مهرداد بائوج لاهوتی، نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی به بررسی دلایل پایین بودن قیمت محصولاتی نظیر پیاز وظایف نظارتی مجلس شورای اسلامی برای کنترل این محصول برای زیان نکردن پرداخت و گفت: امسال با بی‌برنامگی وزات کشاورزی ۸۶۰ هزار تن برنج وارد کشور شده که معادل یک میلیارد دلار است و همین واردات بیش از نیاز به تولید داخلی آسیب زده است. متأسفانه، همین بی‌برنامگی در کشت وعدم خرید پیاز هم دیده شد. 

چالش‌های کشاورزی؛ مشکلات و ناکامی‌ها

لاهوتی با تأکید بر مشکلات موجود در کشاورزی کشور اظهار داشت: این مشکلات به معنای انتقاد از نظام نیست، اما ضعف‌هایی در گذشته و حال در وزارت کشاورزی وجود داشته و دارد. برای مثال، در گذشته ۵.۲ میلیون تن سیب‌زمینی تولید می‌کردیم و مصرف ما چهار میلیون تن بوده و ۱.۲ میلیون تن را صادر می‌کردیم. اما به دلیل ضعف مدیریتی، سیب‌زمینی‌ها در انبارها پوسیده شد و اکنون ناچار به واردات سیب‌زمینی هستیم. همین بی‌تدبیری موجب شد کشت پیاز سال گذشته افزایش یابد و امسال پیاز روی دست کشاورز بماند و کیلویی ۵ هزار تومان هم خریدار نداشته باشد. 

موضوع خودکفایی در تولید گندم

وی بیان کرد: ما سال گذشته در زمینه گندم خودکفا بودیم، اما اگر در توزیع کود دقت نکنیم، باید امسال مجدداً گندم وارد کنیم که این مسئله نگرانی‌هایی برای مردم به وجود آورده است. 

انتقاد از واردات برنج تقلبی

لاهوتی خطاب به وزیر جهاد کشاورزی گفت: آقای نوری، شما سهامدار انقلاب هستید و من می‌دانم که دل شما برای انقلاب و نظام می‌سوزد، اما چرا باید برنج تقلبی وارد کشور شود؟ این سوال را به چه کسی بگوییم؟ آیا مدیریت بازار به معنای واردات برنج تقلبی است؟ 

وی در پایان پس از اشاره به تکرار برخی اشتباهات مدیریتی در بدنه دولت و وزارت کشاورزی از جمله‌عدم رعایت الگوی کشت وعدم نظارت این وزاتخانه بر کشت پیاز، گفت: تکرار این مسائل نشان می‌دهد که وضعیت مدیریت کشاورزی کشور نیازمند سامان دهی است تا از ضررهای بیشتر جلوگیری شود. 

دلایل نوسانات قیمت

یکی از مهم‌ترین دلایل این نوسانات، کشت بی‌برنامه و نابرابر محصولات است. وقتی تعداد زیادی از کشاورزان به دلیل سود بالای یک محصول در سال قبل، همان محصول را کشت می‌کنند، عرضه بیش از حد باعث کاهش قیمت می‌شود. از سوی دیگر، کاهش تولید یک محصول به دلیل شرایط آب‌وهوایی یا مشکلات اقتصادی، قیمت آن را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد. 

جعفری، یکی از کشاورزان میناب، در این باره عنوان کرد: سال گذشته قیمت پیاز خوب بود و همه رفتند سراغ کاشت این محصول. الان که قیمت به ۳ هزار تومان رسیده، ما حتی هزینه برداشت را هم جبران نمی‌کنیم. این پول برای هزینه کارگر هم کفاف نمی‌دهد و باید محصول را زیر خاک کنیم یا همان‌جا رها کنیم.

