به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ ایران، سرزمین جشن‌ها و آئین‌های کهن است؛ در هر گوشه‌ای از این مرز و بوم، جشن‌هایی برگزار می‌شود که هویت و اصالت ایرانی را به نمایش می‌گذارند، یکی از این جشن‌های باشکوه، جشن انار است که سال‌ها پیش در استان کرمانشاه تحت عنوان «هَنارانه» به ثبت ملی رسید.

انار نه تنها به عنوان یک میوه مهم در ایران، بلکه به عنوان نمادی از زندگی و زایش در فرهنگ و تاریخ این سرزمین مطرح است، روایت‌ها و افسانه‌های متنوعی که به انار مربوط می‌شوند، نشان‌دهنده‌ ارتباط عمیق این میوه با زندگی روزمره مردم و اعتقاداتشان هستند و امروزه، با برگزاری جشن‌ها و آئین‌‌های شکرگزاری، این میراث فرهنگی همچنان زنده و پویا باقی مانده است.

افسانه‌ها و تاریخ انار: از ریشه تا جشن‌ها

عزیز مصطفایی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: انار، این میوه‌ سرخ و خوشمزه، همواره در فرهنگ و تاریخ ایران جایگاه ویژه‌ای داشته است این میوه نه تنها به عنوان یک خوراکی بلکه به عنوان نماد زندگی، زایش و باروری در افسانه‌ها و آئین‌های مختلف شناخته می‌شود.

تاریخ انار در ایران

وی در ادامه به بررسی تاریخ، افسانه‌ها و آئین‌های مرتبط با انار در ایران، به ویژه در مناطق کرمانشاه و اورامانات پرداخت و افزود: برخی محققان بر این باورند که انار یکی از محصولات اصلی و قدیمی ایران است، شواهد تاریخی، از جمله روایت پلوتارک، نشان می‌دهد که ایرانیان در دوران هخامنشیان به مهارت‌های بالایی در پرورش انار دست یافته بودند.

این پژوهشگر کرمانشاهی و استاد مردم‌شناسی گفت: پلوتارک در کتاب‌های خود به بزرگ بودن اناری اشاره می‌کند که ایرانی‌ها به اردشیر اول اهدا کردند، نشان از توانایی و دانش کشاورزی ایرانیان در آن زمان دارد.

وی با بیان اینکه انار، علاوه بر اینکه یک میوه اهلی است، به صورت وحشی نیز در طبیعت وجود دارد، تصریح کرد: در سواحل دریای مازندران، سیستان و بلوچستان و جنگل‌های فارس، انار به صورت طبیعی رشد کرده و به تدریج به یکی از میوه‌های محبوب ایرانیان تبدیل شده است.

افسانه‌ها و نمادها

مصطفایی ادامه داد: انار در افسانه‌های ایرانی نیز جایگاه خاصی دارد، در منطقه کرمانشاه، روایت‌هایی در مورد «سلطان اسحاق» وجود دارد که مادر او با خوردن انار آبستن شده است لذا این روایت، اهمیت انار را به عنوان میوه‌ای مقدس و نماد زایش در این فرهنگ نشان می‌دهد.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر، داستان سیاوش در شاهنامه فردوسی، به انار ارتباطی عمیق دارد؛ خون سیاوش بر زمین ریخته می‌شود و از آن، گیاهی می‌روید که به انار تعبیر می‌شود، این روایت نه تنها به زیبایی انار اشاره دارد، بلکه به مفاهیم مرگ و زندگی نیز مربوط می‌شود.

این پژوهشگر میراث فرهنگی خاطرنشان کرد: انار همچنین در دین اسلام نیز مورد توجه قرار گرفته است، در قرآن به عنوان یکی از میوه‌های بهشتی از آن یاد شده و این نشان‌دهنده‌ ارزش و مقام بالای آن در فرهنگ اسلامی است و از سوی دیگر خواص درمانی و تغذیه‌ای انار نیز بر کسی پوشیده نیست.

مصطفایی افزود: با فرا رسیدن فصل پائیز و زمان برداشت انار، در مناطق مختلف ایران به ویژه اورامانات، جشن‌ها و آئین‌های شکرگزاری برگزار می‌شود، این مراسم، فرصتی برای گِرد‌هم‌آیی خانواده‌ها و دوستان است تا به شکرگزاری از نعمت‌های طبیعت بپردازند.

وی گفت: برخی بر این باورند که آئین شکرگزاری انار بازمانده همان جشن آبانگاه است و نیایش‌ها و شکرگزاری‌های مرسوم در این جشن را نیز به بارش باران پیاپی در این ایام (در زبان محلی پَله) نسبت می‌دهند که تاریخ پیدایش این جشن در این نظریه نیز به اسطوره‌ها بر می‌گردد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در این جشن‌ها، زنان نقش محوری دارند و با سبدهای بافته‌شده از چوب ارغوان، انارهای تازه را به مهمانان عرضه می‌کنند، این سبدها نه تنها زیبا هستند، بلکه نمادی از هنر و فرهنگ محلی نیز به شمار می‌روند.

وی گفت: در مراسم جشن شُکرانه انار اورامانات نقش بانوان پررنگ‌تر است و پیش‌قراولی آن‌ها در این مراسم حاکی از جایگاه خاصی است که در باغبانی دارند، چراکه در تاریخ گفته می‌شود بانوان اولین باغبانان تاریخ بوده‌اند، یعنی به نوعی این روز، روز قداست زن و معرفی فرهنگ ناب ملی در مقابل فرهنگ غربی است، از طرف دیگر به دلیل جایگاه والای مادر در قرآن کریم و بهشتی‌بودن میوه انار است که معمولا مادران یعنی زنان حمل‌کننده سینی انارها هستند.

