علی‌اکبر سالاری در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ درباره مهارت‌های زندگی اظهار داشت: گاهی متوجه نیستیم چه می‌خوریم، چه می‌نویسیم یا حتی چه می‌گوییم. وقتی برگه‌ای را چاپ می‌کنیم می‌بینیم چیز دیگری نوشته‌ایم. این نشانه نبودِ توجه کافی به لحظه حال است. ذهن ما درگیر گذشته و آینده است و در نتیجه، از آنچه در اکنون می‌گذرد غافل می‌مانیم.

وی افزود: ذهن‌آگاهی به ما یاد می‌دهد چگونه بدون قضاوت به لحظه حال توجه کنیم، محیط اطراف را آگاهانه درک کنیم و تمرکز خود را افزایش دهیم.

این روان‌شناس با اشاره به تقسیم‌بندی مهارت‌های زندگی، گفت: دسته نخست، مهارت‌های میان‌فردی است؛ یعنی اینکه بتوانیم با دیگران به‌شیوه‌ای مؤثر و محترمانه ارتباط برقرار کنیم. برای مثال، در محیط کار ممکن است همکار ما خشمگین شود یا خود ما تحت فشار هیجانی قرار گیریم. اگر ندانیم چگونه رفتار کنیم، رابطه کاری آسیب می‌بیند.

وی ادامه داد: دسته دوم، مهارت تنظیم هیجان و مدیریت خشم است که برای همه، به‌ویژه نیروهای نظامی و پاسداران کشور، اهمیت ویژه دارد. در شرایط بحرانی، توان کنترل هیجان و تصمیم‌گیری منطقی حیاتی است و دسته سوم، مهارت تحمل پریشانی یا تاب‌آوری است. ممکن است فردی عزیزی را از دست بدهد و نتواند فقدان او را بپذیرد. چنین اندوهی، اگر مدیریت نشود، بر کار و زندگی تأثیر مستقیم دارد.

دی‌بی‌تی رویکردی مؤثر برای کاهش فشارهای روانی

سالاری یکی از رویکردهای موفق روان‌درمانی را درمان دیالکتیک - رفتاری (DBT) دانست و توضیح داد: این رویکرد چهار مهارت اساسی را آموزش می‌دهد: ذهن‌آگاهی، تنظیم هیجان، تحمل پریشانی و مهارت‌های میان‌فردی. پژوهش‌ها نشان می‌دهد اجرای منظم این تمرین‌ها می‌تواند استرس، فرسودگی شغلی و حتی اختلالات هیجانی را کاهش دهد.

تمرین ذهن‌آگاهی در زندگی روزمره

این روان‌شناس درباره راهکارهای عملی ذهن‌آگاهی گفت: آسان‌ترین تمرین، توجه آگاهانه هنگام غذا خوردن است. ظرف غذا را نگاه کنید، رنگ و بو و مزه‌اش را درک کنید و با دقت بجوید. این کار هم باعث لذت بیشتر می‌شود، هم قدردانی از نعمت را افزایش می‌دهد.

وی افزود: حتی هنگام مسواک زدن یا شستن صورت، به تماس آب با پوست، خنکی آن و حرکات دست توجه کنید. این تمرین‌های ساده می‌تواند میزان استرس را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.

سالاری در ادامه با اشاره به تمرین تنفس عمیق و انقباض و رهاسازی عضلات توضیح داد: اگر هر صبح تنها پنج تا ۱۰ دقیقه تمرین ذهن‌آگاهی داشته باشید، تمرکز و آرامش شما در طول روز افزایش خواهد یافت.

شناخت خود و دیگران، بنیان ذهن‌آگاهی

وی با استناد به سخن امام علی (ع) مبنی بر اینکه «من عرف نفسه فقد عرف ربه»، تأکید کرد: نخستین گام ذهن‌آگاهی، خودشناسی است. باید بدانیم چه توانمندی‌ها، کاستی‌ها و هدف‌هایی داریم. بسیاری از افراد نمی‌دانند برای چه کاری تلاش می‌کنند و هدف اصلی خود را فراموش کرده‌اند.

سالاری با اشاره به کتاب «هنر جنگ» اثر سان‌تزو افزود: سان‌تزو می‌گوید نخست باید خود را بشناسی و سپس دشمنت را. شناخت خود و دیگران، کلید تصمیم‌گیری درست در میدان زندگی است.

آرامش، بزرگ‌ترین سلاح انسان در بحران‌ها

این روان‌شناس در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اهمیت آرامش در شرایط سخت، گفت: در هنگام خطر، آرامش بزرگ‌ترین سلاح انسان است. امام علی (ع) می‌فرمایند: بردباری کلید گشایش است. کسی که بتواند در بحران‌ها آرام بماند، بهترین تصمیم را می‌گیرد.

وی افزود: رهبران بزرگ، از جمله رهبر معظم انقلاب در روزهای آغاز جنگ، با آرامش مثال‌زدنی خود به دیگران قوت قلب دادند. این همان ذهن‌آگاهی در عمل است.

از پذیرش خود تا تغییر پایدار

سالاری درباره تغییر رفتار گفت: در درمان دی‌بی‌تی، نخستین گام پذیرش بنیادین است. یعنی فرد باید بپذیرد که در حال حاضر چه ویژگی‌هایی دارد. اگر شخص همواره با خود بجنگد، دچار فرسودگی و ناامیدی می‌شود. پس باید ابتدا خود را بپذیرد و سپس به‌تدریج تغییر کند. تغییر سریع و اجباری، پایدار نیست.

نبود معنویت، ریشه بسیاری از مشکلات روانی

این روان‌شناس یکی از معضلات امروز جامعه را «دور شدن از معنویت» دانست و گفت: ما مسلمان هستیم، اما بسیاری از آموزه‌های دینی خود را فراموش کرده‌ایم. غربی‌ها بسیاری از مفاهیم روان‌شناسی خاور دور و اسلام را اقتباس کرده‌اند، در حالی که خاستگاه آن‌ها در فرهنگ ماست.

وی افزود: مشکل دیگر، نبود تفکر انتقادی و ضعف آموزش است. در مدارس و دانشگاه‌ها کمتر به آموزش مهارت‌های فکری و معنوی پرداخته می‌شود و همین مسئله، ریشه بسیاری از ناهنجاری‌هاست.

سالاری در پایان خاطرنشان کرد: ذهن‌آگاهی، تاب‌آوری و معنویت سه ستون سلامت روان هستند. انسان زمانی می‌تواند در زندگی موفق باشد که هیجان‌های خود را بشناسد، بر آن‌ها مسلط باشد و در لحظه حال زندگی کند.

انتهای خبر/