پیامدهای اجتماعی و اقتصادی

این نوسانات نه تنها به کشاورزان زیان زده است، بلکه بر زندگی روزمره خانوارها نیز تأثیر منفی گذاشته است. افزایش قیمت سیب‌زمینی باعث شده است که بسیاری از خانواده‌ها از خرید این محصول اساسی خودداری کنند. این وضعیت نه تنها فشار مالی بر مردم را افزایش داده، بلکه امنیت غذایی کشور را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است. 

راهکارهای پیشنهادی

برای مقابله با این چالش‌ها، اجرای الگوی کشت هدفمند و برنامه‌ریزی دقیق ضروری است. در ادامه به بررسی اقدامات لازم می‌پردازیم: 

ایجاد سامانه‌های هوشمند الگوی کشت: با استفاده از تحلیل داده‌های بازار و شرایط اقلیمی، می‌توان کشاورزان را در انتخاب بهترین محصولات برای کشت یاری کرد. 

حمایت دولت از کشاورزان: ارائه تسهیلات مالی، بیمه محصولات و خرید تضمینی می‌تواند از ضررهای احتمالی جلوگیری کند. 
افزایش همکاری بین بخش‌های دولتی و خصوصی: هماهنگی بین وزارت جهاد کشاورزی و بخش صنعت، به بهبود زنجیره تأمین و کاهش هزینه‌های تولید کمک می‌کند. 

آموزش و ترویج فناوری‌های نوین: استفاده از تکنولوژی‌های جدید در کشاورزی، مدیریت مصرف آب و کود و افزایش بهره‌وری از دیگر راهکارهای موثر در این زمینه هستند. 

بحران تکراری در بخش کشاورزی ایران، به‌ویژه نوسانات شدید قیمت محصولات اساسی مانند پیاز و سیب‌زمینی، ریشه درعدم اجرای مؤثر الگوی کشت دارد. این طرح از سال ۱۴۰۱ به‌صورت رسمی تصویب شد و برای اجرای آن در سال اول، بودجه‌ای بالغ بر ۵ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود. با این حال، نه‌تنها اعتبار کافی اختصاص داده نشد، بلکه ساختار اجرایی لازم نیز شکل نگرفت. 

تصمیم‌گیری بدون برنامه‌ریزی علمی

رضا اسدی، کارشناس کشاورزی، در این باره گفت: در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، کشاورز بدون مجوز سازمان کشاورزی حق کاشت برخی محصولات را ندارد. اما در ایران، کشاورزان تنها با حدس و تجربه شخصی تصمیم می‌گیرند کدام محصول را بکارند. نتیجه این است که در یک سال پیاز روی زمین می‌ماند و در سال بعد، کمبود سیب‌زمینی به وجود می‌آید.

وی تأکید کرد: الگوی کشت تنها زمانی موفق خواهد بود که همراه با مشوق‌هایی مانند بیمه، خرید تضمینی و دسترسی به بازارهای صادراتی باشد. انتشار یک جدول ساده روی وب‌سایت وزارت جهاد کشاورزی کافی نیست.

تجربه کشورهای پیش‌رو: مدیریت علمی کشاورزی

در کشورهایی مانند هند، هلند و فرانسه، الگوی کشت بر اساس داده‌های دقیق اقلیمی، تقاضای بازار جهانی، ظرفیت خاک منطقه و پیش‌بینی‌های علمی تنظیم می‌شود. دولت در این کشورها با ایجاد سامانه‌های شفاف، کشاورزان را در تصمیم‌گیری هدایت می‌کند و حتی آن‌ها را ملزم به رعایت این الگوها می‌کند. در ازای پایبندی به این الگوها، کشاورزان از بیمه، یارانه و خرید تضمینی محصولاتشان بهره‌مند می‌شوند. 

نیاز به سامانه ملی اطلاعات کشاورزی

متخصصان تأکید دارند: بدون ایجاد یک سامانه ملی اطلاعات کشاورزی که به‌صورت زنده وضعیت تولید، نیاز بازار و شرایط اقلیمی را در اختیار کشاورزان قرار دهد، مدیریت علمی تولید ممکن نخواهد بود؛ علاوه بر این، اجرای مؤثر الگوی کشت نیازمند تخصیص کامل اعتبارات، تقویت صنایع تبدیلی، احداث انبارهای مدرن و حمایت بیمه‌ای از کشاورزان است. 

