلبد.

زباله یا همان طلای کثیف، ثروت است و تلاش برای به دست آوردن آن موضوعی مرسوم در دنیای امروز است و در این میان جویندگان زباله را می‌توان شبیه جویندگان طلا در سده‌های قبل دانست که با سوءمدیریت فرآیند استخراج، نه‌تنها موجب تخریب محیط زیست می‌شدند بلکه گاهی جان افراد را نیز به مخاطره می‌انداختند. کاوشگران زباله هم در حضور ضعف شدید مدیریت شهری علاوه بر سلامت خود، اثرات مخرب بهداشتی بر جامعه دارند و هم فرهنگ کرمانشاه را به چالش کشیده‌اند، ضرورت دارد مدیران شهری بعد از سال‌ها برای این پدیده چاره‌ای بیندیشند که در عمل کارگر باشد و گرنه این زخم چرکین همچنان در پیشانی شهر خودنمایی خواهد کرد.

بازیافت پسماند خانگی و صنعتی با توجه به ارزش‌افزوده بالایی که دارد، فرصت ارزشمندی برای سرمایه‌گذاری است که با برنامه‌ریزی اصولی و دانش بنیان و بهره‌مندی از توان نخبگان برای حل آن می‌تواند فرصت اشتغالزایی نیز فراهم آورد، بنابراین با تدبیر مدیران، می‌توان امیدوار بود که آسیب‌های بهداشتی، زیست محیطی و اجتماعی آن به حداقل رسیده و منافع اقتصادی آن از دست مافیای مربوطه خارج شود.

پیشنهاد می‌شود، مدیریت مدرن پسماند شهری که بر عملیات بازیافت در مبدا تمرکز دارد در کرمانشاه برنامه‌ریزی و عملیاتی شود، نه اینکه کودکان کار یا معتادان متجاهر هم مدیر و هم مجری عملیات بازیافت به‌صورت شبانه‌روزی باشند، هر چند مدیران بر خسارت افراد زباله‌گرد به شهر اذعان دارند اما متاسفانه در چند دهه گذشته نتوانسته‌اند مدیریتی مناسب در این حوزه با ارزش اقتصادی بالا و بسیار پر سود داشته باشند.

هرچند شهر سرمایه‌ای اندک از هویت بصری دارد ولی زباله‌گردی و پیامدهای ناشی از آن علاوه بر مشکلات بهداشتی این بضاعت اندک از هویت بصری را هم به‌طور وحشتناکی برهم زده است.

روش‌های مختلفی برای حل معضل و برخورد با زباله‌گردها از جمله راه‌اندازی گشت انضباط شهری به‌کار گرفته شد که پیامد آن درگیری بین مجریان قانون و زباله‌گردها بود که در بعضی موارد با آسیب به این دسته از افراد اثرات روانی عمیقی بر جامعه وارد شد.

با توجه به موارد نقص در اجزای مختلف مدیریت پسماند شهر کرمانشاه هم در مرحله جداسازی در محل و هم در مرحله دفع، حضور چشمگیر زباله‌گردها در سطح شهر و محل دفع پسماند امری دور از انتظار نبوده و نیست.

باید به این نکته تاکید کرد که حل این مشکل تنها با همکاری همه‌جانبه سازمان‌های مسئول و مردم امکان‌پذیر است که در این راستا توجه و تمرکز بر همکاری همه‌جانبه استانداری، شهرداری، مرکز بهداشت، بازرسی استان، فرمانداری کرمانشاه، محیط زیست استان، بهزیستی، کمیته امداد، سازمان بازیافت، سازمان صنایع، منابع طبیعی، دانشگاه رازی، دانشگاه علوم پزشکی، نمایندگان شهر کرمانشاه و سازمان صدا و سیما قطعا موثر خواهد بود.

ارائه برنامه آموزشی و عملیاتی شهردار برای ارتقای وضعیت مدیریت پسماند شهر کرمانشاه با تمرکز بر جداسازی در محل جمع‌آوری و ساماندهی مراکز بازیافت پسماند در سطح شهر کرمانشاه، جمع‌آوری و حمایت از زباله‌گردهای دارای مشکلات اجتماعی، جسمی و روحی هم در این میان راهگشا است.

ارائه برنامه حمایتی سازمان‌های دولتی شامل بانک‌ها و موسسات مالی، سازمان بهزیستی، کمیته امداد و سازمان‌های مردم نهاد از زباله‌گردها، و جذب حمایت نخبگان و مراکز دانش بن راستای حل مشکلات مدیریت هم در این میان حائز اهمیت است.

* استاد دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاهv