- گروه : اجتماعی
- شماره : 2533
از فاضلاب قره‌سو تا 7 هزار چاه غیرمجاز؛
چالش‌های جدی زیست‌محیطی کرمانشاه
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان کرمانشاه نابه‌سامانی‌های رودخانه قره‌سو و وجود هفت هزار چاه غیرمجاز را اصلی‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی کرمانشاه برشمرد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی «مرصاد»، احد جلیلیان مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه با حضور در دفتر مرصاد به سوالات خبرنگار این پایگاه خبری تحلیلی پاسخ داد.
مرصادنیوز: مهمترین چالش‌های زیست‌محیطی استان کرمانشاه چیست؟
جلیلیان: یکی از معضلات و چالش‌های زیست‌محیطی استان کرمانشاه ریزگردها است چرا که استان کرمانشاه ۳۷۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد. با بررسی‌های انجام شده خوشبختانه در استان کرمانشاه کانون ریزگردها وجود ندارد اما به‌لحاظ همجواری با کشورهای سوریه، عربستان، عراق، استان ما یکی از استان‌هایی است که متاثر از پدیده ریزگردها است.
در سال گذشته حدود ۹۰ روز با هوای ناسالم مواجه بودیم که خوشبختانه امسال این روزها به یک سوم کاهش پیدا کرد و تقریباً حدود ۲۰ روز شاهد هوای آلوده بودیم و از عواملی که باعث این پدیده شده بارش‌های باران بوده همچنین به‌دلیل وقوع زلزله ترکیه، کانون ریزگردها تا حدودی مسدود شد.
ریزگردها معضلی بین‌المللی است و مختص به یک کشور نیست که در این میان با پیگیری‌های رئیس سازمان محیط زیست کشور با حضور روسای ۱۸ وزیر از سایر کشورها، هر کدام از کشورها در قالب پروتکل قراردادهایی را منعقد کرده‌اند و این از عوامل موثر در بحث ریزگردها بود که منجر به کاشت نهال و درخت‌کاری شد.
یکی دیگر از معضلات استان که می‌توان به آن اشاره کرد بحث پسماندها است هر چند از استان‌های پیشرو در بحث پسماندها هستیم تا جایی که در شهر کرمانشاه حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد پسماندها بازیافت و در شرکت بازیافت مواد آلی به کود تبدیل می‌شود.
مصرف بی‌رویه منابع آبی یکی دیگر از چالش‌های استان کرمانشاه است که طبق اعلام شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه در استان بیش از هفت هزار چاه غیرمجاز وجود دارد، بسیاری از کشاورزان در طول سال چندین بار محصولات پر آب‌بر مثل چغندرقند، پیاز، ذرت، سیب‌زمینی و.. کشت می‌کنند، با وجود اینکه الگوی کشت از سوی سازمان جهادکشاورزی ابلاغ شده است.
مرصادنیوز: از غنای طبیعی استان کرمانشاه بگویید.
جلیلیان: حیاتوحش و محیط طبیعی در استان کرمانشاه غنی است تا جایی که ۷۰ درصد منابع طبیعی و ۵۳۰ هزار هکتار جنگل در استان وجود دارد که ۲۵۰ هزار هکتار از عرصه‌های زیست‌محیطی تحت مدیریت سازمان شامل ۱۰ منطقه حفاظت شده، دو پناهگاه حیاتوحش و دو اثر طبیعی ملی است.
بر اساس آخرین آمار در خصوص غنای طبیعی استان ۴۸ گونه پستاندار، ۱۸۶ گونه پرنده، ۳۴ گونه دوزیست و خزنده و ۳۳ گونه انواع ماهیان که برخی از آنها منحصر به‌فرد استان ما هستند شناسایی شده است.
۱۰ درصد آب‌های کشور از استان کرمانشاه می‌گذرد و پنج درصد از اراضی استان زمین‌های کشاورزی است.
مرصادنیوز: سازمان محیط زیست استان در حوزه آموزش چه‌کارهایی انجام داده است؟
جلیلیان: اقدامات خوبی که انجام گرفت آموزش جوامع بومی محلی و از جمله آموزش شکارچیان بوده طوری‌که طی این مدت یعنی از ابتدای سال تاکنون ۸۰ نفر از شکارچیان آموزش داده شد که اکنون به‌عنوان همیار محیط‌زیست همکاری می‌کنند و اسلحه‌ها را تحویل دادند.
«شعار ۸۰ میلیون ایرانی و ۸۰ میلیون سفیر و همیار محیط زیست» از جمله شعارهای محوری است، از سوی دیگر در طول یک‌سال گذشته بیش از یک هزار و ۲۰۰ کارت همیاری محیط زیست صادر شده است که در برنامه‌های سرشماری، گشت و کنترل مناطق در برنامه‌های اطفا حریق کمک می‌کنند.
هنگامی که مردم با موارد شکار و صید غیرمجاز مواجه می‌شوند و آن را از طریق سامانه ۱۵۴۰ مخابره می‌کنند این خود قوت قلبی است برای عزیزانی که در حیطه محیط زیست فعالیت می‌کنند، آنها را دلگرم می‌کند که تنها نیستند.
مرصادنیوز: چه تعداد نیرو در حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه مشغول فعالیت هستند؟
جلیلیان: واقعیت این است که عرصه‌ای بسیار گسترده با مساحت ۲۵۰ هزار هکتار را نمی‌توان تنها با ۸۵ محیط بان مورد پوشش قرار داد، البته با پیگیری‌های انجام شده قرار است از ابتدای بهمن ماه تعداد ۶۸ نفر به مجموعه محیط‌بانان افزوده شود که تعداد ۵۲ نفر از این عزیزان به مقرها و پاسگاه‌هایی که فاقد محیطبان هستند گسیل خواهند شد.
مرصادنیوز: آیا طرح تله‌کابین کرمانشاه از لحاظ زیست مشکلی ندارد؟
جلیلیان: طرح مطالعاتی تله‌کابین نیز مشمول مطالعات زیست‌محیطی است که به موجب این قانون متولی ساخت تله‌کابین در کرمانشاه قبل از هرگونه اقدامی باید بررسی‌ها و مطالعات ارزیابی محیط زیستی را به اداره منابع طبیعی و محیط زیست تحویل دهد بنابراین تمام جنبه‌های زیست محیطی این طرح قبل از اجرا باید توسط نهادها و کارگروه‌های تخصصی ارزیابی شود، تا این لحظه هیچ‌گونه درخواست یا گزارش مطالعاتی از جانب شرکت تله‌کابین برای ما ارسال نشده است.
مرصادنیوز: طرح گردشگری منطقه چالابه به کجا رسید؟
جلیلیان: چالابه جزو منطقه حفاظت‌شده محسوب می‌شود که مساحتی حدود ۵۳ هزار متر مربع را در بر می‌گیرد، این منطقه مشمول طرح جامع مدیریت مناطق مصوب شورای عالی محیط زیست است که در آن یک منطقه حفاظت شده همچون چالابه به قسمت‌های مختلف از جمله تفرجگاهی، تفرجگاهی گسترده، پژوهشی، منطقه امن و سایر مناطق و قسمت‌ها تقسیم می‌شود.
خوشبختانه یک سرمایه‌گذار در حال انجام مراحل و رایزنی با ارگان‌های مربوطه برای احداث یک پارکینگ در قسمت ورودی چالابه است که در کنار این اقدام، احداث سرویس‌های بهداشتی، آلاچیق و میدان اسب سواری نیز در دستور کار قرار گرفته شده است.
در تعهداتی که داده شده است هیچ‌گونه ساخت و سازی در این منطقه انجام نخواهد گرفت مثلاً در بحث احداث سرویس بهداشتی در این منطقه این سرویس قرار است به صورت سپتیک احداث شود که فاقد آلودگی است و آسیبی به محیط زیست نخواهد رساند، در مورد آلاچیق نیز باید گفت که این آلاچیق‌ها سیار و قابل حمل و نقل هستند و این‌گونه نیست که بخواهیم آلاچیق‌های ثابت که موجب آسیب به محیط زیست می‌شوند در آنجا احداث کنیم.
