
نذر؛ نمادی از پیوست فرهنگی ایرانیان است؛
آئین نذری؛ پیوند ایمان، فرهنگ و مشارکت اجتماعی
آئین نذری، تلفیقی از ایمان دینی، فرهنگ ایرانی و مشارکت اجتماعی است که در مناسبتهای مذهبی، بهویژه در ماه محرم، نمادی از همبستگی و نیکوکاری مردمی به شمار میرود.
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی شبکه اطلاعرسانی «مرصاد»؛ نذری دادن از جمله آئینهای دیرپای فرهنگ ایرانی ـ اسلامی است که ریشه در باورهای دینی، اسطورهای و اجتماعی مردم ایران دارد.
هرچند نذر در سنت اسلامی، بهویژه در تشیع، جایگاهی معنوی و ویژه یافته است اما پیشینه آن به دوره پیش از اسلام، خصوصاً دوران ساسانی بازمیگردد؛ زمانی که در آئین زرتشتی نیز اطعام، قربانی یا خدمت به دیگران بهعنوان ابزاری برای طلب رحمت، شفای بیماران و دفع بلا رواج داشت.
در گذر تاریخ، این آئین با فرهنگ عزاداری در ماه محرم پیوندی عمیق پیدا کرد و به یکی از شاخصترین جلوههای ایمان، همدلی و مشارکت اجتماعی در جامعه ایرانی تبدیل شد؛ آئینی که هنوز نیز با زبان عشق و نذر، روح جمعی مردم را در مناسبتهای مذهبی و انسانی به حرکت درمیآورد.
پیشینیه نذری در ایران به دوره ساسانی برمیگردد
عزیز مصطفایی در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی شبکه اطلاعرسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: آئین نذری یکی از رسوم دیرینه مردم ایران است که امروزه در فرهنگ اسلامی، بهویژه در تشیع، معنایی ویژه و گسترده یافته است.
وی افزود: برخلاف تصور رایج، پیشینه این آئین فقط به دوره اسلامی محدود نمیشود، بلکه ریشههای تاریخی آن به دوره ساسانی و حتی پیشتر از آن بازمیگردد؛ زمانی که مردم ایران در قالب آئینهای زرتشتی، برای دفع بلا، استجابت دعا یا شفا از بیماریها، اقدام به اطعام، قربانی یا کمک به نیازمندان میکردند.
این دانشآموخته دکترای مردمشناسی با اشاره به استمرار این سنت در تاریخ ایران اسلامی گفت: پس از ورود اسلام و گسترش آموزههای شیعی، نذر جایگاه معنویتری یافت و بهعنوان پیمانی فردی میان انسان و خداوند مطرح شد، اما بهمرور زمان، از دایره فردی خارج شد و در عرصههای اجتماعی و فرهنگی نیز نفوذ پیدا کرد.
مصطفایی افزود: در جامعه امروز، نذر نهتنها بهمنظور برآوردهشدن حاجات شخصی انجام میشود، بلکه بهعنوان راهی برای مشارکت اجتماعی، تقویت همبستگی، و خدمترسانی به دیگران نیز شناخته میشود.
این استاد دانشگاه گفت: این آئین بهویژه در ماه محرم، جلوهای متفاوت به خود میگیرد و نذریهای گسترده، تبدیل به نمادهایی از محبت، عزاداری، وفاداری و همبستگی دینی و ملی میشوند.
وی خاطرنشان کرد: نذر در بستر فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، ظرفیتی تمدنی دارد؛ از کاهش فاصلههای طبقاتی گرفته تا تقویت روحیه تعاون و خیرخواهی. در بسیاری از مناطق محروم کشور، نذریها بهصورت هدفمند برای کمک به نیازمندان و رفع نیازهای اساسی توزیع میشوند و این نشاندهنده کارکرد اجتماعی بسیار مهم این سنت کهن است.
مصطفایی گفت: تنوع شکلهای نذری در اقوام و مناطق مختلف ایران نیز خود گویای عمق تاریخی و فرهنگی آن است. از نذر شلهزرد، شربت، چای و آش نذری گرفته تا نذر شمع، نذر پیادهروی و... هر منطقه از ایران، شکل خاص خود را برای ابراز ایمان و مشارکت دارد.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: استمرار آئین نذر، نهفقط نشانهای از دینداری، بلکه نمادی از پیوست فرهنگی میان ایرانِ باستان، ایران اسلامی و ایران معاصر است.
نذر، پیوند ایمان و عمل است
حجتالاسلام والمسلمین مسعود احمدی در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی شبکه اطلاعرسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: نذر یکی از سنتهای نیکو و برجسته در فرهنگ اسلامی است که نشاندهنده تعهد انسان مؤمن به انجام عمل خیر در قبال لطف و رحمت الهی است.
وی افزود: نذر کردن، نوعی عهد و پیمان با خداوند است که انسان با نیت خالص و برای برآوردهشدن حاجت یا دفع بلایی، خود را متعهد به انجام عملی نیکو میسازد؛ عملی که میتواند اطعام نیازمندان، کمک به محرومان، یا حتی انجام عبادتی ویژه باشد.
این کارشناس مذهبی با اشاره به جایگاه نذر در متون دینی گفت: در قرآن کریم و سنت پیامبر اسلام (ص)، بر عمل به نذر تأکید شده و نذرکننده موظف است در صورت برآوردهشدن حاجت، به وعدهای که در برابر پروردگار داده، وفا کند.
