به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در دنیای امروز، تاب‌آوری اجتماعی به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شناخته می‌شود؛ تاب‌آوری اجتماعی به توانایی یک جامعه در مقابله با چالش‌ها و بحران‌های مختلف اشاره دارد، امری که برای ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقتصادی‌اش بسیار حائز اهمیت است؛ در این یادداشت، به بررسی روش‌ها و استراتژی‌هایی می‌پردازیم که می‌توانند به ارتقای تاب‌آوری اجتماعی ایران کمک کنند. 

مفهوم تاب‌آوری اجتماعی

تاب‌آوری اجتماعی را می‌توان به عنوان توان جامعه در تطابق با تغییرات و بحران‌ها تعریف کرد، این مفهوم شامل جاذبه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یک جامعه است که توانایی آن را برای بقا و افزایش کیفیت زندگی شهروندان در مواجهه با چالش‌ها تعیین می‌کند؛ از این رو، تقویت تاب‌آوری اجتماعی یکی از اهداف اصلی توسعه پایدار به شمار می‌آید. 

تحلیل وضعیت فعلی تاب‌آوری اجتماعی در ایران

ایران به‌عنوان کشوری با منابع طبیعی غنی و تاریخ فرهنگی پربار، با چالش‌ها و بحران‌های مختلفی دست و پنجه نرم می‌کند، از جمله این چالش‌ها می‌توان به تغییرات اقلیمی، نوسانات اقتصادی، و مسائل اجتماعی اشاره کرد، این چالش‌ها چنان تأثیری بر تاب‌آوری اجتماعی جامعه گذاشته‌اند که نیاز به بررسی و تحلیل دقیق آن احساس می‌شود. 

چالش‌های موجود

تغییرات اقلیمی: با توجه به وضعیت جغرافیایی ایران، خشکسالی و سیلاب‌ها به یک پدیده متداول تبدیل شده‌اند که امتحان تاب‌آوری اجتماعی جامعه را به چالش می‌کشند. 

نوسانات اقتصادی: بحران‌های اقتصادی و تحریم‌ها به نوبه خود باعث کاهش اعتماد اجتماعی و اقتصادی در میان مردم شده‌اند. 

مسائل اجتماعی: مشکلاتی نظیر نابرابری اجتماعی و اختلافات قومی می‌تواند بر همبستگی اجتماعی تأثیر منفی بگذارد. 

استراتژی‌های ارتقاء تاب‌آوری اجتماعی

بهره‌برداری از روش‌ها و تکنیک‌های مناسب برای تقویت تاب‌آوری اجتماعی در ایران می‌تواند بهبودهای چشمگیری در سطح جامعه به همراه داشته باشد. 

1. آموزش و آگاهی‌بخشی

آموزش نقش اساسی در ارتقای تاب‌آوری اجتماعی ایفا می‌کند، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و برگزاری برنامه‌های آگاهی‌بخشی می‌تواند به افراد کمک کند تا با تهدیدات مختلف و راهکارهای مواجهه با آن‌ها آشنا شوند. 

2. تقویت احساس همبستگی اجتماعی

ایجاد برنامه‌هایی که موجب افزایش مشارکت اجتماعی و شراکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها شود، می‌تواند به تقویت همبستگی اجتماعی کمک کند، اقدامات فرهنگی و اجتماعی برای ایجاد فضای همدلانه و متعهد به آرمان‌های مشترک بسیار مؤثر است. 

3. ارتقاء زیرساخت‌های اقتصادی

تقویت زیرساخت‌های اقتصادی از طریق سرمایه‌گذاری در پروژه‌های محلی و حمایت از کسب و کارهای کوچک به ایجاد ثبات و تاب‌آوری اقتصادی کمک خواهد کرد. این اقدام نه‌تنها نفع اقتصادی دارد، بلکه باعث افزایش شغل و کاهش نابرابری‌های اجتماعی می‌شود. 

4. استفاده از فناوری اطلاعات

فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند به تسهیل اطلاعات و تبادل نظر بین افراد و نهادها کمک کند، توسعه پلتفرم‌های آنلاین برای اطلاع‌رسانی و برقراری ارتباط می‌تواند به همبستگی اجتماعی کمک کند. 

نکات کلیدی برای آینده

برای دستیابی به تاب‌آوری اجتماعی پایدار، توجه به چند نکته کلیدی ضروری است: 

پایداری: تمامی استراتژی‌ها باید بر اساس اصول پایداری تعریف و پیاده‌سازی شوند. 

همکاری بین‌بخشی: همکاری بین نهادهای دولتی، جامعه مدنی و بخش خصوصی می‌تواند تأثیرات مثبت بیشتری در ارتقای تاب‌آوری اجتماعی داشته باشد. 

تحقیق و تحلیل مستمر: پیگیری مستمر وضعیت تاب‌آوری اجتماعی و انجام تحقیقات علمی می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند. 

سخن پایانی

تاب‌آوری اجتماعی به عنوان یک اصل اساسی در توسعه پایدار، نیازمند توجه و تلاش مستمر از سوی تمامی اقشار جامعه است. با شناسایی چالش‌ها و بهره‌گیری از استراتژی‌های مؤثر، می‌توان به تقویت تاب آوری اجتماعی در ایران پرداخت. این امر نه تنها به افزایش کیفیت زندگی در جامعه کمک خواهد کرد بلکه به ایجاد آینده‌ای خوب برای نسل‌های آینده نیز می‌انجامد. 

دکتر جواد طلسچی یکتا
مدیر و مؤسس رسانه تاب‌آوری ایران