رسیدگی به این منطقه گردشگری که در ورودی شهر کرمانشاه واقع شده یک ضرورت است و اجرای این طرح هم به نفع مردم و هم به نفع محیط زیست است، سال‌ها است که طرح احداث یک ساختمان اطفای حریق در این منطقه در نظر گرفته شده که با تکمیل این پروژه در صورت بروز هرگونه حادثه حریق برای پوشش جنگلی این منطقه اقدامات لازم به سرعت انجام خواهد گرفت.
با اعتباری که اخیراً دریافت شده حدوداً بین ۶۰ تا ۷۰ درصد پروژه این ساختمان به انجام رسیده است و با تکمیل آن، هم پرسنل محیط‌زیست در آنجا مستقر می‌شوند و همچنین می‌توان از آن به‌عنوان یک مرکز آموزشی برای آموزش به افراد علاقمند به محیط‌زیست استفاده کرد، این ساختمان در سه طبقه طراحی شده و دارای پد فرود هلیکوپتر است که در صورت نیاز در هنگام آتش‌سوزی می‌توان از آن استفاده کرد.
مرصادنیوز: محیط‌زیست استان درخصوص رودخانه آبشوران چه اقداماتی انجام داده است؟
جلیلیان: در بحث رودخانه آبشوران که از محدوده محله «باغ نی» می‌گذرد باید گفت از آنجا که شهرداری متولی مدیریت پسماند است محیط‌زیست بارها برای ساماندهی این آبراه به شهرداری تذکر داده است و با پیگیری‌های به عمل آمده قرار شده که این کانال به صورت سرپوشیده درآید.
متاسفانه تا انجام این پروژه ما شاهد این هستیم که ساکنان محل زباله‌های خود را به این رودخانه می‌ریزند و در نهایت نیز از بوی تعفن و وجود جانوران و حشرات موذی در آن گلایه می‌کنند پس باید فرهنگ نریختن زباله درون رودخانه را به ساکنان این محل آموزش داد.
متاسفانه وجود آسیب‌های اجتماعی همچون سرقت سطل‌های زباله و عدم فرهنگ‌سازی در حوزه دفع صحیح پسماند، خود معضلی بزرگ برای شهر کرمانشاه است که یکی از دلایل این رفتارها فقر است البته دلایل زیاد دیگری نیز در این زمینه دخیل هستند که باید به صورت ریشه‌ای بررسی شوند.
هم‌اکنون تقریباً نیمی از رودخانه آبشوران سرپوشیده شده که باقی‌مانده آن نیز به زودی توسط شهرداری سرپوشیده خواهد شد، برهمین اساس درخواست ما از آب و فاضلاب هم این است که ۷۰ درصد از فاضلاب شهری را که به این رودخانه می‌ریزد ساماندهی کند، قرار است در سطح استان با همکاری شرکت مواد بازیافتی طرحی با نام RDF اجرا شود که به موجب آن تمام پسماندهایی که به سمت شرکت بازیافت روانه می‌شود به صورت سوخت درآید و در نهایت مورد استفاده کارخانه سیمان کرمانشاه قرار گیرد این طرح اولین بار است که قرار است در سطح کشور اجرا شود از این رو به کارخانه سیمان اطلاع داده شده است که با اجرای آن از پرداخت مالیات معاف خواهد شد و این سوخت هیچ نوع آلودگی در بر ندارد.
مرصادنیوز: چه گونه‌هایی در استان در معرض انقراض هستند؟
جلیلیان: بر اساس کنوانسیون مصوب بین‌المللی، گونه‌هایی که تعدادشان به کمتر از ۵۰۰ برسد به‌عنوان گونه‌های در معرض خطر انقراض شناخته می‌شوند که در استان کرمانشاه یک گونه پلنگ در جنگل‌های بوزین مرخیل پاوه وجود دارد که در حال انقراض است و باید برای احیا و افزایش جمعیت آن تلاش کرد.