هنارانه سال ۹۷ به ثبت ملی رسید

مصطفایی افزود: باتوجه به قدمت و پیشینه برگزاری این جشن در کرمانشاه طی سال‌های گذشته پرونده‌ای با تمام مستندات تاریخی برگزاری این جشن برای ثبت ملی آن تشکیل شد و سرانجام در سال ۱۳۹۷ تحت عنوان هنارانه یا انارانه به ثبت ملی رسید و در فهرست آثار ناملموس قرار گرفت.

وی گفت: امروزه، این جشن‌ها به دلیل توجه به گردشگری و فرهنگ محلی، شکل و شمایل جدیدی به خود گرفته‌اند، روستاها و شهرها در استان‌های کرمانشاه و کردستان با برگزاری جشن‌های انار، از گردشگران دعوت می‌کنند تا در این آیین‌ها شرکت کنند.

آئین شکرگزاری انار نشان‌دهنده حرمت و تقدس طبیعت است

علیرضا فرهادی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: شکرگزاری از نعمت‌های خداوند یکی از مهم‌ترین آموزه‌های دینی و انسانی است، این عمل نه تنها به ما یادآوری می‌کند که چه چیزهایی داریم، بلکه باعث می‌شود قدر آن‌ها را بیشتر بدانیم.

این مدرس دانشگاه افزود: در زندگی روزمره، ممکن است به راحتی از کنار نعمت‌ها عبور کنیم و از زیبایی‌های کوچک غافل شویم، با تمرکز بر نعمت‌ها، می‌توانیم روحیه‌ای مثبت و شکرگزار در خود ایجاد کنیم.

وی با بیان اینکه نعمت‌های خداوند مانند یک اقیانوس بی‌انتها و بیکران است، گفت: در واقع یکی از ساده‌ترین و لذت‌بخش‌ترین راه‌ها برای استفاده بیشتر از نعمت‌های پروردگار یکتا، شکرگزاری است. 

فرهادی ادامه داد: میوه‌ها به عنوان یکی از بارزترین نعمت‌های خداوند، نشانه‌ای از رحمت و برکت او هستند که در فرهنگ‌های مختلف نماد، معنا و مفهوم خاصی دارند.

انار نمادی از زندگی، باروری و برکت است

وی گفت: در میان میوه‌ها، انار با ویژگی‌های منحصر به فردی که دارد، به عنوان میوه بهشت در بسیاری از متون دینی و ادبیات ما مورد اشاره قرار گرفته است؛ رنگ قرمز و دانه‌های شفاف آن نمادی از زندگی، باروری و برکت است.

فرهادی افزود: این میوه خواص درمانی فراوانی دارد که به حفظ سلامتی کمک می‌کند لذا در هنگام فصل برداشت انار، به راحتی می‌توانیم شکرگزاری خود را نسبت به این نعمت ویژه ابراز کنیم.

وی گفت: با هر دانه از انار، یادآور می‌شویم که هر نعمت، نشانه‌ای از عشق و رحمت خداوند است، وقتی با دقت به زندگی نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که انار تنها یک میوه نیست، بلکه تجلی نعمتی بزرگ است که باید از آن سپاسگزاری کنیم.

فرهادی خاطرنشان کرد: آئین شکرگزاری انار یکی از جشن‌های دیرینه فلات ایران است که ریشه در آیین‌های کهن این مرز و بوم دارد که ضمن شکر و سپاس به درگاه خداوند، نشان‌دهنده حرمت و تقدس طبیعت است.

برگزاری جشن شکرانه برداشت انار در پاوه

داریوش فرمانی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ از برگزاری دهمین جشن شکرانه برداشت انار در  شهرستان پاوه خبر داد و گفت: این جشن پنج‌شنبه هفدهم تا بیست و پنجم آبان‌ماه سال جاری به مدت ۹ روز در روستای شمشیر شهرستان پاوه برگزار خواهد شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه افزود: انار یکی از محصولات باغی مهم شهرستان پاوه است و برپایی رویدادی با محوریت این محصول هم به معرفی بیشتر انار با کیفیت و مرغوب پاوه کمک کرده و هم زمینه حضور گردشگران را در منطقه فراهم می‌کند.

اورامان منطقه‌ای بی‌نظیر برای گردشگری

وی؛ اورامانات را منطقه‌ای بی‌نظیر برای گردشگری توصیف كرد و گفت: در شهرستان پاوه ظرفیت‌های گردشگری فراوانی وجود دارد که برگزاری رویدادها و جشنواره‌ها به معرفی هرچه بیشتر این جاذبه‌های گردشگری کمک خواهد کرد.

فرمانی؛ برندسازی محصولات کشاورزی، کمک به اقتصاد مردم محلی و روستاهای پاوه را نیز از دیگر مزایای برپایی این نوع جشنواره‌ها برشمرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه گفت: توجه به جذابیت این جشنواره و سوابق برگزاری آن در سال‌های گذشته انتظار می‌رود با استقبال بسیار خوبی همراه شود.

وی با اشاره به اینکه باید همه مناطق استان از توزیع متوازن گردشگری برخوردار باشد، گفت: درصدد هستیم از ظرفیت‌های بومی و محلی برای معرفی روستاها استفاده شود که امیدواریم این پتانسیل‌ها بتواند به ایجاد رونق اقتصادی منطقه کمک کند.

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ جشن هنارانه که در منطقه اورامانات کرمانشاه به ثبت ملی رسیده، جشنی برای شکرگزاری و گذار برای یک فصل جدید است و از سوی دیگر یک فرصت استثنایی برای گردشگری ایران است که می‌تواند خزان گردشگری استان کرمانشاه را به بهاری زیبا مبدل کند.

انتهای خبر/