به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ افت تحصیلی دانش‌آموزان یکی از چالش‌های مهم نظام آموزشی است که دلایل متعددی می‌تواند در شکل‌گیری آن نقش داشته باشد، در استان کرمانشاه نیز این مسئله با توجه به شرایط خاص جغرافیایی، اجتماعی و اقتصادی، نمود بیشتری دارد. 

بررسی علل افت تحصیلی در این منطقه می‌تواند به شناسایی راهکارهای مؤثر برای کاهش آن کمک کند و زمینه‌ساز بهبود کیفیت آموزشی باشد. 

یکی از دلایل عمده افت تحصیلی در کرمانشاه، مسائل اقتصادی و معیشتی خانواده‌ها است، فقر و بیکاری در بسیاری از مناطق استان، به‌ویژه در روستاها و حاشیه شهرها، تأثیر منفی بر توانایی خانواده‌ها در حمایت از تحصیل فرزندان دارد. 

کمبود امکانات آموزشی مانند کتاب‌های کمک آموزشی، معلم خصوصی و فضای مناسب برای مطالعه نیز مزید بر علت می‌شود که در نتیجه این شرایط باعث کاهش انگیزه و تمرکز دانش‌آموزان و در نتیجه افت عملکرد تحصیلی آن‌ها خواهد شد. عامل دیگر، مسائل فرهنگی و اجتماعی مرتبط با اهمیت آموزش در برخی خانواده‌ها است، نگرش‌های سنتی یا کم‌توجهی به ارزش تحصیل است. 

همچنین، ضعف در سیستم آموزشی از جمله کمبود معلمان ماهر، امکانات آموزشی ناکافی و تراکم بالای کلاس‌ها، نقش مهمی در کاهش کیفیت یادگیری دانش‌آموزان ایفا می‌کند که مجموع این عوامل نیازمند توجه ویژه مسئولان و اجرای برنامه‌های جامع برای رفع موانع است. 

والدین سواد تربیتی لازم برای مدیریت نوجوان را ندارند

نساء کرمی‌مزین در گفتگو با خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ با اشاره به پیچیدگی‌های موضوع افت تحصیلی، اظهار داشت: افت تحصیلی دانش‌آموزان تنها به فضای مجازی محدود نمی‌شود، معمولاً کودکان تا مقطع ششم ابتدایی، حتی در صورت داشتن اختلالاتی همچون یادگیری یا هوش مرزی، ممکن است بدون مشکل جدی پیشرفت کنند، با این حال، در مواردی مانند اختلال یادگیری، این مشکلات از سال سوم ابتدایی نمایان می‌شود. 

این دانش‌آموخته دکترای روان‌شناسی سلامت افزود: در مورد هوش مرزی، دشواری‌ها اغلب از مقطع ششم و پس از آن آشکار می‌شود، زیرا دروس سنگین‌تر شده و دانش‌آموز قادر به همگامی با آن‌ها نیست. 

وی همچنین به تغییرات رفتاری دانش‌آموزان با ورود به مقطع راهنمایی اشاره کرد و گفت: این مقطع از زندگی، مرحله گذار از کودکی به نوجوانی است؛ نوجوانان در این سن نیازمند نوع متفاوتی از ارتباط با والدین هستند. 

کرمی‌مزین خاطرنشان کرد: والدینی که پیش‌تر کنترل‌گر بوده‌اند، باید نقش خود را به نظارت تغییر دهند، یکی از مشکلات اصلی که مکرر مشاهده می‌شود، این است که والدین سواد تربیتی لازم برای مدیریت نوجوان را ندارند. 

کرمی‌مزین تأکید کرد: نحوه برخورد والدین با فرزندان، از جمله در موضوعاتی مانند استفاده از گوشی، تأثیر مستقیمی بر رفتار نوجوانان دارد، گاهی اوقات، گرفتن گوشی از نوجوان می‌تواند به دلیل نبود رابطه سالم میان والدین و فرزند به چالش تبدیل شود. 

وی تصریح کرد: نوجوان در چنین شرایطی وارد چهار فاز رفتاری شامل مقابله، جبران، عاجزنمایی و قدرت‌طلبی می‌شود، این رفتارها نشانه‌ای از تلاش نوجوان برای جلب توجه و ابراز استقلال است لذا در نهایت، مشکل اصلی گوشی نیست، بلکه رابطه‌ای است که میان والدین و نوجوان دچار اختلال شده است. 

این روانشناس با اشاره به اهمیت ایجاد رابطه مثبت، ادامه داد: اگر رابطه میان والدین و نوجوان درست شود، نوجوان می‌تواند تلفن خود را مدیریت کند، در درس‌هایش پیشرفت کند و حتی مشکلات رفتاری مانند پرخاشگری یا رانندگی پرخطر نیز کاهش یابد بنابراین والدین باید توانایی کنترل هیجانات، حل مسئله و برخورد متعادل را داشته باشند تا الگوی مناسبی برای نوجوانان خود باشند. 