در بعضی رودخانه‌ها نیز گونه‌هایی از سمور آبی وجود دارد که در خطر انقراض است البته خوشبختانه جمعیت بعضی گونه‌ها همچون «کل»، «بز»، «قوچ» و «میش» مطلوب است حتی جمعیت این گونه‌ها به حدی رسیده‌اند که از استان‌های دیگر درخواست کرده‌ایم تا تعدادی از آنها را برای مناطق طبیعی و محیط‌زیست خود انتقال دهند که از این میان پنج استان اعلام آمادگی کرده‌اند.
مرصادنیوز: دلیل خشک شدن تالاب هشیلان چیست؟
جلیلیان: تعداد ۲۳ حلقه چاه در حاشیه تالاب هشیلان حفر شده بود که در جلسات شورای پیشگیری از وقوع جرم مطرح و دستگاه‌های متولی موظف شدند از این تعداد ۱۹ حلقه چاه مسدود کنند اما متاسفانه این اقدام دیر انجام شد همچنین یکی از مصوبات امسال و سال گذشته آب‌رسانی به تالاب هشیلان بود که حداقل جانداران تلف نشوند.
مرصادنیوز: آیا محیط‌زیست در خصوص جمع‌آوری معضل سگ‌های ولگرد اقدامی انجام داده است؟
جلیلیان: معضل جولان سگ‌های ولگرد در شهر کرمانشاه و حومه آن ممکن است آسیب‌هایی برای محیط‌زیست استان داشته باشد اما سازمان محیط‌زیست نمی‌تواند دخالتی کند چرا که متولی جمع‌آوری آنها شهرداری است و وظیفه و اختیارات ما در حوزه حیات وحش است.
مرصادنیوز: چه تعداد از صنایع استان آلاینده هستند؟
جلیلیان: از ۷۰۰ واحد صنعتی که در استان کرمانشاه واقع شده‌اند، ۵۵ مورد در لیست صنایع آلاینده قرار گرفته‌اند به این معنی که این واحدها استانداردهای زیست محیطی را رعایت نکرده‌اند.
اخذ مالیات زیستی از این واحدها در واقع تذکری به مدیران این واحدها است تا آنها را به سمت کاهش آلایندگی زیستی سوق دهد در این راستا برخی از واحدها دستگاه‌های تصفیه را در صنایع خود نصب می‌کنند و پس از گذشت سه ماه از لیست صنایع آلاینده خارج می‌شوند ولی در کل می‌توانیم بگوییم که بیش از ۸۰ درصد از واحدها ملاحظات زیست‌محیطی را رعایت می‌کنند.
چند سالی است که قانون‌گذار تحت عنوان مدیریت سبز، سازمان محیط‌زیست را مکلف کرده که از دستگاه‌های مختلف بخواهد تا ۶ آیتم را در زمینه محیط زیست انجام دهند که این آیتم‌ها عبارتند از فرهنگ‌سازی و آموزش در زمینه محیط‌زیست، مدیریت پسماندها، صرفه‌جویی در مصرف آب، استفاده درست از انرژی، ارتباط ساختمان‌ها و محیط‌زیست و کاهش آلایندگی خودروها.
مدیریت مصرف آب را هم‌اکنون آب و فاضلاب انجام می‌دهد و مدیریت مصرف انرژی نیز بر عهده شرکت توزیع برق است، در بحث آموزش، پسماند، ساختمان، بهینه‌سازی و هوشمندسازی موتورخانه‌ها و در مجموع مباحث محیط‌زیست، ۱۸ ساعت دوره آموزشی در نظر گرفته شده است.
بعضی از دستگاه‌ها همچون دانشگاه صنعتی کرمانشاه که در بلوار غربی واقع شده است، یک حوضچه ایزوله در محوطه خود احداث کرده‌اند که تمام آب‌های بارندگی به آن سرازیر می‌شود، این آب در سرویس‌های بهداشتی و آبیاری فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد از این رو این دانشگاه به مدت دو سال به‌عنوان مرکز آموزشی سبز معرفی شد. از آنجا که حداقل بارندگی در استان ۴۸۰ میلیمتر برآورد شده است امیدواریم بقیه دستگاه‌ها نیز به سمت مدیریت سبز و استفاده از آب خاکستری بروند.