این کارشناس مذهبی با اشاره به بُعد اجتماعی نذر، بیان کرد: نذری دادن تنها یک مناسک فردی نیست، بلکه نقش مهمی در تقویت همبستگی اجتماعی و ترویج روحیه ایثار و خدمت به دیگران دارد.
احمدی خاطرنشان کرد: بسیاری از نذورات، بهویژه در مناسبتهایی مانند ماه محرم یا ماه رمضان و اعیاد مختلف با اطعام عمومی و کمک به اقشار محروم همراه است که این خود نشانهای از زنده بودن فرهنگ تعاون در جامعه اسلامی است.
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان کرمانشاه افزود: نذر کردن نهتنها ارتباط انسان با خداوند را مستحکم میکند، بلکه زمینهای برای پالایش درونی، صداقت نیت و پیوند با بندگان خدا نیز فراهم میآورد.
احمدی تصریح کرد: در بسیاری از مناطق کشور، مردم با کمترین امکانات اما با نیتی خالص، نذری میدهند و همین اخلاص، ارزش آن را چندین برابر میکند.
وی تأکید کرد: باید مراقب بود تا نذر و نذری دادن به سطح ظاهری یا رقابتهای اجتماعی تنزل پیدا نکند و همواره با روح توحیدی و نیت قربت به پروردگار همراه باشد.
نذر؛ عهدی میان انسان و خداوند است
عینالله یعقوب در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی شبکه اطلاعرسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: نذر، پیش از آنکه یک سنت اسلامی باشد، ریشه در فطرت انسانی و تاریخ ادیان الهی دارد. انسان، از دیرباز، در مواجهه با سختیها و نیازها، بهصورت درونی به این باور رسیده که با عهد بستن با خالق خود، میتواند به رحمت و گشایش الهی نزدیکتر شود.
وی افزود: در آئین زرتشتی، و بهویژه در دوره ساسانیان، آیینهایی شبیه به نذر رواج داشت که طی آن افراد در قبال حاجات خود، اقدام به اطعام، قربانی یا خدمت به دیگران میکردند. این سنت بعدها با ورود اسلام، معنا و جهت تازهای پیدا کرد.
این دانشآموخته الهیات و معارف اسلامی با اشاره به تأکید اسلام بر نذر، بیان کرد: در قرآن کریم و احادیث، نذر بهعنوان عملی نیکو معرفی شده که باید با نیت پاک و تعهد قلبی ادا شود.
وی خاطرنشان کرد: توسل جستن به نذر برای رفع بلا، دفع مصیبت و جلب منفعت در میان همه اقوام و ادیان الهی وجود داشته و هر كسی میكوشد تا فضل و رحمت و محبت الهی را به شكلی به سوی خود جلب کند.
به گفته یعقوبزاده، نذر در اسلام، تنها یک تقاضا از خداوند نیست، بلکه ترکیبی است از ایمان، نیت و عمل صالح؛ عهدی که فرد با خدای خویش میبندد و در صورت برآورده شدن خواستهاش، آن را عملی میکند.
این دانشآموخته الهیات معارف اسلامی تأکید کرد: نذر، برخاسته از گرایش انسان به تقرب به خداوند در لحظات نیاز و اضطرار است. در واقع، این سنت دینی، پاسخی است به فطرت انسان مؤمن برای گرهزدن حاجات دنیوی با عمل خیر و تقوا.
وی بیان کرد؛ نذورات ماه محرم گوشهای از آداب و رسومی است كه توسط افراد متدین انجام میشود. این نذورات به اشكال مختلف صورت می گیرد، از نذر شیر، شربت، چای، آش، تا نذر پوشیدن لباس مشکی و برگزاری روضه همگی اقسام نذر را در میان مردم نشان میدهد.
یعقوبزاده افزود: استمرار این سنت در فرهنگ اسلامی ایرانی، نشاندهنده عمق تاریخی، دینی و انسانی آن است که از گذشتههای دور تا امروز در میان مردم ریشه دارد.
به گزارش شبکه اطلاعرسانی «مرصاد»؛ با نگاهی به پیشینه تاریخی نذر درمییابیم که این سنت، نه تنها یک عمل عبادی در چارچوب دین اسلام، بلکه پدیدهای ریشهدار در فرهنگ و تاریخ ایرانی است. از دوران ساسانیان و آیین زرتشتی گرفته تا دوران اسلامی، نذر همواره بهعنوان ابزاری برای پیوند انسان با امر مقدس، دفع بلا، و یاریرسانی به دیگران مطرح بوده است.
استمرار این آئین در طول قرون، نشاندهنده آن است که نذر برخاسته از فطرت بشر در طلب لطف الهی و همدلی با همنوعان است.
از منظر دینی نیز، نذر در اسلام تنها یک عهد شخصی با خدا نیست، بلکه تعهدی معنوی برای انجام عمل صالح و گسترش خیر در جامعه است. نذر، با تلفیق ایمان، نیت خالص، و خدمت به مردم، بستری فراهم میکند برای پالایش درونی و تقویت پیوندهای اجتماعی. به همین دلیل، میتوان نذر را بهعنوان یکی از جلوههای ماندگار و زنده فرهنگ ایرانی ـ اسلامی دانست که هم ریشه در تاریخ دارد و هم کارکردی عمیق در زندگی امروز.
انتهای خبر/
درباره نویسنده
لینک کوتاه خبر
برچسبها
نظر / پاسخ از
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نفری باشید که نظر میگذارید!