وی توصیه کرد: والدین برای آگاهی بیشتر در زمینه تربیت نوجوانان، مطالعه کنند همان‌طور که در خانه‌ها کتاب‌های تربیت کودک موجود است، از والدین خواهش می‌کنم چند کتاب درباره تربیت نوجوان نیز تهیه کرده و مطالعه کنند، علمی که به عمل تبدیل نشود، سودی ندارد. 

یکی از چالش‌های عمده در مقطع متوسطه هدایت تحصیلی دانش‌آموزان است

ماشاءالله پروین در گفتگو با خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان در دوره ابتدایی با توجه به ارزشیابی توصیفی، نسبتاً پایدار بوده و افت تحصیلی خاصی مشاهده نمی‌شود. 

وی با بیان اینکه یکی از چالش‌های عمده در مقطع متوسطه هدایت تحصیلی دانش‌آموزان است، افزود: هدایت تحصیلی که با ترکیبی از میانگین نمرات دانش‌آموز در دوره متوسطه اول، آزمون‌های استعداد و توانایی، نظرات والدین و علاقه‌مندی دانش‌آموز انجام می‌شود، نقشی اساسی در مسیر تحصیلی و آینده دانش‌آموزان دارد. 

معاون آموزش متوسطه اداره‌کل آموزش و پرورش استان کرمانشاه گفت: مشکلاتی همچون نمرات غیرواقعی (حبابی) در این مقطع گاه باعث می‌شود دانش‌آموزان به رشته‌هایی هدایت شوند که استعداد و توانایی کافی برای موفقیت در آن‌ها ندارند و این امر در مقطع متوسطه دوم به افت تحصیلی منجر می‌شود. 

وی در ادامه به نقش فضای مجازی در افت یا پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان اشاره کرد و اذعان داشت: فضای مجازی شمشیری دو لبه است، استفاده مثبت از پلتفرم‌هایی مانند نرم‌افزار شاد می‌تواند به پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان کمک کند، اما استفاده بی‌رویه و غیرکنترل‌شده از شبکه‌های اجتماعی منفی، زمینه‌ساز افت تحصیلی و مشکلات تربیتی دانش‌آموزان می‌شود. 

پروین با ابراز امیدواری نسبت به آینده تحصیلی دانش‌آموزان کرمانشاه، خاطرنشان کرد: با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده و استمرار تلاش‌ها در زمینه هدایت تحصیلی، امیدواریم در سال تحصیلی جدید شاهد رشد قابل توجهی در عملکرد دانش‌آموزان در همه مقاطع و رشته‌ها باشیم. 

نقش مهم مشاوران مدرسه در جلوگیری از افت تحصیلی 

ناصر باقری در گفتگو با خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ اظهار داشت: آموزش یکی از مهم‌ترین جنبه‌های رشد و تعالی کودکان و نوجوانان است اما متأسفانه افت تحصیلی می‌تواند ضربه بزرگی به عزت نفس و اعتماد به نفس آن‌ها وارد کند. 

این مشاور مدرسه و کارشناس‌ارشد روانشناسی بالینی افزود: بسیاری از دانش‌آموزانی که نمراتشان افت می‌کند، تحت سرزنش و فشار از سوی والدین قرار می‌گیرند و این مسئله به تشدید مشکلات روحی و روانی آن‌ها منجر می‌شود. 

وی گفت: دلایل متعددی مثل غیبت‌های مکرر از کلاس می‌تواند باعث افت تحصیلی شود، دانش‌آموزانی که به دلایل مختلف از کلاس غیبت می‌کنند، بیشتر در معرض افت تحصیلی قرار دارند. 

باقری ادامه داد: عامل دیگر تأثیر همسالان ناباب است؛ معاشرت با دوستانی که انگیزه تحصیلی ندارند، می‌تواند رفتار دانش‌آموز را تحت تأثیر قرار دهد، همچنین استفاده بیش از حد از رسانه‌های اجتماعی و بازی‌های رایانه‌ای که این اعتیاد به فناوری، تمرکز دانش‌آموز را کاهش می‌دهد. 

وی عامل دیگر را اختلالات یادگیری بیان کرد و گفت: مشکلاتی مانند اختلال در خواندن، درک ریاضی، یا نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) نیز نقش مهمی دارند و نیاز به مداخلات تخصصی روان‌شناختی و پزشکی دارند. 

این مشاور مدرسه در ادامه به مشکلات عاطفی و خلقی اشاره کرد و تصریح کرد: اضطراب، افسردگی و مشکلات خانوادگی می‌توانند از دلایل افت تحصیلی باشند. 

وی عامل دیگر افت تحصیلی را بی‌علاقگی به برخی دروس عنوان کرد و افزود: نباید انتظار داشت که همه دانش‌آموزان به همه دروس علاقه‌مند باشند؛ این موضوع نیز به کاهش انگیزه تحصیلی آن‌ها دامن می‌زند. 