مرصادنیوز: نمره شما به دغدغه محیط‌زیستی نمایندگان استان چند است؟
جلیلیان: اگر بخواهیم به دغدغه‌های محیط‌زیستی نمایندگان استان نمره بدهیم صادقانه نمره‌ای بیشتر از ۱۰ نخواهند گرفت، متاسفانه برخی از نمایندگان استان دیدگاه زیست‌محیطی ندارند و بحث محیط زیست در اولویت آنها نیست، هیچ کدام از نمایندگان استان مدیری را در حوزه محیط زیست مکلف به اقدام و پاسخگویی نمی‌کنند که نمونه آن را می‌توان در بحث صیدهای غیرقانونی و حتی ساماندهی رودخانه قره‌سو دید.
چندین بار مسائل زیست‌محیطی در مجلس مطرح شده‌اند اما متاسفانه مورد کم لطفی نمایندگان قرار گرفته و در پیگیری آنها جدیت لازم به خرج داده نشده است، مثالی که در این مورد می‌توان زد ماده ۲۷ است که به عوارض آلایندگی می‌پردازد، طبق این ماده صنایعی که آلایندگی دارند و تولید پسماند می‌کنند باید در لیست صنایع آلاینده قرار گیرند و به موجب این ماده یک درصد از عوارضی که به دلیل آلایندگی از این واحدها کسب می‌شود متعلق به امور اقتصادی و دارایی و یک هزارم آن متعلق به شهرداری است و در این میان هیچ سهمی به محیط زیست اختصاص داده نشده است.
چندی پیش در جلسه‌ای که با نمایندگان عزیز داشتیم از آنها تقاضا کردیم تا پولی را که از بابت مالیات بر عوارض آلایندگی از واحدهای آلاینده دریافت می‌شود به محیط‌زیست اختصاص دهند که این طرح پس از کش و قوس‌های بسیار در مجلس به رای گذاشته شد اما متاسفانه تنها ۲۷ نماینده با آن موافقت کردند و بقیه نمایندگان به آن رای مخالف دادند که نشان دهنده دخالت دست‌های بالاتر در این زمینه است.
سال‌ها پیش در شهرستان سرپل‌ذهاب یک ایستگاه سنجش آلودگی ریزگردها نصب شد و فرماندار وقت طی تماسی با محیط‌زیست از این گلایه داشت که چرا علی‌رغم پرداخت هزینه‌های نصب این ایستگاه توسط فرمانداری از میزان ورود ریزگردها به این شهرستان کاسته نشده است، در واقع ایشان فکر می‌کرد که نصب این ایستگاه و دستگاه‌های آن همچون مکنده‌ای در برابر ریزگردها عمل می‌کند که با محقق نشدن این تصور هزینه‌ای که در این راه خرج کرده بود، بر باد رفته که این گونه تصورات ناشی از عدم آگاهی و مطالعه ناکافی مسئولان در زمینه محیط‌زیست است.
مرصادنیوز: آماری از شهدای محیطبان دارید؟
جلیلیان: در راه حفاظت و حراست از عرصه‌های مختلف محیط زیست تاکنون ۱۴۸ نفر از محیط‌بانان شهید و ۳۶۲ نفر جانباز شده‌اند، بارها به نمایندگان معترض شده‌ایم که فکری به حال حقوق و مزایای این عزیزان بکنند اما متاسفانه گوش شنوایی در این زمینه وجود ندارد، نمایندگان در انتصابات دستگاه‌های محیط‌زیستی دخالت می‌کنند اما به مسائل اصلی آن بی‌توجه هستند.
مرصادنیوز: و سخن پایانی شما؟
جلیلیان: محیط زیست متعلق به همه انسان‌ها است و همان‌طور که در آموزه‌های دینی آمده و مقام معظم رهبری هم بارها بر آن تاکید داشتند توجه به محیط‌زیست یک وظیفه دینی است لذا در این عرصه به فرهنگ‌سازی نیاز داریم.
طبق اصل ۵۰ قانون اساسی، حفاظت از محیط زیست یک وظیفه عمومی تلقی شده است بنابراین باید محل و جایگاه زندگی برای ما اهمیت داشته باشد.
