به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در حکمت یازدهم از نهج‌البلاغه، امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند:

«إِذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّكَ، فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُكْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَيْهِ.»

هنگامی که بر دشمنت پیروز شدی، عفو را شکرانه‌ این پیروزی قرار ده.

حضرت علی (علیه‌السلام) در این سخن کوتاه و ژرف، به حقیقتی والا اشاره می‌کنند: هر نعمتی شکری دارد، و شکرِ نعمتِ قدرت، در گذشت از خطاکار است؛ شکر حقیقی تنها با زبان ادا نمی‌شود، بلکه در رفتار و تصمیم‌های اخلاقی معنا می‌یابد.

آن که از خدا توان و قدرتی یافته است، باید با بخشایش و مهربانی شکر این نعمت را به جا آورد؛ چنان‌که ثروتمند با انفاق و صاحب‌منصب با خدمت به مردم، سپاس خود را ابراز می‌دارد، صاحب قدرت نیز با گذشت از دشمن، قدرتش را مقدس می‌سازد.

در سیره‌ پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امامان معصوم (علیهم‌السلام)، نمونه‌های درخشانی از این منش الهی دیده می‌شود؛ در فتح مکه، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در برابر دشمنان دیرینه‌ای که سال‌ها آزارش داده بودند، فرمودند:

«اذْهَبُوا فَأَنْتُمُ الطُّلَقَاءُ»
بروید، شما آزادشدگانید.
و بدین‌سان، روز پیروزی را به روز بخشش بدل ساختند.

امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نیز در رفتار خود، همین سیره را ادامه دادند؛ آن حضرت در جنگ صفین، پس از تسلط بر آب فرات، اجازه ندادند آب را بر سپاه دشمن ببندند و در برابر قاتل خویش، ابن‌ملجم، نیز تا واپسین لحظه، با عطوفت و بزرگواری سخن گفتند.

این آموزه، تنها فضیلتی اخلاقی نیست، بلکه راهبردی اجتماعی برای پایان دادن به چرخه‌ انتقام و خشونت است؛ عفو، دشمنی را می‌زداید و صلح و امنیت را جایگزین کینه و ناامنی می‌کند، از این رو پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند:

«تَعافُوا تَسْقُطُ الضَّغائِنُ بَیْنَكُمْ؛ یکدیگر را عفو کنید تا کینه‌ها برچیده شود.»

قرآن کریم نیز در آیه‌ای روح‌نواز می‌فرماید:

وَلْیَعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ؛ باید عفو کنند و درگذرند؛ آیا دوست ندارید خداوند شما را بیامرزد؟

البته عفو نیز حدّ و مرز دارد؛ در جایی که دشمن بخشش را نشانه‌ ضعف بداند و بر ظلم خود بیفزاید، گذشت نه مصلحت است و نه حکمت، اما در بیشتر موارد، عفو و گذشت، قدرت را به کرامت می‌آراید و انسان را به مقامی می‌رساند که جز از بزرگان بر نمی‌آید.

این سخن کوتاه از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، خلاصه‌ی مکتب اخلاق علوی است؛ مکتبی که قدرت را در خدمت انسانیت می‌خواهد و پیروزی را نه در انتقام، بلکه در بخشیدن معنا می‌کند.

انتهای خبر/