باقری مسائل اقتصادی را از دیگر علل افت تحصیلی بیان کرد و گفت: بسیاری از دانش‌آموزان به دلیل نیاز مالی مجبور به کار کردن هستند که این امر زمان و انرژی آن‌ها را محدود می‌کند. 

وی همچنین به ناهمخوانی روش تدریس نیز اشاره کرد و افزود: وقتی شیوه تدریس معلم با سبک یادگیری دانش‌آموز تطابق ندارد، یادگیری دشوار می‌شود. 

این کارشناس‌ارشد روانشناس بالینی، ترس از آینده شغلی را دیگر علل افت تحصیلی ذکر کرد و اذعان داشت: دانش‌آموزانی که امیدی به آینده شغلی ندارند، ممکن است انگیزه‌ای برای ادامه تحصیل نداشته باشند. 

وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه مقابله با افت تحصیلی نیازمند رویکردی جامع است، گفت: یک راهکار ایجاد انگیزه است؛ والدین و معلمان باید تلاش کنند تا با شناسایی استعدادهای دانش‌آموز و تقویت هدف‌گذاری او، انگیزه تحصیلی ایجاد کنند. 

از مشاوره فردی و خانوادگی تا آموزش مهارت‌های تحصیلی

باقری حمایت خانواده را راهکار دیگر عنوان کرد و افزود: جلسات مشاوره خانوادگی می‌تواند اختلافات را کاهش داده و محیط خانه را برای دانش‌آموز آرام‌تر کند. 

وی همچنین به آموزش مهارت‌های مطالعه اشاره کرد و گفت: بسیاری از دانش‌آموزان شیوه صحیح مطالعه را نمی‌دانند بنابراین آموزش روش‌های مطالعه و برنامه‌ریزی درسی می‌تواند مؤثر باشد همچنین استفاده از معلمان خصوصی نیز می‌تواند مفید باشد؛ در مواردی که دانش‌آموز با برخی دروس مشکل دارد، معلم خصوصی می‌تواند کمک‌کننده باشد. 

این کارشناس‌ارشد روانشناسی بالینی به حل مشکلات روحی و روانی اشاره کرد و افزود: دانش‌آموزانی که دچار اختلالات عاطفی هستند، باید تحت نظر روان‌شناس باشند و در صورت نیاز تحت نظر روان‌پزشک قرار گیرند. 

وی اصلاح روش تدریس را از دیگر راه‌حل‌های افت تحصیلی بیان کرد و افزود: معلمان باید با استفاده از شیوه‌های نوین تدریس، فرآیند یادگیری را تسهیل کنند. 

باقری در ادامه تأکید کرد: والدین باید از فشار بیش از حد برای گرفتن نمرات عالی اجتناب کنند و به تلاش دانش‌آموز اهمیت بیشتری بدهند. 

وی همچنین به نقش مشاوران مدارس اشاره و تصریح کرد: این افراد نقشی کلیدی در شناسایی مشکلات و ارائه راهکارهای مناسب دارند، از برگزاری جلسات مشاوره فردی و خانوادگی گرفته تا آموزش مهارت‌های تحصیلی، همه از وظایف مهم مشاوران است، همچنین ارتباط مستمر با دبیران و والدین برای ایجاد هماهنگی بیشتر می‌تواند به بهبود وضعیت دانش‌آموز کمک کند. 

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ کارشناسان معتقدند که عوامل فردی، خانوادگی، آموزشی و اجتماعی در افت تحصیلی دانش‌آموزان دخیل است، عوامل فردی مانند ابعاد شخصیتی، توانایی‌های شناختی، مشکلات جسمی و روانی و انگیزه‌های تحصیلی، عوامل خانوادگی از جمله وضعیت اقتصادی، سطح تحصیلات والدین، حمایت خانوادگی و تعاملات درون خانوادگی در عملکرد تحصیلی دانش آموزان است. 

همچنین، محیط مدرسه و کیفیت آموزش، دشواری سئوالات نسبت به تدریس معلمان، محتوای کتاب درسی و تراکم بالای کلاس، روابط دانش آموزان با معلمان و همکلاسی‌ها و امکانات آموزشی از جمله عوامل مدرسه‌ای مأثر بر تحصیل هستند از سوی دیگر عوامل اجتماعی شامل شرایط اقتصادی و فرهنگی جامعه، سیاست‌های آموزشی در افت تحصیلی دانش آموزان مؤثر است. 

فضای مجازی موضوع مهم دیگری است که در چالش افت تحصیلی دانش‌آموزان مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است، علاقه بسیاری از دانش‌آموزان به فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای از فرصت و علاقه آن‌ها برای فعالیت‌های آموزشی کاسته و رغبت آن‌ها را به مدرسه کم‌تر از گذشته کرده است.

انتهای خبر/