بازار پیاز در معرض بی‌ثباتی

اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی اظهار داشت:ه امسال تولید پیاز نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است، اما به دلیل نبود برنامه‌ریزی مناسب، محصول روی دست کشاورزان مانده و با قیمت‌های بسیار پایین خریداری می‌شود. این موضوع نه تنها به ضرر کشاورزان منجر شده، بلکه باعث نوسانات شدید در بازار شده است. 

مشکلات ناشی از نبود سیاست‌گذاری

کارگر تأکید کرد: اصلی‌ترین مشکل در این زمینه، عدم وجود یک سیاست خرید تضمینی و قیمت‌گذاری متعادل است. وی گفت: اگر دستگاه‌های مسئول وظایف خود را به‌درستی انجام می‌دادند، سوالاتی مانند «آیا سال آینده پیاز گران خواهد شد؟» یا «آیا کشاورزان کشت نخواهند کرد؟» اصلاً مطرح نمی‌شد. 

وی ادامه داد: اجرای سیاست خرید تضمینی با قیمتی متعادل و ثابت، می‌تواند هم به حفظ حقوق کشاورزان کمک کند و هم از نوسانات شدید در بازار جلوگیری کند. 

تأثیر بر کشاورزان و مصرف‌کنندگان

یکی از مهم‌ترین نکاتی که کارگر به آن اشاره کرد، تفاوت وضعیت کشاورزان و مصرف‌کنندگان است. وی توضیح داد: مصرف‌کننده به هر حال، چه پیاز ارزان باشد و چه گران، محصول را خریداری می‌کند؛ زیرا این یک نیاز روزانه است. اما مشکل اصلی در آسیب به کشاورزان نهفته است. 

وی اضافه کرد: ناهماهنگی میان دستگاه‌ها و متولیان امر، عامل اصلی این آسیب‌هاست. اگر هماهنگی بین نهادهای مسئول برقرار شود و سیاست‌های مناسبی اجرا شود، می‌توان از زیان کشاورزان جلوگیری کرد و بازار را به تعادل رساند. 

سیاست‌های تشویقی و بازدارنده

تدوین سیاست‌های تشویقی و بازدارنده نیز باید در دستور کار قرار گیرد. به این ترتیب که کشاورزانی که به الگوی کشت پایبند باشند، مشوق‌هایی دریافت کنند و کسانی که از این الگوها تخطی کنند، از حمایت‌های دولتی حذف شوند. 

بحران کشاورزی در ایران نتیجه سیاست‌های ناکارآمد وعدم برنامه‌ریزی علمی است. برای حل این مشکل، نیاز به اجرای جدی الگوی کشت، ایجاد سامانه‌های هوشمند و تخصیص منابع کافی وجود دارد. این اقدامات نه‌تنها به ثبات بازار کمک می‌کند، بلکه امنیت غذایی کشور را نیز تضمین خواهد کرد. 

مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که نوسانات شدید قیمت محصولات کشاورزی ناشی از نبود برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت نادرست است. اجرای الگوی کشت هدفمند و اقدامات حمایتی دولت می‌تواند به ثبات بازار کمک کند و فشار مالی بر مردم را کاهش دهد. این اقدامات نه تنها کشاورزان و اقتصاد کشور را حمایت می‌کند، بلکه امنیت غذایی را نیز تضمین می‌کند. 

بحران قیمت پیاز و بی‌توجهی به مشکلات کشاورزان نشان‌دهنده ضعف سیاست‌های کلان اقتصادی در بخش کشاورزی است. اگر این مشکلات حل نشوند، نه تنها کشاورزان، بلکه کل اقتصاد کشور با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. 

منبع: راه دانا

انتهای خبر/